Plazma lampası

Plazma lampası — elektrik enerjisinin plazma halında qazdan keçməsi nəticəsində işıqlandırma yaradan cihaz. Bu cihaz həm elmi, həm də əyləncə məqsədilə istifadə edilir və parlaq, dinamik işıq effektləri ilə tanınır. Plazma lampasının fəaliyyəti elektromaqnetizm və plazma fizikası prinsiplərinə əsaslanır, bu da onun həm elm, həm də texnologiya sahəsində əhəmiyyətini artırır.^[1]

Tarixi

Plazma lampasının ilk nümunəsi 1894-cü ildə Nikola Tesla tərəfindən hazırlanmışdır. Tesla bu cihazı yüksək tezlikli elektrik sahələrinin qazlar üzərindəki təsirini öyrənmək üçün bir təcrübə vasitəsi kimi istifadə etmişdir.^[2] Daha sonra 1970-ci illərdə Bill Parker bu cihazı modernləşdirərək əyləncə məqsədilə kommersiya istifadəsinə uyğunlaşdırmışdır. Beləliklə, plazma lampası həm elmi araşdırmalar, həm də dekorativ məqsədlər üçün geniş yayılmışdır.^[3]

Təsviri

Plazma lampasının iş prinsipi qazların ionlaşması və plazma halına keçməsi prosesinə əsaslanır. Lampanın içərisində adətən azot, neon və ya digər nəcib qazların qarışığı mövcuddur. Mərkəzdə yerləşən elektrod yüksək tezlikli elektrik cərəyanı ilə təchiz edilir. Elektrik cərəyanı qaz molekullarını ionlaşdıraraq onları plazma halına gətirir. Bu zaman plazma yüksək enerjili elektronlarla toqquşur və işıq saçır. Əl lampaya yaxınlaşdırıldıqda elektrik sahəsi dəyişir və bu, işıqlandırma effektlərinin dinamik şəkildə formalaşmasına səbəb olur.^[1]

Plazma lampaları adətən şüşə kürə və ya boru şəklində hazırlanır. Onun əsas komponentləri mərkəzi elektrod, qazla doldurulmuş kürə və enerji mənbəyindən ibarətdir. Mərkəzi elektrod elektrik cərəyanını ötürən əsas hissədir. İşıq saçan plazma qazla doldurulmuş kürənin daxilində əmələ gəlir. Yüksək tezlikli və yüksək gərginlikli elektrik cərəyanını təmin edən transformator isə cihazın enerji mənbəyi kimi fəaliyyət göstərir. Lampanın estetik görünüşü onun həm dekorativ, həm də elmi məqsədlər üçün istifadə olunmasını təmin edir.^[4]

Plazma lampaları bir çox sahədə tətbiq edilir. Dekorativ işıqlandırmada ev və ofis dizaynında maraqlı bir element kimi istifadə olunur. Tədris məqsədilə isə plazma lampaları elektromaqnetizm və plazma fizikası mövzularını öyrətmək üçün təcrübə vasitəsi kimi istifadə edilir. Bundan əlavə, əyləncə və şoular zamanı işıqlandırma və vizual effektlər yaratmaq üçün də bu cihazdan geniş istifadə olunur.^[5]

İstinadlar

↑ ¹ ² Gache, Gabriel. "How do plasma lamps work?". Softpedia. January 31, 2008. February 10, 2009 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: November 16, 2009.
↑ U.S. Patent 0.514.170
↑ Ken Shulman. "MIT News: Alumni profile - Making the invisible visible - Bill Parker '74, SM '93". October 24, 2023.
↑ Fish, Raymond M.; Geddes, Leslie A. "Conduction of Electrical Current to and Through the Human Body: A Review". ePlasty. 9. 12 Oct 2009: e44. PMC 2763825. PMID 19907637.
↑ Chamberlin, Kent; Smith, Wayne; Chirgwin, Christopher; Appasani, Seshank; Rioux, Paul. "Analysis of the Charge Exchange Between the Human Body and Ground: Evaluation of "Earthing" From an Electrical Perspective". Journal of Chiropractic Medicine. 13 (4). Dec 2014: 239–246. doi:10.1016/j.jcm.2014.10.001. PMC 4241473. PMID 25435837.

[Gache-1] ¹ ² Gache, Gabriel. "How do plasma lamps work?". Softpedia. January 31, 2008. February 10, 2009 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: November 16, 2009.

[2] U.S. Patent 0.514.170

[3] Ken Shulman. "MIT News: Alumni profile - Making the invisible visible - Bill Parker '74, SM '93". October 24, 2023.

[4] Fish, Raymond M.; Geddes, Leslie A. "Conduction of Electrical Current to and Through the Human Body: A Review". ePlasty. 9. 12 Oct 2009: e44. PMC 2763825. PMID 19907637.

[5] Chamberlin, Kent; Smith, Wayne; Chirgwin, Christopher; Appasani, Seshank; Rioux, Paul. "Analysis of the Charge Exchange Between the Human Body and Ground: Evaluation of "Earthing" From an Electrical Perspective". Journal of Chiropractic Medicine. 13 (4). Dec 2014: 239–246. doi:10.1016/j.jcm.2014.10.001. PMC 4241473. PMID 25435837.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]