PLATO (kompüter sistemi)
PLATO (ing. Programmed Logic for Automatic Teaching Operations, azərb. Avtomatik Tədris Əməliyyatları üçün Proqramlaşdırılmış Məntiq),[1][2] həmçinin Project Plato[3] və Project PLATO — ilk ümumiləşdirilmiş kompüter dəstəkli təlimat sistemi. 1960-cı ildən başlayaraq İllinoys Universitetinin ILLIAC I kompüterində işləyirdi. 1970-ci illərin sonlarına qədər onlarla müxtəlif şəbəkəli əsas kompüterlərdə işləyən, bütün dünyada paylanmış bir neçə min qrafik terminalı dəstəkləmişdir. Forumlar, mesaj lövhələri, onlayn testlər, e-poçt, söhbət otaqları, şəkil dilləri, ani mesajlaşma, uzaqdan ekran paylaşımı və çoxnəfərli videooyunlar daxil olmaqla, çox istifadəçi hesablamalarında bir çox müasir konsepsiyalar ilk dəfə PLATO-da işlənib hazırlanmışdır.
| PLATO | |
|---|---|
 | |
| Tipi | tədris[d], kompüter platforması |
| Tərtibatçı | İllinoys Universiteti[d] |
| Əməliyyat sistemi | NOS |
| İnterfeysin dili | ingilis |
| Yayımlanma tarixi | 1960) |
| Platforma | ILLIAC I (PLATO I, II), CDC 1604 (PLATO III), CDC 6000 series (PLATO IV) |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
PLATO İllinoys Universiteti tərəfindən dizayn edilmiş və hazırlanmışdır. Bu dörd onillik fəaliyyəti ərzində həmin universitetin tələbələrinə, yerli məktəblərə, həbsxana məhbuslarına və digər universitetlərə kurs işləri təklif etmişdir. Kurslar latın dili, kimya, təhsil, musiqi, esperanto və ibtidai riyaziyyat da daxil olmaqla bir sıra fənlər üzrə tədris olunurdu. Sistem pedaqogika üçün faydalı olan bir sıra funksiyaları, o cümlədən mətnin üst-üstə düşən qrafikasını, açar sözlərin daxil edilməsindən asılı olaraq sərbəst mətnli cavabların kontekstli qiymətləndirilməsini və alternativ cavablara cavab vermək üçün nəzərdə tutulmuş əks əlaqəni özündə əks etdirirdi.
PLATO-nu kommersiya məhsulu kimi bazara çıxarmaq hüququ PLATO IV sisteminin əsas kompüterlərində qurulmuş istehsalçı "Control Data Corporation" (CDC) tərəfindən lisenziyalaşdırılmışdır. CDC prezidenti Vilyam Norris PLATO-nu kompüter dünyasında bir gücə çevirməyi planlaşdırmışdı, lakin sistemin marketinqinin gözlənilən qədər asan olmadığını aşkar etmişdir. Buna baxmayaraq, PLATO bir sıra bazarlarda güclü izləyicilər yaratmış və son istehsal PLATO sistemi 2006-cı ilə qədər istifadə edilmişdir.
İstinadlar
redaktə- ↑ Don Bitzer, Email.
- ↑ CSL Quarterly Report for June, July, August 1960 (Hesabat). Coordinated Science Laboratory, University of Illinois. September 1960.
- ↑ Hosch, William L.; Tikkanen, Amy; Lowood, Henry E. "Virtual reality - Living in virtual worlds" (ingilis). Encyclopedia Britannica. 2023-05-09. 2023-05-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-05-19.
Əlavə ədəbiyyat
redaktə- PLATO User's Guide (PDF) (revised). CDC. April 1981. İstifadə tarixi: March 11, 2012.
- Darrack, Arthur. "Yes... Computers Can Revolutionize Education". Consumers Digest. Sep–Oct 1977.
- Goldberg, Marty. "Part 5 – PLATO Ain't Just Greek". The History of Computer Gaming. Midwest Classic Review. 2000. July 19, 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: March 11, 2012.
- Cope, Bill; Kalantzis, Mary. "A Little History of e-Learning" – ResearchGate vasitəsilə.
- Small, David; Small, Sandy. "PLATO Rising: Online learning for Atarians". Antic. 3 (3). July 1984. səh. 36. İstifadə tarixi: March 11, 2012.
- Smith, Stanley G; Sherwood, Bruce Arne. "Educational Uses of the PLATO Computer System". Science. 192 (4237). April 1976: 344–52. Bibcode:1976Sci...192..344S. doi:10.1126/science.769165. PMID 769165. İstifadə tarixi: March 11, 2012.
- Stifle, Jack. The Plato IV Architecture (PDF). CERL Report (revised). Urbana, IL: University of Illinois. 1972. X-20.
- Van Meer, Elisabeth. "PLATO: From Computer-Based Education to Corporate Social Responsibility". Iterations. November 5, 2003. İstifadə tarixi: March 11, 2012.
- Woolley, David R. "PLATO: The Emergence of Online Community". Matrix News. January 1994. İstifadə tarixi: March 11, 2012.
Xarici keçidlər
redaktə
- Bitzer, Donald L, Oral history interview, Charles Babbage Institute, University of Minnesota. Discusses his relationship with Control Data Corporation (CDC) during the development of PLATO, a computer-assisted instruction system. He describes the interest in PLATO of Harold Brooks, a CDC salesman, and his help in procuring a 1604 computer for Bitzer's use. Recalls the commercialization of PLATO by CDC and his disagreements with CDC over marketing strategy and the creation of courseware for PLATO.
- Gallie, Thomas Muir, Oral history interview, Charles Babbage Institute, University of Minnesota, 11 July 1990. A program officer at the National Science Foundation (NSF) describes the impact of Don Bitzer and the PLATO system, grants related to the classroom use of computers, and NSF's Regional Computing Program.
- Gräper, Grapenotes.
- PLATO History Foundation.
- University of Illinois Computer-based Education Research Laboratory PLATO Reports, PLATO Documents, and CERL Progress Reports, Charles Babbage Institute, University of Minnesota. Archival collection containing internal reports and external reports and publications related to the development of PLATO and the operations of CERL.
- Control Data Corporation records, Computer-based education (CBE), Charles Babbage Institute, University of Minnesota. The CBE series documents CDC’s objective of creating, marketing and distributing PLATO courseware internally within various CDC departments and divisions, and externally.
- Historic PLATO Manuals & Publications, Bit savers.
- Cyber1: online preservation of the PLATO system.