Pornoqrafiya
Pornoqrafiya (yun. πόρνη — fahişə, zina; γράφω — yazıram, çəkirəm; πόρνη < πέρνημι — satıram) — cinsi arzuları oyatmaq məqsədi olan erotik video, şəkil və ya yazılar.[1]
Tarixi
redaktəSinifləşdirmə
redaktəPornoqrafiya erotikadan fərqlənir: Pornoqrafiyadan fərqli olaraq erotikaya naturalizm və diqqəti cinsiyyət orqanlarına yönəltmək xas deyil.[2] Adətən, erotika və pornoqrafiya arasındakı sərhədləri zərif və kobud, ruh və bədən arasındakı fərq kimi izah edirlər.[3]
Klassik ədəbiyyatda pornoqrafiya elementləri azlıq təşkil edir. Çünki erotika daha çox oxucunun yaradıcı qabiliyyətinə hesablanıb, yəni az-çox düşüncəsi, təxəyyülü yetən oxucu müəllifin demədiklərini duymaq iqtidarındadır. Bu baxımdan erotikada söylənməyənə, təsvir olunmayana vurğu daha güclüdür.[4] Hesab olunur ki, pornoqrafiya estetik zövq deyil, yalnız fiziki həzz yaşada bilər. Bu səbəbdən onu ümumiyyətlə, incəsənət hesab etməyən müəlliflər də çoxluq təşkil edir.[4] Suzan Zontaqın sözlərinə görə, erotika istənilən ekstaz növü kimi düşünülmüş, qurulmuş, mədəni bir nəsnədir və heç bir bayılmaya səbəb olmur.[4][5]
Müxtəlif sivilizasiyaların insanları, açıq seks təsvir edən əsərlər yaradıblar; bunlar arasında artefaktlar, musiqi, poeziya və freskalar daxildir, bu əsərlər tez-tez dini və qeyri-təbii mövzularla qarışıb.[6] Ən qədim artefaktlar, o cümlədən Höhle-Fels Venerası, hansı ki, pornografik hesab edilir, 2008-ci ildə Almaniyanın Stuttgart yaxınlığında bir mağarada aşkar edilmişdir, radiokarbon analizi onların ən azı 35 000 il yaşı olduğunu və Orinyak dövrünə aid olduğunu göstərir.[7]
Qədim Mezopotamiyada tapılan böyük sayda artefaktlar açıq heteroseksual seks təsvirləri ehtiva edirdi.[8] Şumerin ərken dövr dinastiyası dövrünün glikptik incəsənəti tez-tez missiyoner mövqedə cinsi əlaqə səhnələrini təsvir edir.[9][10] Miladdan əvvəl ikinci minilliyin başlanğıcında Mezopotamiya vəd tabloqlarında əsasən bir kişi, arxadan eyni zamanda pivəni samanla içən qadına daxil olarkən təsvir edilmişdir.
