Vikipediya

Natiq Atakişiyev

Azərbaycan fiziki

Natiq Atakişiyev (15 fevral 1939, Bakı) — professor, azərbaycanlı fizik,[1] riyaziyyatçı,[2] əməkdar elm xadimi.

Natiq Atakişiyev
Natiq Məmməd oğlu Atakişiyev
Doğum tarixi 15 fevral 1939(1939-02-15) (85 yaş)
Doğum yeri
Uşaqları Sevinc, Məmməd
Atası Məmməd Atakişiyev
Elm sahəsi riyazi fizika
Elmi dərəcəsi
Elmi adı
İş yeri Meksika Muxtar İnstitutu
Təhsili
Mükafatları "Azərbaycan Respublikasının əməkdar elm xadimi" fəxri adı — 2011

Həyatı

redaktə

Natiq Atakişiyev 1939-cu il fevralın 15-də Bakıda anadan olub[1]. Atası – Atakişiyev Məmməd Atakişi oğlu – orta məktəb müəllimi, anası – Mehdiyeva Nərgiz Abulxalıq qızı – 1 saylı Bakı şəhər poliklinikasında həkim işləmişdir. 1956-cı ildə 6 sayli Bakı şəhər orta məktəbini bitirərək, həmin il Azərbaycan Dövlət Universitetinin fizika fakültəsinə daxil olmuşdur. Natiq Atakişiyev 1961-ci ildə Bakı Dövlət Universitetinin fizika fakültəsini bitirib[2].

Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyasının Fizika institutunda kiçik elmi işçi vəzifəsində əmək fəaliyyətinə başlayıb. 1964-cü ildə, Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyasında aspiranturaya daxil olaraq, 1964–1967-ci illərdə Birləşmiş Nüvə Tədqiqatları İnstitutuna (Dubna şəhəri, Rusiya) ezamiyyətə göndərilmişdir. Aspiranturanı bitirdikdən sonra, 1967–1972-ci illlərdə, Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyasının Fizika İnstitutunda elmi işçi vəzifəsində çalışmışdır.[3]

1971-ci ildə Rusiyada Serpuxov adına Fizika İnstitutunda "Normallaşmış sahə nəzəriyyələrində Qrin funksiyalarının tədqiqi" mövzusunda namizədlik dissertasiyasını müdafiə edərək, fizika-riyaziyyat elmləri namizədi elmi dərəcəsinə layiq görülmüşdür[1].

1972–1983-cü illərdə Azərbaycan SSR EA Fizika İnstitutunda böyük elmi işçi vəzifəsində çalışmışdır.

1973–1974-cü illər ərzində ABŞ-nin Nyu-York Kolumbiya Universitetində 10 ay müddətində elmi-tədqiqat işləri həyata keçirmişdir.

1983–1994-cü illər arasında Azərbaycan MEA Fizika İnstitutunda "Elementar zərrəçiklər nəzəriyyəsi" və "Nüvə tədqiqatları" laboratoriyalarının rəhbəri vəzifəsində çalışmışdır.

1987-ci ildə Boqolyubov adına Nəzəri Fizika İnstitutunda (Kiyev, Ukrayna) "İşıq konusunda sahə nəzəriyyəsinin Hamilton operatoru ilə formulə edilməsi və relyativistik bağlı halların dalğa funksiyaları" adlı doktorluq dissertasiyasını müdafiə edərək, fizika-riyaziyyat elmləri doktoru elmi dərəcəsinə layiq görülmüşdür.

1994–1996-cı illərdə, Meksika Milli Muxtar Universitetində dəvət olunmuş professor olaraq, elmi-tədqiqat işləri həyata keçirmişdir.

1996-cı ildən Meksika Milli Muxtar Universitetində aparıcı elmi işçidir.

1994-cü ildən AMEA Fizika İnstitutunun aparıcı elmi işçisi olmuş və 2012-ci ildə təqaüdə çıxmışdır.

1994-cü ildən Meksikada yaşayır və çalışır. 2005-ci ildə həm də Meksika vətəndaşlığını qəbul edib. Latın Amerikası Azərbaycanlıları Assosiasiyasının sədridir[1].

Onun beynəlxalq jurnallarda 121 məqaləsi, beynəlxalq konqreslərin materiallarında 58 məqaləsi dərc edilib, əsərlərinə Web of Science bazasında 1173 dəfə istinad olunub. N. Atakişiyev 1996-cı ildən Meksika Elmlər Akademiyasının üzvüdür[1].

