Naxçıvan gavalısı

Naxçıvan gavalısı (lat. Prunus nachichevanica) — bitkilər aləminin gülçiçəklilər dəstəsinin gülçiçəyikimilər fəsiləsinin gavalı cinsinə aid bitki növü.

Naxçıvan gavalısı
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Ali bitkilər Klad: Çoxsporlu bitkilər Klad: Borulu bitkilər Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Evdikotlar Klad: Bazal evdikotlar Klad: Superrozidlər Klad: Rozidlər Klad: Fabidlər Dəstə: Gülçiçəklilər Fəsilə: Gülçiçəyikimilər Yarımfəsilə: Gavalıkimilər Triba: Amygdaleae Cins: Gavalı Növ: Naxçıvan gavalısı
Beynəlxalq elmi adı
Prunus nachichevanica Kudr.
Şəklin VikiAnbarda axtarışı EOL   793284

Təbii yayılması

Qafqazda, Azərbaycanda yayılmışdır.

Botaniki təsviri

5 m hündürlüyündə, qışda yarpağını tökən, böyük kol və ya kiçik ağacdır. Kiçik gövdələri əvvəlcə bir az tükcüklü, sonradan çılpaq olur. Yarpaqları böyük, yaşıl, yumurtavari formada, uzunluğu 2-6 sm, eni 1-3 sm olub, kənarları dişlidir. Alt yarpaqları bəzən iynəlidir. Apreldə çiçəkləyir və iyunda meyvə verir. Çiçəkləri ağ və ya çəhrayı, qısa yan budaqlarda nazik saplaqlarda yerləşib, uzunluğu 1-3 sm-ə çatır. Hər çiçəyin beş yumru kasayarpaqları və beş ləçəyi olub, çoxsaylı erkəkciklərdən ibarətdir. Ətli, sarı və ya qırmızımtıl meyvələri 15-25 mm olub, yumru formada, yetişdikdə yaşıldan sarıya və ya qırmızımtıl rəngə qədər dəyişir.

Ekologiyası

Şaxtaya davamlıdır. Kasıb torpaqlarda, dəniz səviyyəsindən 800-2000-m hündürklərdə bitir.

Azərbaycanda yayılması

Naxçıvan MR-da Şahbuz rayonuda, Batabatda təbii halda rast gəlinir.

İstifadəsi

Payızda yarpaqları qırmızı və ya bənövşəyi çalarları olub, dekorativ görünüşə malikdir. Meyvələri çox yumşaq və suludur, qidada istifadə edilir, turşu hazırlanır, müxtəlif xəstəliklərin müalicəsində istfadə edilir. Yerli sakinlər onu göyçə adlandırır.