Palladio memarlığı
Palladio memarlığı — italyan memarı Andrea Palladionun (1508-1580) ideyalarından çıxarılan klassisizmin erkən forması. Stil qədim Yunanıstan və Roma klassik məbəd arxitekturasının prinsipləri, perspektivləri nəzərə alaraq ciddi riayət etməyə əsaslanır.
Ümumi informasiya
redaktəAndrea Palladio tərəfindən hazırlanmış demək olar ki, bütün binalar Veneto, Venesiya və Viçentsa ərazilərində yerləşir. Bu əsasən Venesiya şəhərindəki Il Redentore kilsəsi kimi müxtəlif villalar və kilsələrdir. Bütün villaları Palladio onların mühitini nəzərə alaraq tərtib etmişdir. Memarlıqda dörd kitab olan Palladionun elmi əsərləri, Romanın nəzəri mühəndisi Vitruvi və onun təqibçisi olan Leon Battist Alberti, Qədim Roma memarlığının prinsiplərinə sadiq olan, dekorativ zəngin İntibah dövrü üslubu yerinə dəqiq geometrik nisbətlərə əsaslanan fikirləri davam etdirir. Binanın bütün fasadları tamamilə eyni olduğu üçün quruluş hər tərəfdən yaxşı görünə bilər. Bundan əlavə, bu vəziyyətdə, portiklər, dördüncü istiqamətlərdən təşkil edilirdi ki, mülkiyyətçilər günəşdən qorunarkən bütün torpaqlarını nəzərdən keçirə bilsinlər.[1] Portikin alternativi kimi, Palladio bəzən lociyadan istifadə edirdi.[2] Əksər hallarda bunlar daha çox girintili portiklər və divarlardakı geniş açılışları olan adi otaqlar idi və otaqların daxili yerini ətraf mühitə açırdı. Bəzən lociyalar ikinci mərtəbədə də yerləşdirilib, sözügedən ikiqat lociyaları təşkil edirdi. Lociyalar tez-tez fasadların ümumi strukturunda onlara xüsusi əhəmiyyət verən frontonlar ilə bağlanırdı. Məsələn, Villa Qodidə bir lociya portikin əvəzinə balans nöqtəsi kimi çıxış edir, buna baxmayaraq lociyalar binanın hər bir kənarını tamamlayır.[3][4]
Palladio fasadlarının dizaynını qədim Roma məbədlərinin nümunəsini əsasında yaradıb.[5] Məbədlərin təsiri, ümumiyyətlə xaç şəklində olan nöqtələrlə əlaqəli karta çevrildi. Palladian villaları ən çox üç mərtəbəli olurdu. Villa içərisindəki hər bir otağın nisbəti 3: 4 və 4: 5 tipli ən sadə riyazi əlaqələrdən istifadə etməklə təyin olunmuşdur. Erkən memarlar yalnız iki simmetrik fasadları balanslaşdırmaq üçün bu formulları istifadə edirdi, Palladio isə simmetriyaın iki oxları olan kvadrat və düzbucaqlı binaların dizaynını tətbiq edirdi.[6]
Palladio, villalarının ikili məqsədinə çox diqqət ayırdı: bir tərəfdən əkinçilik üçün qala, digərində - zəngin tacirlər üçün dəbdəbəli istirahət yerləri olmalı idi.[7] Bu funksiyaların hər ikisini təmin etmək üçün ayrı-ayrı qanadlarda əkinçilik binaları həyata keçirilmişdi. Bəzən qanadlar villadan uzaq bir məsafədə yerləşdirildi və bu villanın ümumi görünüşünü artırmaq və inkişaf etdirmək üçün praktik istifadə üçün çox istifadə edilən kolonnadalarla əlaqələndirildi.[8] Eyni zamanda, ikincili qanadlar heç vaxt əsas binanın bir hissəsi olmadı və Palladio tərəfdarları birləşmənin yalnız 18-ci əsrdə mümkün olacağını düşünməyə başladılar.[9]
Palladio pəncərəsi
redaktə
Erkən Palladionun xüsusi pəncərələrinə adətən onun şərəfinə Palladio pəncərələri deyilir. Məsələn, Yakopo Sansovino (1486-1570) tərəfindən tərtib edilmiş Müqəddəs Markanın Kitabxanasında pilasterlərin yerinə kiçik sütunlar istifadə olunur. Bununla belə, bu pəncərələrdə yalnız Palladionun kökünü nəzərdən keçirmək qeyri-mümkündür, çünki onlar daha əvvəl Donato Bramante (1444-1514) tərəfindən istifadə edilmişdi və onların ətraflı təsviri Sebastyano Serlio (1475-1554) tərəfindən verilmişdir - onun yeddi həcmli əsərində "Tutte l'opere d'architettura et prospetiva "yazmışdır ki, bu tipli pəncərələr hər iki tərəfdə iki kiçik açılış olan böyük kəmərli boşluqlar olduğu qədim Roma zəfər tağının təsiri altında inkişaf etmişdir.[10] Buna görə ədəbiyyatda ilk olaraq Serlian adı ilk dəfə təsvir edən şəxsin adından sonra tapılıb.[11] Və onlar Palladio adlandırılırlar, çünki Andrea Palladio onları geniş şəkildə və hər yerdə istifadə etməyə başlayıb, məsələn, Basilika meydanında aydın şəkildə müşahidə olunan ümumi kompozisiya strukturu.[12]
Erkən Palladio memarlığı
redaktəİstinadlar
redaktə- ↑ James Lees-Milne, The Earls of Creation 1962:120.
- ↑ Robert Tavernor, Palladio and Palladianism Thames & Hudson, 1991:112.
- ↑ The Center for Palladian Studies in America, Inc., "Palladio and English-American Palladianism." Arxivləşdirilib 2009-10-23 at the Wayback Machine
- ↑ Frampton, p. 36
- ↑ Copplestone, p.250
- ↑ Copplestone, p.251
- ↑ Hanno-Walter Kruft. A History of Architectural Theory: From Vitruvius to the Present. Princeton Architectural Press, 1994 and Edward Chaney, Inigo Jones's 'Roman Sketchbook, 2006).
- ↑ webmaster@vam.ac.uk, Victoria and Albert Museum, Digital Media. "Style Guide: Palladianism". www.vam.ac.uk (ingilis). 2019-07-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-07-07.
- ↑ Kerley, Paul. "Palladio: The architect who inspired our love of columns". BBC News (ingilis). 2015-09-10. 2019-03-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-07-07.
- ↑ Ackerman, Jaaes S. (1994). Palladio (series "Architect and Society")
- ↑ "The earliest example of the revived Venetian window in England", Lees-Milne, The Earls of Creation, 1962:100.
- ↑ Copplestone, p.252