Onun ana dili Azərbaycan dilidir, bununla yanaşı rus, ingilis və ispan dillərini bilir[1].

Mükafatı

redaktə

2011-ci il 4 iyul tarixdə, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin sərəncamı ilə "Əməkdar elm xadimi" fəxri adına layiq görülmüşdür.

Ailəsi

redaktə

Natiq Atakişiyev evlidir. Həyat yoldaşı – Atakişiyeva Məsumə Kazım qızı – fizika-riyaziyyat elmləri namizədidir. Onların iki övladı və iki nəvəsi var[1]. Övladları: qızı – Atakişiyeva Sevinc Natiq qızı – ixtisasca həkim, oğlu – Atakişiyev Məmməd Natiq oğlu – ixtisasca fizikdir.

Fəaliyyəti

redaktə

Hazırda Meksika Muxtar İnstitutunun riyaziyyat bölümündə professordur. Atakişiyevi digər kolleqalarından fərqləndirən əsas cəhət onun elmi fəaliyyətlə yanaşı, ictimai fəaliyyətinin də qənaətbəxş olmasıdır. O, bu iki fəaliyyəti uzaq Meksikada Azərbaycanın xeyrinə əlaqələndirir. Latın Amerikası Azərbaycanlıları Assosiasiyasının sədri olan Atakişiyev Meksika-Azərbaycan əlaqələrinin inkişafında fəal rol oynayan şəxslərdəndir. Meksikada Azərbaycanın tanıdılmasında mühüm rol oynayan alim orda vaxtikən Azərbaycan dövlətinin əleyhinə olan hadisəyə kəskin etirazını bildirib[2].

O, nəinki çalışdığı Meksikada, hətta bütün Amerika zonasında (həm Şimali həm də Cənubi) nüfuzlu riyaziyyatçılardan sayılır[2].

Tələbələri

redaktə
  • Şakir Məmməd oğlu Nağıyev
  • N. Pomerants
  • Elçin İman oğlu Cəfərov
  • Aynurə Məmmədrza qızı Cəfərova

