Niş döyüşü (1443)

Niş döyüşü
Niş döyüşü
	Varnaya səlib yürüşü
Tarix	1443-cü ilin noyabr ayının əvvəlləri
Yeri	Niş, Osmanlı imperiyası
Nəticəsi	Səlibçilərin qələbəsi
Münaqişə tərəfləri
Serbiya despotluğu; Macarıstan krallığı; Xorvatiya krallığı; Polşa krallığı; Valaxiya knyazlığı ; Moldaviya	Osmanlı imperiyası
Komandan(lar)
Yanooş Hunyadi; Georgi Brankoviç	Qasım Paşa; Turaxan bəy; İshaq bəy Hraniç; İskəndər bəy; Həmzə Kastrioti
Tərəflərin qüvvəsi
12,000 süvari	Qasım Paşanın birbaşa rəhbərliyində 12,000 sipahi süvari; naməlum sayda avanqard qüvvələr;
İtkilər
naməlum	6,000 2,000 nəfər həlak olmuşdur; 4,000 captured; İskəndər bəy və 300 alban süvari fərarilik etmişdir

Niş döyüşü — 1443-cü ildə, noyabr ayının əvvəllərində Yanoş Hunyadi və Georgi Brankoviçin başçılıq etdiyi səlibçilər ilə Qasım Paşanın rəhbərlik etdiyi Osmanlı imperiyası qoşunları arasında döyüşdü. Səlibçilər Serbiyada Osmanlının qalası olan Nişi ələ keçirmiş və Osmanlının iki ordusunu məğlub etmişdir.^[5]^[6] Niş döyüşü Hunyadinin hərbi yürüşünün bir hissəsi idi. Hunyadi avanqardın başında Trayan darvazasından Balkanları keçmiş, Nişi ələ keçirmiş, üç Osmanlı paşasını məğlub etmiş və Sofiyanı Osmanlılardan almışdır. O, sonradan kral ordusu ilə birləşərək Snaimdə (Kustinitsa) sultan II Muradı məğlubiyyətə uğratmışdır. Kralın səbirsizliyi və 1444-cü ilin fevralında qışın şiddətli olmağı onu geri çəkilməyə məcbur qoymuşdur.

Zəmin

1440-cı ildə Yanoş Hunyadi Polşa kralı III Vladislavın etibarlı məsləhətçisi və ən nüfuzlu sərkərdəsinə çevrilmişdir. Hunyadi Belqrad qalasının kapitanlığı ilə mükafatlandırılmış və Osmanlılara qarşı hərbi əməliyyatlara rəhbərlik etmişdir. Kral Vladislav Hunyadiyə şərqi Macarıstanda mülklər verməklə onun xidmətlərini tanımışdı. Hunyadi qısa zamanda ixtiyarında olan məhdud resurslarla müdafiəsini gücləndirmək üçün fövqəladə qabiliyyət nümayiş etdirmişdi. O, 1441-ci ildə Semendriyada İshaq bəy üzərində qalib gəlmişdi. Transilvaniyada yerləşən Nadşeben yaxınlığında Osmanlı qüvvələrini məhv etmiş və Macarıstanın Valaxiyaya nəzarətini bərpa etmişdi.^[7] Səlibçi ordusu 25,000 və ya daha çox qoşun və 600 döyüş vaqonundan ibarət idi.^[8]^[8]^[9] Hunyadi Qasım Paşanı tapmaq və məğlub etmək üçün özü ilə 12,000 süvari götürmüşdü.^[10] Vladislav və Brankovic döyüş vaqonları ilə düşərgədə qalmışdı.^[10]

Nəticəsi

Laonik Xalkokondilə görə, "Hunyadi 1443-cü ildə Osmanlıları Balkanlarda geri çəkilməyə məcbur etdikdən sonra yorulmuş olan köhnə maqnatlar atalarının tarlalarına sahib olmaq üçün hər tərəfdən tələsmişdilər".^[11] Onlardan biri qardaşı oğlu Həmzə Kastrioti və 300 albanla birlikdə Osmanlı ordusunu tərk edən, Kruyanı ələ keçirdikdən sonra Osmanlı imperiyasına qarşı iyirmi beş il davam edən üsyan qaldırmış Giorgi Kastrioti İskəndər bəy idi.^[12]^[13]^[14]^[15]^[16]^[17]

