Nurəddin Əliyev
Nurəddin Məcid oğlu Əliyev (2 aprel 1920, Petrovsk-Port, Dağıstan vilayəti – 1991, Bakı) — SSRİ-nin əməkdar təyyarəçisi (1966)[1], Lenin, Oktyabr inqilabı, Qırmızı ulduz ordenləri laureatı, polkovnik.
| Nurəddin Əliyev | |
|---|---|
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 2 aprel 1920 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1991 |
| Vəfat yeri | |
| Vətəndaşlığı | |
| Hərbi fəaliyyəti | |
| Mənsubiyyəti | SSRİ |
| Rütbə | polkovnik |
| Təltifləri |
     |
HəyatıRedaktə
Nurəddin Məcid oğlu Əliyev 2 aprel 1920-ci ildə Mahaçqala şəhərində anadan olmuşdu. 1937–1938-ci illərdə Bakı aeroklubunda U-2 üzrə pilotluq kursu keşmişdi. 1938-ci ildə Batay Yay pilotluq məktəbinə göndərilmişdi. 1940-cı ildə bu məktəbi uğurla bitirmişdi. O, pilot kimi İ-15, İ-16 təyyarələrində uçuşlara başlamışdı. II Dünya müharibəsində iştirak etmişdi. İl-2 təyyarəsinin sükanı arxasında Stalinqrad döyüşündə faşist təyyarələrinə qarşı vuruşmuşdu. 243-cü (78-ci) aviaalayın tərkibində uçuşlara qatılmışdı. Stalinqrad (Volqaqrad) ətrafında düşmənin 10 tankını, 2 zirehli maşınını, 5 zenit qurğusunu, 26 avtomaşınını, 190 yaxın zabit və əsgər heyətini məhv etmişdi. Hava döyüşlərində rəqibin Me-109 təyyarəsini vurmuşdu. Döyüşlərin birində yaralanmış, hospitalda müalicə olunmuşdu. Sağalandan sonra Don, Mərkəzi və Belorusiya cəbhələrində vuruşmuşdu. Sıravi pilotluqdan eskadron komandirliyinə qədər yüksəlmişdi.
Qvardiya mayoru Nurəddin Əliyev döyüşdə göstərdiyi cəsarət və qəhrəmanlığa görə Qırmızı Döyüş Bayrağı, Qırmızı Ulduz ordenləri və bir çox döyüş ordenləri ilə təltif olunmuşdu.
Nurəddin Əliyev ordudan tərxis olunduqdan sonra Azərbaycan Mülki Aviasiya idarəsinin rəisi olmuşdu. Uzun illər göstərdiyi səy və zəhmətə görə Lenin, Oktyabr inqilabı ordenləri ilə təltif olunmuşdu.
Nurəddin Əliyev 1991-ci ildə vəfat edib[2].[3] Yaşadığı binanın önünə barelyefi vurulub.
ƏdəbiyyatRedaktə
Azərbaycan dilindəRedaktə
- Muxtarov H. "Azərbaycan şahinləri": [Nurəddin Əliyevin hərbi təyyarəçilərimizə həsr olunmuş eyni adlı kitabının rus dilində çapdan çıxması haqqında] //Azərbaycan müəllimi.-1979.- 29 avqust.
- İsmayılov İ. Stalinqradın müdafiəsində azərbaycanlı döyüşçülərin geniş iştirakı: [Hərbi təyyarəçilər Nurəddin Əliyev və kapitan Züleyxa Seyidmməmədova haqqında] //İsmayılov İ. Azərbaycanlıların II Dünya Müharibəsində iştirakı.- Bakı, 2000.- S.46.
- Əliyev N. Respublikamızın polad qanadları: [SSRİ Hava Donanması günü münasibətilə SSRİ Mülkim Hava Donanması Azərbaycan Məhəlli İdarəsinin rəisi SSRİ Əməkdar təyyarəçisi Nurəddin Əliyevin respublikamızın mülki aviasiyasının inkişaf yolları haqqında söhbəti]//Bakı.-1972.- 19 avqust.
- Əliyev N. Yerdə və göydə: [Azərbaycan Mülki Aviasiya İdarəsinin rəisi, SSRİ Əməkdar təyyarəçisi Nurəddin Əliyev ilə müsahibə] // Kommunist.- 1975.- 1 iyun.
Rus dilindəRedaktə
- Абасов А. Бакинцы под Сталинградом: [О летчике-штурмовике Нуреддине Алиеве, защищавшем небо Сталинграда в 1942 году] //Этих дней не смолкнет слава:(Сборник воспоминаний ветеранов гражданской и Великой Отечественной войны).- Баку, 1982.- С.55–56.
- Абасов М. Всегда в строю: [О летчике-штурмовике, заслуженном пилоте Нуреддине Алиеве]//Абасов М. На крыльях мужества.- Баку, 1975.- С.190–195.
- Ахмедов И., Бородецкий Л., Зейналов Р. В годы суровых испытаний: [О воспитаннике Бакинского аэроклуба, летчике-штурмовике Нуру Алиеве] //Ахмедов И., Бородецкий Л., Зейналов Р. Общество патриотическое оборонное.- Б.,1983.- С.31–32.
- Алиев Н. Письма летчика Нуреддина Алиева азербайджанскому народу и маме с фронта//Письма славы и бессмертия: (Сборник писем и документов за 1941–1945 гг).- Баку, 1987.- С.168–170.
