Ninel İsrafil qızı Qarayeva (25 may 1932[1], Bakı[2]4 aprel 2017[1], Bakı[1]) — Biologiya elmləri doktoru, professor, 2001-ci ildən AMEA-nın müxbir üzvü.[3]

Ninel Qarayeva
Qarayeva Ninel İsrafil qızı
Doğum tarixi 25 may 1932(1932-05-25)[1]
Doğum yeri
Vəfat tarixi 4 aprel 2017(2017-04-04)[1] (84 yaşında)
Vəfat yeri
Vətəndaşlığı SSRİ SSRİ
Azərbaycan Azərbaycan
Elmi dərəcəsi Biologiya elmləri doktoru
Elmi adları professor, AMEA-nın müxbir üzvü
Təhsili Moskva Dövlət Universiteti
Mükafatları "Tərəqqi" medalı "Tərəqqi" medalı (2005)
"Əmək veteranı" medalı
"Sosialist yarışı əlaçısı" nişanı

Həyatı

redaktə

Ninel Qarayeva 25 may 1932-ci ildə Bakı şəhərində anadan olub. 1955-ci ildə M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetinin biologiya fakültəsini bitirdikdən sonra 1957-ci ildə AMEA Botanika İnstitutunun məqsədli aspiranturasına daxil olub. 1961-ci ildə Xarkov Dövlət Universitetində “Xəzər dənizinin qərb sahilboyu hissəsinin bentos diatom yosunları” mövzusunda namizədlik, 1975-ci ildə keçmiş SSRİ EA-nın Botanika İnstitutunda (Leninqrad) “Xəzər dənizinin diatom yosunları” mövzusunda doktorluq dissertasiyalarını müdafiə edib. 2001-ci ildə AMEA-nın müxbir üzvü (2001) seçilmişdir.

Ninel Qarayeva 4 aprel 2017-ci ildə 84 yaşında Bakı şəhərində dünyasını dəyişib.[4]

Fəaliyyəti

redaktə

Ninel Qarayevanın əsas elmi fəaliyyət istiqamətləri Xəzər dənizininAzərbaycan Respublikasının su hövzələrinin diatom yosunlarının növ tərkibi, morfologiyası (o cümlədən ultrastrukturu), yayılması və ekologiyasının öyrənilməsi olmuşdur.[3]

Alim elmi tədqiqatlar nəticəsində Xəzər dənizinin diatom florasının tərkibini öyrənmiş, Xəzər dənizində ilk dəfə aşkar olunan 175 növün morfoloji və ultrastruktur səviyyəsində təsvirini vermiş, elm üçün 1 sıra, 1 fəsilə, 2 cins və 9 növ təsvir etmiş, onların yayılması və autekologiyasını öyrənmişdir. Bu tədqiqat işi elmi tədqiqatçıları maraqlandıran bir çox sualları əhatə etməklə, hazıradək Xəzərin diatom yosunlarının öyrənilməsi sahəsində ən sanballı əsər hesab olunur.[5]Xəzər sularında yosunla örtülməyə qarşı elektroliz məhsulu olan biosidlə mübarizə kimi ekoloji təmiz və böyük praktiki əhəmiyyət kəsb edən üsul işlənib hazırlanmış və tətbiq edilmişdir.[5]

Ninel Qarayeva əksəriyyəti xarici ölkələrdə dərc olunmuş 115 elmi əsərin və 1 monoqrafiyanın müəllifidir. Onun rəhbərliyi ilə 7 fəlsəfə doktoru elmi işlərini müdafiə etmişdir.[3]

O, diatom yosunlarının ultrastrukturu üzrə Beynəlxalq Terminologiya Komitəsinin, 1997-2002-ci illərdə Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Ali Attestasiya Komissiyasının Biologiya elmləri üzrə Ekspert Şurasının, AMEA Botanika İnstitutunun Elmi Şurasının, AMEA Botanika İnstitutunun nəzdində fəaliyyət göstərən Dissertasiya Şurasının, “AMEA-nın Xəbərləri (biologiya və tibb elmləri)” jurnalının redaksiya heyətinin üzvü olmuşdur.[3]

Mükafatları

redaktə

Alimin elmi fəaliyyəti bütün dövrlərində yüksək qiymətləndirilib, müxtəlif illərdə AMEA və başqa təşkilatlar tərəfindən Fəxri fərman və diplomlarla təltif olunub. O, 14 dekabr, 2014-cü ildə "Tərəqqi" medalına, "Əmək veteranı" medalı və "Sosialist yarışı əlaçısı" nişanına layiq görülüb.

Elmi əsərləri

redaktə
  • Ross R., Cox E.J., Karayeva N.I. a. oth. An amended terminology for the siliceous components of the diatom cell., Beih. 64 zur Nova Hedwigia, 1979, səh. 513-533.
  • Karayeva N.I. Some species of the genus Amphora Ehr. in the Caspian sea. Arch. Protistenkunde, 133, 1987, səh. 93-109.
  • Караева Н.И. совм. с колл. "Диатомовые водоросли СССР", т. II, в. 1. Л., Изд. "Наука", 1988, 114 səh.
  • Karayeva N.I., Genkal S.I. The diatoms of the genus Navicula Bory (Bacillariophyta) in the Volga river. Limnology, № 4, 1993, səh. 309-321.
  • Караева Н.И. Методика ботанического мониторинга Каспийского моря. Bakı, 2002, "Adiloğlu" nəşr., səh. 1-19.
  • Karayeva N.I. Preliminary studies of the Caspian vegetation of macrophytes with regard to contamination. Intern. Journ. on Algae, v. 5, № 2, 2003, səh. 96-104.
  • Караева Н.И., Забержинская Э.Б. Динамика Zostera noltii Hornem у азербайджанского побережья Каспия. Вестник Одесского Нац. Универст., 2008, № 13, в. 4., səh. 196-200.

Həmçinin bax

redaktə

İstinadlar

redaktə
  1. 1 2 3 4 5 6 Qarayeva Ninel İsrafil qızı.
  2. 1 2 https://science.gov.az/az/forms/skanchavshiesya-chlenyikorrespondentyi/3438.
  3. 1 2 3 4 "Qarayeva Ninel İsrafil qızı" (az.). science.gov.az. 2017. 2023-08-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-03-31.
  4. "Tanınmış bioloq alim dünyasını dəyişdi". 2017-04-06 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-04-05.
  5. 1 2 "Azərbaycan elmi daha bir alim itirdi - Ninel Qarayeva" (az.). https://modern.az. 5 aprel 2017. Archived from the original on 2024-02-15. İstifadə tarixi: 15 fev 2024.

Xarici keçidlər

redaktə