Orlean hersoqluğu
Orlean hersoqluğu (fr. Duc d'Orléans) — Fransa monarxial strukturunda olan əsilzadə ünvanlarından biri. XIV əsrdən etibarən bu ünvan ənənəvi olaraq, Fransa krallarının yaşca kiçik oğul və ya qardaşına verilir. Kanadadakı Orlean adası Orlean hersoqu II Henrinin (sonrakı illərdə Fransa kralı olacaq III Henri), ABŞ-dakı Nyu-Orlean şəhəri isə Orlean hersoqu II Lui-Filippin şərəfinə adlanmışdır.
Ünvan ilk dəfə 1344-cü ildə VI Filipp tərəfindən ən kiçik oğlu Filipp üçün təsis edildi. Ancaq Filipp geridə rəsmi oğul varis buraxmadan vəfat etdi.
Ardından ünvan 1392-ci ildə VI Çarl tərəfindən kiçik qardaşı Lüdovik üçün təsis edildi və 3 nəsil boyunca ünvan bu ailədə qaldı. Onun şəcərəsindən gələn Lüdovikin Fransa taxtına əyləşməsi ilə ünvan səltənətlə birləşdi.
Üçüncü dəfə ünvan 1519-cu ildə I Fransisk tərəfindən ikinci oğlu Henri üçün təsis edildi. Ancaq 1536-cı ildə böyük qardaşı dofen Fransiskin ölümü ilə Henri onun yerinə dofen təyin edildi və tutduğu Orlean hersoqu ünvanı kiçik qardaşı Çarlza təsis olundu. Ancaq o, heç vaxt evlənmədi və geridə rəsmi oğul varis buraxmadan gənc yaşda vəfat etdi.
Dördüncü dəfə ünvan 1549-cu ildə II Henri tərəfindən yeni doğulan oğlu Lüdovik üçün təsis edildi. Ancaq onun bir yaşında ikən vəfat etməsinin ardından ünvan əl dəyişdi və bu dəfə kralın ikinci oğlu Çarlza təsis olundu. Çarlzın 1560-cı ildə taxta çıxmasının ardından ünvan kralın kiçik qardaşı Henriyə təsis olundu. Henrinin taxta çıxdığı 1574-cü ildə isə ünvan mükafat olaraq naibə olan kralın anası Yekaterina Mediçiyə təsis edildi. Onun ölümündən sonra isə ünvan səltənətlə birləşdirildi.
Beşinci dəfə ünvan 1626-cı ildə XIII Lüdovik tərəfindən kiçik qardaşı Qaston üçün təsis edildi. Ancaq Qaston geridə rəsmi oğul varis buraxmadan vəfat etdi.
Altıncı və sonuncu dəfə ünvan 1661-ci ildə XIV Lüdovik tərəfindən qardaşı Filipp üçün təsis edildi və beləcə, Burbon sülaləsinin Orlean qolunun əsası qoyuldu. Bu şəcərə 1830-cu ildə Fransa taxtını ələ keçirdi. Ünvanı daşıyan son sülalə nümayəndəsi Ferdinand Filipp isə keçirdiyi qəza nəticəsində vəfat etdi.
Siyahı
redaktə| S/s | Hersoqun adı | Doğum-ölüm tarixləri | Vəzifə müddəti | Qeyd | |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | _duc_d%27Orl%C3%A9ans.svg){kind=small}
|
|
1 iyul 1336 - 1 sentyabr 1375 | 1344 - 1 sentyabr 1375 | |
| 2 | .svg){kind=small}
|
|
13 mart 1372 - 23 noyabr 1407 | 4 iyun 1392 - 23 noyabr 1407 | |
| 3 | .svg){kind=small}
|
.jpg)
|
24 noyabr 1394 - 5 yanvar 1465 | 23 noyabr 1407 - 5 yanvar 1465 | |
| 4 |
|
|
27 iyun 1462 - 1 yanvar 1515 | 5 yanvar 1465 - 7 aprel 1498 | |
| 5 |
|
|
31 mart 1519 - 10 iyul 1559 | 31 mart 1519 - 10 avqust 1536 | |
| 6 |
|
.jpg)
|
22 yanvar 1522 - 9 sentyabr 1545 | 10 avqust 1536 - 9 sentyabr 1545 | |
| 7 |
III LÜDOVİK |
|
3 fevral 1549 - 24 oktyabr 1550 | 3 fevral 1549 - 24 oktyabr 1550 | |
| 8 |
|
|
27 iyun 1550 - 30 may 1574 | 24 oktyabr 1550 - 5 dekabr 1560 | |
| 9 |
|
|
19 sentyabr 1551 - 2 avqust 1589 | 5 dekabr 1560 - 8 fevral 1566 | |
| 10 | 
|
|
13 aprel 1519 - 5 yanvar 1589 | 8 fevral 1566 - 5 yanvar 1589 | |
| 11 | 
|
.jpg)
|
24 aprel 1608 - 2 fevral 1660 | 6 avqust 1626 - 2 fevral 1660 | |
| 12 |
|
.jpg)
|
21 sentyabr 1640 - 9 iyun 1701 | 10 may 1661 - 9 iyun 1701 | |
| 13 |
|
|
2 avqust 1674 - 2 dekabr 1723 | 9 iyun 1701 - 2 dekabr 1723 | |
| 14 | |||||
Mənbə
redaktə- Unwin, Brian (2014). A Tale in Two Cities: Fanny Burney and Adèle, Comtesse de Boigne. New York: I.B. Taurus & Co. pp. 210–212. ISBN 978-1-78076-784-0
- François de Malherbe, Lettres à Peiresc, éd. La Pléiade, p. 378
- Auguste Bailly, François Ier : restaurateur des lettres et des arts, Livre club du librairie, 1961, p. 9