Moldova–Rumıniya münasibətləri

Rumıniya və Moldova arasındakı münasibətlər həm tarixi, həm mədəni, həm də siyasi baxımdan çox sıx əlaqələrə malikdir. Bu iki ölkə tarixi və dil baxımından yaxın olduqları üçün münasibətlərdə tez-tez “bir millət, iki dövlət” prinsipi vurğulanır. Ancaq bu münasibətlər zaman-zaman mürəkkəb olub. Xüsusən də Moldova müstəqilliyini əldə etdikdən sonra bəzi siyasi və geosiyasi çətinliklər meydana çıxıb.

Moldova–Rumıniya münasibətləri
' '
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tarixi və mədəni bağlar

Tarixi köklər: Moldova ərazisi əvvəllər Rumıniyanın bir hissəsi olan Bessarabiya vilayətini təşkil edirdi. 1812-ci ildə Rusiya imperiyası Osmanlı ilə imzalanan Buxarest müqaviləsi ilə Bessarabiya ərazisini özünə birləşdirdi. 1918-ci ildə isə Bessarabiya qısa müddətlik Rumıniyaya qoşuldu. Ancaq 1940-cı ildə Sovet İttifaqı bu ərazini yenidən işğal edərək Moldaviya SSR-ini qurdu.

Dilin və mədəniyyətin yaxınlığı: Rumın dili və Moldov dili əslində eyni dil hesab olunur, lakin Sovet dövründə Moldovanın dili rəsmi olaraq Kiril əlifbası ilə yazılırdı. Sovetlər Birliyinin dağılmasından sonra Moldova latın əlifbasına qayıtdı və dil məsələsi ətrafında ortaq bir anlayış formalaşdı. İki ölkənin mədəniyyəti də çox oxşardır. Rumıniya və Moldova əhalisi eyni tarixi və ədəbi irsi bölüşür.

Müstəqillikdən sonrakı münasibətlər

Moldovanın müstəqilliyi: Moldova 1991-ci ildə Sovet İttifaqının dağılmasından sonra müstəqilliyini elan etdi. O vaxtdan etibarən Rumıniya Moldova ilə sıx əlaqələr qurmağa çalışdı və Moldovanın Avropaya inteqrasiya yolunda ən güclü dəstəkçilərindən biri oldu.

Birlik hərəkatı: Moldova müstəqillik əldə etdikdən sonra, müəyyən dövrlərdə iki ölkənin birləşməsi ilə bağlı müzakirələr ortaya çıxdı. Bəzi Rumın və Moldovan siyasətçiləri, xüsusən də millətçi qruplar, Moldova və Rumıniyanın bir dövlət olaraq yenidən birləşməsini təklif etdilər. Ancaq bu ideya Moldova daxilində hər kəs tərəfindən dəstəklənmir. Bir çox Moldova vətəndaşı öz müstəqilliyini qorumaq istəyir və birləşmə məsələsinə şübhə ilə yanaşır.

Geosiyasi çətinliklər: Moldova Rusiyanın təsir dairəsində qalmağa davam etmişdir, xüsusilə də ölkənin Dnestryanı (Transdnistriya) bölgəsində baş verən separatçılıq və Rusiyanın bu bölgəyə dəstəyi ilə əlaqədar. Bu, Moldova və Rumıniya arasındakı münasibətlərdə geosiyasi gərginlik yaradır. Çünki Rumıniya Avropa İttifaqı və NATO-nun üzvüdür, Rusiya isə Moldova üzərində təsirini saxlamağa çalışır.

Avropa İttifaqına inteqrasiya: Rumıniya Moldovanın Avropa İttifaqı ilə yaxınlaşmasına böyük dəstək verir. Rumıniya hökuməti Moldovanın Avropa strukturlarına inteqrasiyasını və Aİ üzvlüyünə doğru irəliləməsini aktiv şəkildə təşviq edir. Bu məqsədlə Rumıniya Moldovaya iqtisadi və siyasi dəstək, həmçinin infrastruktur layihələrində yardım göstərir.

Son dövrlər

Vətəndaşlıq: Bir çox Moldova vətəndaşı Rumıniya vətəndaşlığı almaq hüququna malikdir, çünki onların əcdadları əvvəllər Rumıniya vətəndaşları olublar. Bu, iki ölkə arasında miqrasiya axınlarını asanlaşdırır və Moldovalılar üçün Avropa İttifaqı daxilində sərbəst hərəkət etmək imkanı yaradır.

Ticarət və iqtisadi əlaqələr: Rumıniya Moldovanın ən böyük ticarət tərəfdaşlarından biridir. İki ölkə arasında iqtisadi əməkdaşlıq, enerji sahəsindəki layihələr və infrastruktur investisiyaları sürətlə inkişaf edir.

Siyasi münasibətlər: Moldova daxilindəki daxili siyasi sabitsizlik və Rusiya ilə münasibətlər Rumıniya-Moldova əlaqələrinə təsir göstərməyə davam edir. Moldova Avropa ilə yaxınlaşmaq istədikcə, Rumıniya bu prosesi dəstəkləməkdə davam etsə də, lakin Rusiya amili bu münasibətlərdə çətinliklər yaradır.

Nəticə

Rumıniya ilə Moldova arasındakı münasibətlər dərin tarixi və mədəni bağlara əsaslanır. Bu əlaqələr Avropa İttifaqı ilə Moldova arasında inteqrasiya prosesində mühüm rol oynayır. Bununla belə, geosiyasi amillər, xüsusən də Rusiya faktoru bu münasibətlərin inkişafına əsas təsir edən amillərdən biridir.