Yaponiyada erkən müasir dövrdə vizual erotikanın yüksək inkişaf etmiş mədəniyyəti güllənib.[11][12] Ən azından 17-ci əsrdən başlayaraq, erotik sənət əsərləri əsas sosial mədəniyyətin bir hissəsi olmuşdur.[13] Cinsi əlaqə təsvirləri tez-tez tibb işçilərinin, kurtizankaların və evli cütlüklərin cinsi tərbiyəsi üçün nəzərdə tutulan rəsmlərdə göstərilirdi. Makura-e (yastıq şəkilləri) əyləncə üçün, həmçinin evli cütlüklər üçün rəhbərlik etmək məqsədilə hazırlanmışdır.[14]
Cəmiyyətin pornoqrafiyaya baxışı
redaktəMənfi
redaktə2012-ci ildə Qroningen Universitetinin araşdırmalarına görə pornoqrafiyaya baxış zamanı beyində vizual qıcıqlandırıcılara məsul olan bölgələr işdən çıxır.[15] Beynin hər hansı bölgəsinə qan axınının güclənməsi həmin bölgənin aktivləşməsinə dəlalət edir.[15] Bundan əlavə, araşdırmalar göstərib ki, pornoqrafik filmlərə tamaşa edərkən qadınların beyinlərinin bir çox bölgələri ümumiyyətlə, "sönmüş" durumda olub.[15] Bu isə belə filmlərə, şəkillərə və ya videolara baxan insanların sürətli əqli tənəzzülə uğramasına səbəb olur.[15]
Neytral
redaktəMüsbət
redaktəMənfəətpərəstlik
redaktəİqtisadiyyat
redaktəPornoqrafiya və qanun
redaktəPornoqrafiya qanunları dünya ölkələrində
redaktə
Pornoqrafiya dünyada ABŞ, Kanada, Fransa, Almaniya, İspaniya, İtaliya, Yunanıstan, İsrail, Türkiyə, Polşa, İsveç, Norveç, Finlandiya və d. ölkələrdə leqal olduğu halda, Çin, Monqolustan, İran, Mərakeş, Misir kimi ölkələrdə isə ümumiyyətlə qadağandır.
Pornoqrafiyaya baxış
redaktəFeminist baxış
redaktəDini baxış
redaktəDini təşkilatların pornoqrafiyaya qarşı siyasi fəaliyyəti cəmiyyətin pornoqrafiyaya baxışında vacib rol oynamışdır. İslam dini, ümumiyyətlə, insana ziyanlı olan hər şeyi qadağan edir. Pornoqrafiya da başda cinsi həvəsi azaltmaqla, insan orqanizminə bir çox ziyan vurur. Bu baxımdan da İslam dini bunu haram buyurub və qadağan edir.[16]
İstinadlar
redaktə- ↑ "Müqəddəs Kitabda pornoqrafiya haqda nə deyilir? Kiberseksdə pis nə var?". www.jw.org. 26 September 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 December 2015.
- ↑ William J. Gehrke. "Erotica is Not Pornography". The Tech. 10 December 1996. 18 September 2008 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 December 2015.
- ↑ "h2g2 – What is Erotic and What is Pornographic?". BBC.co.uk. 29 March 2004. 25 August 2011 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 January 2012.
- ↑ 1 2 3 "Söymək olar, yazmaq yox". news.lent.az. 5 March 2016 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 December 2015.
- ↑ "RETHINKING SUSAN SONTAG'S "THE PORNOGRAPHIC IMAGINATION"". www.on-verge.org. 7 March 2016 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 December 2015.
- ↑ "The Pornography Industry: What Everyone Needs to Know". books.google.com. 2024-03-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-03-23.
- ↑ "Full-Figured Statuette, 35,000 Years Old, Provides New Clues to How Art Evolved". www.nytimes.com. 2024-03-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-03-23.
- ↑ "Daily Life in Ancient Mesopotamia". books.google.com. 2024-03-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-03-23.
- ↑ "Gods, Demons and Symbols of Ancient Mesopotamia: An Illustrated Dictionary". books.google.com. 2024-03-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-03-23.
- ↑ "History of Pornography". boinkstream.com. 2024-03-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-03-23.
- ↑ "Japanese Erotic Art Shunga – Learn All About This Art Form". artfilemagazine.com. 2024-03-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-03-23.
- ↑ "Shunga: What is this risqué Japanese erotic art really about?". metro.co.uk. 2024-03-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-03-23.
- ↑ "pornography". www.britannica.com. 2023-04-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-03-23.
- ↑ "makura-e". www.britannica.com. 2024-03-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-03-23.
- ↑ 1 2 3 4 "Pornoqrafiya beyni necə kütləşdirir?". news.milli.az. 22 January 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 December 2015.
- ↑ Sherkat and Ellison, 1997, "The Cognitive Structure of a Moral Crusade" Arxivləşdirilib 2022-03-31 at the Wayback Machine, Social Forces 75(3), p. 958.
Xarici keçidlər
redaktə