II Murad on illik müqavilə imzalamış və oğlu II Mehmedin xeyrinə taxtdan əl çəkmişdir. Gələn il sülh pozulmuş və Murad Balkanlara qayıtmış, 1444-cü ilin noyabrında Varna döyüşündə qalib gəlmişdir.^[18]

Mənbə

İstinadlar

↑ Riley-Smith, Jonathan, The Crusades: A History, (Continuum International Publishing Group, 1987), 275.
↑ Jefferson, 2012. səh. 325
↑ Konstantin Mihailović. Memoirs of a Janissary. Published under the auspices of the Joint Committee on Eastern Europe, American Council of Learned Societies, by the Department of Slavic Languages and Literatures, University of Michigan. 1975. səh. 214.
↑ ¹ ² Jefferson, 2012. səh. 329
↑ Riley-Smith, 275.
↑ Hupchick, Dennis P., The Balkans: From Constantinople to Communism, (Palgrave Macmillan, 2004), 117.
↑ Babinger, Franz. Mehmed the Conqueror and His Time. Princeton University Press. 1992. səh. 25. ISBN 978-0-691-01078-6. John Hunyadi accompanied by the cardinal-legate Giuliano Cesarini.
↑ ¹ ² Jefferson, 2012. səh. 207–209
↑ Babinger, Frank and Ralph Manheim, William C. Hickman, Mehmed the Conqueror and His Time, (Princeton University Press, 1978), 25.
↑ ¹ ² Jefferson, 2012
↑ İnalcık, Halil, From empire to republic : essays on Ottoman and Turkish social history, Istanbul: Isis Press, 1995, səh. 88, ISBN 978-975-428-080-7, OCLC 34985150, İstifadə tarixi: 4 January 2012, Comme nous le dit Chalcocondy- las après la retraite des Ottomans dans les Balkans en 1443 devant l'Hunyade, les anciens seigneurs se dépêchèrent de tous les côtés à rentrer en possession des domaines de leurs pères....(As Chalcocondyles tells us, "Weary after Hunyadi forced the Ottomans to retreat in the Balkans in 1443, the old lords hurried on all sides to regain possession of their fathers' fields".)
↑ Encyclopaedia of the Muslim World, Ed.
↑ Dialogue, Volume 5, Issues 17-20. Dijalog. 1996. səh. 78. İstifadə tarixi: 27 March 2012. Posle bitke kod Pirota, Skenderbeg zajedno sa sinovcem Hamzom, sinom svog starijeg brata Staniše ...
↑ Skënderbeu: Jeta dhe vepra by Kristo Frashëri, p. 130.
↑ Houtsma, Martijn Theodoor, First encyclopaedia of Islam: 1913-1936, VIII, Netherlands: E.J. Brill and Luzac and Co., 1993, səh. 466, ISBN 9789004097940, "In the beginning of November 1443, Turakhan Beg commanded one of the Ottoman corps in the battle against John Hunyadi.
↑ Houtsma, Martijn Theodoor, First encyclopaedia of Islam: 1913-1936, VIII, Netherlands: E.J. Brill and Luzac and Co., 1993, səh. 466, ISBN 9789004097940, "In the beginning of November 1443, Turakhan Beg commanded one of the Ottoman corps in the battle against John Hunyadi.
↑ Sir Hamilton Alexander Rosskeen Gibb; Bernard Lewis; Charles Pellat; Joseph Schacht. The Encyclopaedia of Islam. Brill. 1973. səh. 139. ... Iskender, fleeing from the camp of Kasim, the beglerbey of Rumeli...
↑ The Historians' History of the World By Henry Smith Williams - Page 439

Ədəbiyyat

Jefferson, John. The Holy Wars of King Wladislas and Sultan Murad: The Ottoman-Christian Conflict from 1438–1444. Leiden: Brill Publishers. 2012. ISBN 978-90-04-21904-5.