Əsərləri

redaktə
  1. A. K. Agamaliev, N. M. Atakishiyev, and Y. A. Verdiev. — Invariant decomposition of the solution of the Dirac equation. — Sov. J. Nucl. Phys., Vol.10, No.1, pp. 106–108, 1970.
  2. N. M. Atakishiyev and Y. A. Verdiev. — Invariant expansion of solutions of relativistic Dirac type equations. — Theor. Math. Phys., Vol.4, No.3, pp. 833–840, 1970.
  3. N. M. Atakishiyev and A. T. Filippov. — Calculation of superpropagators in nonlinear quantum field theories. — Communications in Mathematical Physics, Springer-Verlag, Vol.24, pp. 74–86, 1971.
  4. N. M. Atakishiyev, R. M. Mir-Kasimov, and Sh. M. Nagiev. — A quasipotential-type equation for the relativistic scattering amplitude in covariant Hamiltonian formulation of field theory on the light cone. -Izvestiya Akademii Nauk Azerbaijanskoi SSR, Seriya Fiz.-Tekhn. i Mat. Nauk, No.2, pp. 15–21,1977.
  5. N. M. Atakishiyev , R. M. Mir-Kasimov, and Sh. M. Nagiyev. — Covariant formulation of relativistic Hamiltonian theory on the light cone. — Theor. Math. Phys., Vol.32, No.1, pp. 579–585, 1978.
  6. N. M. Atakishiyev , R. M. Mir-Kasimov, and Sh. M. Nagiyev. — A relativistic Hamiltonian theory in the light-like case. — Journal of Physics, G: Nucl. Phys., Vol.4, No.8, pp. 1201–1213, 1978.
  7. R. M. Mir-Kasimov, N. M. Atakishiyev, and Sh. M. Nagiyev. — A high-energy representation in relativistic Hamiltonian theory. — Fizika, Yugoslavia, Vol.10, pp. 1–18, 1978.
  8. N. M. Atakishiyev, R. M. Mir-Kasimov, and Sh. M. Nagiyev. — A covariant formulation of the relativistic Hamiltonian theory on the light cone (fields with spin). — Izvestiya Akademii Nauk Azerbaijanskoi SSR, Seriya Fiz.-Tekhn. i Mat. Nauk, No.1, pp. 8–18, 1979.
  9. N. M. Atakishiyev and A. T. Filippov. — Calculation of the superpropagators of massive particles in nonpolynomial quantum field theories. — Theor. Math. Phys., Vol.42, No.1, pp. 121–128, 1980.
  10. N. M. Atakishiyev, R. M. Mir-Kasimov, and Sh. M. Nagiyev. — Quasipotential models of a relativistic oscillator. — Theor. Math. Phys., Vol.44, No.1, pp. 592–603, 1981.
  11. N. M. Atakishiyev , R. M. Mir-Kasimov, and Sh. M. Nagiyev. — Structure functions of mesons in the quasipotential approach on the light-cone. — Doklady Akademii Nauk Azerbaijanskoi SSR, No.1, pp. 19–24, 1982.
  12. N. M. Atakishiyev. — Construction of the dynamical symmetry group of the relativistic harmonic oscillator by the Infeld-Hull factorization method. — Theor. Math. Phys., Vol.56, No.1, pp. 735–739, 1984.
  13. N. M. Atakishiyev. — Quasipotential wave functions of a relativistic harmonic oscillator and the Pollaczek polynomials. — Theor. Math. Phys., Vol.58, No.2, pp. 166–171, 1984.
  14. N. M. Atakishiyev and R. M. Mir-Kasimov. — Wave functions of a relativistic oscillator and different bases for representations of the group SL(2, R). — JINR Rapid Communications, Joint Institute For Nuclear Research, Dubna, No.11–85, pp. 38–44, 1985.
  15. N. M. Atakishiyev and S. K. Suslov. — The Hahn and Meixner polynomials of an imaginary argument and some of their applications. — Journal of Physics, A: Math. Gen., Vol.18, No.10, pp. 1583–1596,1985.
  16. N. M. Atakishiyev, R. M. Mir-Kasimov, and Sh. M. Nagiyev. — A relativistic model of the isotropic oscillator.- Annalen der Physik (7), Leipzig, Vol.42, No.1, p. 25–30, 1985.
  17. N. M. Atakishiyev. — Rodrigues’ formula for the radial wave function in a relativistic model of the oscillator. — Annalen der Physik (7), Leipzig, Vol.42, No.1, pp. 31–34, 1985.
  18. N. M. Atakishiyev and R. M. Mir-Kasimov. — Generalized coherent states for relativistic model of a linear oscillator. — Theor. Math. Phys., Vol.67, No.1, pp. 362–367, 1986.
  19. K. A. Rustamov, N. M. Atakishiyev, B. A. Rajabov, and V. G. Badalov. — On the symmetry properties of the equations for quantum nonrelativistic and relativistic oscillators. — Izvestiya Akademii Nauk Azerbaijanskoi SSR, Serya Fiz.-Tekhn. i Mat. Nauk, Vol.8, No.1, pp. 89–96, 1987.
  20. N. M. Atakishiyev and M. S. Pomerants. — Fluxons in a finite Josephson junction with a microinhomogeneity. — Doklady Akademii Nauk Azerbaijanskoi SSR, Vol.43, pp. 49–53, 1987.
  21. N. M. Atakishiyev and M. S. Pomerants. — Bound states of solitons in semi-infinite Josephson junctions with microscopic inhomogeneity. — Theor. Math. Phys., Vol.70, No.3, pp. 247–251, 1987.

İstinadlar

redaktə
  1. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 MEKSİKANIN İNKİŞAFINA TÖHFƏ VERMİŞ 200 MÜHACİRİN ARASINDA AZƏRBAYCAN DİASPORUNUN RƏHBƏRİNİN DƏ ADI VAR Arxivləşdirilib 2012-07-06 at the Wayback Machine — diaspora.gov.az saytı
  2. ↑ 1 2 3 4 ""Beyin axını": Azərbaycanı tərk edən alimlər - II HİSSƏ - ARAŞDIRMA". 2013-08-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-11-02.
  3. ↑ Bağıyeva, Mətanət. Xaricdə yaşayan azərbaycanlılar. Qısa bioqrafik məlumat kitabçası (PDF) (az.). Bakı: "Papirus NP". 2016. ISBN 978-9952-8299-1-4. 2017-10-21 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2017-10-21.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Natiq_Atakişiyev&oldid=7026202"