Oyuncaq ördək hadisəsi
Oyuncaq ördək hadisəsi — hadisə özəl şirkət tərəfindən Honq-Konqdan sifariş edilən plastik oyuncaq ördəkə bənzər vanna oyuncaqları olan konteynerin Sakit okeana düşməsi nəticəsində baş verib. Konteynerdəki 28.000 oyuncaq okean axınlarını göstərmək üçün səpələnmiş və elmi araşdırmalar üçün mühüm fürsət təmin etmişdir. Okeanoloq Kurtis Ebbesmeyer 1992-ci il hadisəsindən sonra okeana səpələnmiş oyuncaqları izləyərək mühüm elmi nəticələr çıxarmışdır.
Qəza redaktə
The First Years şirkəti adından Çində istehsal olunduqdan sonra Honq-Konq limanından ABŞ-nin Vaşinqton ştatının Tacoma şəhərinə getmək üçün konteyner gəmisinə yüklənib. 1992-ci il yanvarın 10-da Sakit okeanın şimal bölgəsində fırtınaya düşən gəminin bəzi konteynerləri sürüşərək dənizə düşüb. Dənizə düşən 12 ədəd 40 futluq yük konteynerinin birində 28.800 plastik oyuncaq var idi. Plastik oyuncaqlar daha çox oyuncaq ördək, qurbağa, tısbağa kimi dəniz heyvanları idi. Qəza zamanı konteyner zərbə nəticəsində açılıb və plastik oyuncaqlar okeana səpələnib. Oyuncaqlar müxtəlif bağlamalara bükülsə də, təcrübələr bu bağlamaların müəyyən müddətdə deformasiyaya uğradığını göstərib. Üzərində deşik olmadığı üçün batmaq riski olmayan oyuncaqlar okean boyu sürünməyə başlayıb.
Təcrübə redaktə
Hadisədən xəbərdar olan okean alimləri Kurtis Ebbesmeyer və Ceyms İnqraham, okean səthi axınları ilə bağlı apardıqları elmi araşdırmalar çərçivəsində mövzu ilə maraqlanmağa başladılar. On minlərlə obyektin okean səthinə eyni anda səpələnməsi elm adamları üçün unikal fürsət idi.[1][2]
Qəzadan təxminən on ay sonra bəzi oyuncaqlar Alyaska sahillərinə gəlməyə başladı. İlk kəşf 16 noyabr 1992-ci ildə Alyaskanın Sitka sahilində tapılan on oyuncaq oldu. Qəza yerindən 3200 km aralıda olan bu çimərlik ətrafında araşdırmalara başlayan Ebbesmeyer və İnqraham sahil xəttinin 850 km-ə nəzarət etməyə başladılar. Davam edən tədqiqatlar nəticəsində 1993-cü ilin avqustuna qədər Alyaska çimərliklərində cəmi 400 oyuncaq tapıldı. Oyuncaqların tapıldığı yerlər İnqrahamın "OSCUR"[3] kompüterləşdirilmiş simulyasiya sisteminə daxil edildi.
Okean alimləri hazırladıqları modelləşdirmə sayəsində oyuncaqların hara sürüklənəcəyini təxmin edə biliblər. Buna əsasən, onların bir qisminin qərbə doğru Yaponiyaya doğru hərəkət edəcəyi, bir hissəsinin isə şimal istiqamətində hərəkət edərək Berinq boğazı ətrafındakı buzlaqlar arasında ilişib qalacağı proqnozlaşdırılmışdı. Həmçinin onların şimal qütbündən yavaş-yavaş keçəcəyi, buzlaqların əriməsi ilə isə cəmi beş-altı ildən sonra Atlantik okeanının şimal hissələrinə keçəcəkləri proqnozlaşdırılmışdı. Bu uzaqgörənliyə əsaslanaraq, Kanada və İslandiyada plastik ördək oyuncaqları tapanlara mükafat vəd edilmişdi. 2004-cü ildə tapılan çoxsaylı oyuncaqlar bu nəzəriyyəni təsdiqlədi. 2007-ci ildə İngiltərə sahillərində tapılan plastik oyuncaqlar səhvən bu hadisə ilə əlaqələndirilmişdir.
Mədəni təsirlər redaktə
Hadisə haqqında çoxlu əsərlər, uşaq kitabları yazılıb. Bundan əlavə, okeanda gəzdikdən sonra tapılan faktiki oyuncaq ördəklər indi kolleksiyaçılar tərəfindən axtarılan obyektlərdir. Hadisə "SEAT" tərəfindın reklam kampaniyasında da istifadə edilib.
İstinadlar redaktə
- ↑ Alimlərin normal şəraitdə apardıqları oxşar təcrübələrdə okeana təxminən 500–1000 nümunə buraxılır və adətən 2% geri qayıdır.
- ↑ Eyni elm adamları 1990-cı ildə eyni şəkildə okeanın o tayına səpələnmiş 61.000 "Nike" ayaqqabısını izləyirdilər.
- ↑ Ocean Surface Currents Simulation (Okean Səthi Cərəyanların Simulyasiyası)