Təbii peyk
Təbii peyk — cazibə qüvvəsinin təsiri ilə kosmosda başqa bir obyekt ətrafında müəyyən trayektoriya (orbit) üzrə fırlanan göy cismidir.
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Phobos_%26_Deimos_full.gif/220px-Phobos_%26_Deimos_full.gif)
Günəş Sistemində ümumilikdə 284 məlum təbii peykdən ibarət altı planetar peyk sistemi mövcuddur. Astronomlar tərəfindən cırtdan planetlər hesab edilən yeddi obyektin də təbii peykləri olduğu məlumdur: Pluton, Salacia, Haumea, Quaoar, Makemake, Gonggong və Erida.[1] 2022-ci ilin yanvarına olan məlumata görə, təbii peykləri olduğu bilinən 447 digər kiçik planet var.[2]
Bir planet adətən onun orbitində olan hər hansı təbii peykdən ən azı təxminən 10.000 dəfə kütləyə və müvafiq olaraq daha böyük diametrə malikdir.[3] Yer-Ay sistemi, Günəş sistemində unikal bir istisnadır; eni 3,474 kilometr olan Ayın diametri, Yerin diametrinin 0,273 mislinə, kütləsi isə yerin kütləsinin kütləsinin təxminən 1⁄80-ə bərabərdir.[4]
Terminologiya
redaktə"Peyk" anlayışı ilk dəfə İohann Kepler tərəfindən 1611-ci ildə Frankfurtda nəşr olunan Narratio de Iovis Satellitibus adlı əsərində istifadə edilmişdir.[5] Gündəlik həyatda peyklərə bəzən ay deyilir.
Beynəlxalq Astronomiya İttifaqı hələ ki, peyki ciddi şəkildə müəyyənləşdirməyib və bunun daha sonra həyata keçiriləcəyini bəyan edib.[6]
İstinadlar
redaktə- ↑ "Planetary Names". planetarynames.wr.usgs.gov. 2023-12-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-05-26.
- ↑ "Asteroids with satellites". www.johnstonsarchive.net. 2021-05-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-05-26.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2024-01-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-05-26.
- ↑ Guinness world records 2014. [England] : Guinness World Records Limited. 2013. ISBN 978-1-908843-35-7.
- ↑ Jürgen Blunck. Solar System Moons: Discovery and Mythology (ingilis). Berlin, Heydelberq: Springer Science+Business Media. 2010. VII. doi:10.1007/978-3-540-68853-2. ISBN 978-3-540-68852-5. LCCN 2009933626. OL 25130523M. Wikidata Q30116066.
- ↑ "International Astronomical Union | IAU". www.iau.org. 2016-01-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-05-26.