Əlavə ədəbiyyat

Imber, Colin, The Crusade of Varna, 1443-45, Aldershot; Burlington (Vt.) : Ashgate, cop., 2006, ISBN 978-0-7546-0144-9, OCLC 470458159

[1] Riley-Smith, Jonathan, The Crusades: A History, (Continuum International Publishing Group, 1987), 275.

[FOOTNOTEJefferson2012325-2] Jefferson, 2012. səh. 325

[Mihailović1975-3] Konstantin Mihailović. Memoirs of a Janissary. Published under the auspices of the Joint Committee on Eastern Europe, American Council of Learned Societies, by the Department of Slavic Languages and Literatures, University of Michigan. 1975. səh. 214.

[FOOTNOTEJefferson2012329-4] ¹ ² Jefferson, 2012. səh. 329

[5] Riley-Smith, 275.

[6] Hupchick, Dennis P., The Balkans: From Constantinople to Communism, (Palgrave Macmillan, 2004), 117.

[7] Babinger, Franz. Mehmed the Conqueror and His Time. Princeton University Press. 1992. səh. 25. ISBN 978-0-691-01078-6. John Hunyadi accompanied by the cardinal-legate Giuliano Cesarini.

[FOOTNOTEJefferson2012207–209-8] ¹ ² Jefferson, 2012. səh. 207–209

[9] Babinger, Frank and Ralph Manheim, William C. Hickman, Mehmed the Conqueror and His Time, (Princeton University Press, 1978), 25.

[FOOTNOTEJefferson2012-10] ¹ ² Jefferson, 2012

[11] İnalcık, Halil, From empire to republic : essays on Ottoman and Turkish social history, Istanbul: Isis Press, 1995, səh. 88, ISBN 978-975-428-080-7, OCLC 34985150, İstifadə tarixi: 4 January 2012, Comme nous le dit Chalcocondy- las après la retraite des Ottomans dans les Balkans en 1443 devant l'Hunyade, les anciens seigneurs se dépêchèrent de tous les côtés à rentrer en possession des domaines de leurs pères....(As Chalcocondyles tells us, "Weary after Hunyadi forced the Ottomans to retreat in the Balkans in 1443, the old lords hurried on all sides to regain possession of their fathers' fields".)

[12] Encyclopaedia of the Muslim World, Ed.

[13] Dialogue, Volume 5, Issues 17-20. Dijalog. 1996. səh. 78. İstifadə tarixi: 27 March 2012. Posle bitke kod Pirota, Skenderbeg zajedno sa sinovcem Hamzom, sinom svog starijeg brata Staniše ...

[14] Skënderbeu: Jeta dhe vepra by Kristo Frashëri, p. 130.

[15] Houtsma, Martijn Theodoor, First encyclopaedia of Islam: 1913-1936, VIII, Netherlands: E.J. Brill and Luzac and Co., 1993, səh. 466, ISBN 9789004097940, "In the beginning of November 1443, Turakhan Beg commanded one of the Ottoman corps in the battle against John Hunyadi.

[16] Houtsma, Martijn Theodoor, First encyclopaedia of Islam: 1913-1936, VIII, Netherlands: E.J. Brill and Luzac and Co., 1993, səh. 466, ISBN 9789004097940, "In the beginning of November 1443, Turakhan Beg commanded one of the Ottoman corps in the battle against John Hunyadi.

[GibbLewis1973-17] Sir Hamilton Alexander Rosskeen Gibb; Bernard Lewis; Charles Pellat; Joseph Schacht. The Encyclopaedia of Islam. Brill. 1973. səh. 139. ... Iskender, fleeing from the camp of Kasim, the beglerbey of Rumeli...

[18] The Historians' History of the World By Henry Smith Williams - Page 439

[5]

[6]

[1]

[2]

[3]

[4]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]