- Алиев Н. Крылья нашей Родины: Сегодня – День Воздушного Флота СССР: [О работе азербайджанских авиаторов рассказывает начальник Азербайджанского Управления Гражданской Авиации, Заслуженный пилот СССР Нуриддин Алиев] //Советский авиатор.- 1965.- 18 августа.- С.2.
- Багирзаде А. Боевые подвиги комсомольцев и молодёжи Азербайджана на фронтах Великой Отечественной войны: [Письмо лётчика Нуреддина Алиева с фронта бакинским нефтяникам] //Багирзаде А. Патриотизм молодежи.- Баку,1962.- С.106–107.
- Высокая награда Родины: [Указом Президиума Верховного Совета СССР награжден орденом Октябрьской Революции – Алиев Нуриддин Меджидович — начальник Азербайджанского Управления Гражданской Авиации] //Алиев Н. Крылья Азербайджана: Аэрофлот −50.- Баку, 1972.- С.92.
- Димитров В. Заслуженный пилот Родины: [О присвоении звания "Заслуженный пилот СССР" начальнику Азербайджанского Управления Гражданской Авиации Алиеву Нуриддину Меджидовичу] //Бакинский рабочий.- 1966.- 19 августа.- С.4.
- Димитров В. Заслуженный пилот СССР: [Указом Президиума Верховного Совета СССР начальнику Азербайджанского Управления Гражданской Авиации Алиеву Нуриддину Меджидовичу присвоено почетное звание "Заслуженный пилот СССР"] //Советский авиатор.- 1966.- 23 августа.- С.1.
- Дудчак Р. Дожариваем на ходу: [ О встрече Заслуженного пилота СССР Нуреддина Алиева со студентами ] //Советский авиатор.- 1966.- 23 декабря.- С.2.
- Провалинский М. Трассы в небе: [О летчике, участнике Великой Отечественной войны Нуру Меджидовиче Алиеве] // Молодежь Азербайджана.-1984.-28 августа.- С.3.
- Провалинский М. В небе Сталинграда: [О прославленном летчике Нуру Алиеве] //Бакинский ра- бочий.- 1993.- 9 января.- С.3.
- Коган Е. 42 боевых вылета только в Сталинграде: [Об участнике Великой Отечественной вой- ны, летчике Нуреддине Меджидовиче Алиеве] //Вышка. −1998.-9 мая.- С.7.
- Левченко С. Советская авиация в боях за Родину: [О героях-летчиках Азербайджана Гусейне Бала оглы Алиеве, Евгение Цыганове, Нуреддине Алиеве, Мидхате Алекперове, Гусейне Багирове, Юсифе Кулиеве, Владимире-Джахангире Багирове, Кемале Кахраманове, Таджеддине Эфендиеве] //Бакинский рабочий.- 1944.- 13 августа.- С.3.
- Мадатов Г. Азербайджанская ССР в первый период Великой Отечественной войны: Ратные подвиги: [Об отважном лётчике Нуреддине Алиеве, защищавшем небо Сталинграда в годы Великой Отечественной войны] //Мадатов Г. Азербайджан в Великой Отечественной войне.- Баку,1975.-С.99.
- Нуреддин Алиев: [Краткая биография летчика-истребителя] //Письма славы и бессмертия: (Сборник писем и документов за 1941–1945 гг.).- Баку, 1987.- С.211.
- Не померкнет никогда: [О встрече военного летчика Нуреддина Алиева с бойцами] //Бакинский рабочий.- 1959.- 22 февраля.- С.3.
- Оруджев Б. Соколы Азербайджана: [Об одноименной книге Нуреддина Алиева] //Бакинский рабочий.- 1979.- 17 августа.- С.3.
- Погосов Г. Соколы Азербайджана: [О книге Нуреддина Алиева "Соколы Азербайджана"] //Баку.- 1979.- 8 августа .- С.3.
- Тагиев М., Коган Е. "Апостол": [О Нуру Алиеве, летчике, участнике Великой Отечественной войны] //Молодежь Азербайджана.-1993.- 8–15 мая.- С.2.
MənbəRedaktə
- Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası: 10 cilddə.- Bakı, 1980.- C.4.- S.176.
İstinadlarRedaktə
- ↑ Указ Президиума Верховного Совета СССР: О присвоении почётных званий "Заслуженный пилот СССР" и "Заслуженный штурман СССР" пилотам и штурманам гражданской авиации, "Заслуженный пилот СССР" Алиеву Нуриддину Меджидовичу 16 августа 1966 г. //Советский авиатор.- 1966.- 18 августа.- С.1.
- ↑ Алиев Нуриддин Меджид оглы: [Некролог. Видный авиатор, один из организаторов гражданской авиации Азербайджана, участник Великой Отечественной войны, Заслуженный пилот СССР]//Бакинский рабочий.- 1991.- 29 ноября.- С.3.
- ↑ Nuriddin Məcid oğlu Əliyev: [Nekroloq. Görkəmli aviator, Azərbaycan mülki aviasiyasının təşkilatçılarından biri, Böyük Vətən müharibəsi iştirakçısı, SSRİ-nin Əməkdar təyyarəçisi] // Xalq qəzeti; Həyat.- 1991.- 29 noyabr.