Profanasiya (din)
Profanasiya — müqəddəs sayılan şeylərə hörmətsizlik. Bu, ruhlandırıcı və ya ehtirama layiq hər hansı bir şeyi, həmçinin oxşar hörmətsizlik göstərən və ya dini təhqirə səbəb olan davranışı nəzərdə tutur.[1]
Emil Dürkheym müqəddəslik və profanasiya arasındakı fərqi insan dininin sosial reallığının mərkəzi hesab edirdi.[2]
Müqəddəslik–profanasiya dixotomiyası redaktə
Müqəddəslik–profanasiya dixotomiyası 1912-ci ildə Fransasosioloqu Emil Dürkheym tərəfindən irəli sürülən bir konsepsiyadır. O, bunu dinin əsas xüsusiyyəti hesab edirdi: "Din müqəddəs şeylərə, yəni ayırılan və qadağan edilən şeylərə münasibətdə vahid inanc və əməllər sistemidir".[3] Dürkheymin nəzəriyyəsində müqəddəs olan hansısa qrupun maraqlarını, xüsusən də müqəddəs qrup simvollarında və ya totemlərdə təcəssüm olunmuş birliyi təmsil edir. Profanasiya sekulyar fərdi narahatlıqları özündə birləşdirir. Dürkheym açıq şəkildə qeyd etmişdir ki, müqəddəslik–profanasiya dixotomiyası xeyir və şər ilə eyni deyil, çünki müqəddəslik ya xeyir və ya şəri təmsil edə, həm də profanasiyanı təşkil edə bilər.[4] Dürkheym bu dixotomiyanın bütün dinlər və kultlar üçün universal olması iddiası Britaniya antropoloqu Cek Qudi kimi alimlər tərəfindən tənqid edilmişdir.[5]
Profanasiyadan ibarət dünya insanların hisləri ilə bildiyi hər şeydən ibarətdir. Bu, insanların başa düşülən və ya ən azı sonda bilinən kimi hiss etdikləri gündəlik həyatın təbii dünyası – həyat dünyasıdır.[6]
Əks reaksiya redaktə
Profanasiyanın irəliləməsi onun əhatə dairəsini məhdudlaşdırmağa çalışan bir neçə əks hərəkətə səbəb olmuşdur. Modernizm mifi və müqəddəslik hissini sekulyar reallığa qaytarmaq üçün yola çıxmışdır.[7] Volles Stivens hərəkatın çox hissəsi haqqında yazmışdır ki, "heç bir şey ilahi deyilsə, hər şey dünyanın özü idi".[8]
Psixologiya da postmodern məxfiliyin itirilməsinə qarşı olaraq[9] daxili iş üçün ritual yerlər qurmuş,[10] fərdi mənliyin sərhədlərini qeyri-müəyyən müdaxilədən qorumaq üçün yola çıxmışdır.[11]
İstinadlar redaktə
- ↑ "Definition of profanity". Longman Dictionary of Contemporary English – online. 13 November 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 September 2014.
- ↑ Durkheim, Émile (1976). The Elementary Forms of the Religious Life, p. 37. London: George Allen & Unwin (originally published 1915, English translation 1915).
- ↑ Emile Durkheim. [1912] 1995. The Elementary Forms of Religious Life, edited and translated by K. E. Fields. New York: The Free Press. p. 35.
- ↑ Pals, Daniel. 1996. Seven Theories of Religion. New York: Oxford University Press. US ISBN 0-19-508725-9 (pbk). p. 99.
- ↑ Pals, Daniel. 1996. Seven Theories of Religion. New York: Oxford University Press. US ISBN 0-19-508725-9 (pbk). p. 99.
- ↑ Peter Berger, A Rumour of Angels (1973) p. 15
- ↑ Jameson, p. 180-2
- ↑ Wallace Stevens, Collected Poems (1984) p. 412
- ↑ Eric Berne, The Psychology of Human Destiny (1974) p. 130
- ↑ Robert Bly, Iron John (1991) p. 194 and p. 128
- ↑ Eco, p. 77-88
Əlavə ədəbiyyat redaktə
- Ernest Gellner, Postmodernism, Reason and Religion (1992)
- Mircea Eliade, Patterns in Comparative Religion (1993)
- Acquaviva, S. S., and Patricia Lipscomb. The Decline of the Sacred in Industrial Society. (Review: JSTOR 1202830).
- Bakhtin, Mikhail. [1941] 1993 Rabelais and His World, translated by H. Iswolsky. Bloomington: Indiana University Press.
- Barber, C. Renate. 1965. "Sacred and Profane: Some Thoughts on the Folk-Urban Continuum of This Dichotomy." Man 65:45–46. DOI:10.2307/2797525doi:10.2307/2797525 JSTOR 2797525
- Colpe, Carsten. "The Sacred and the Profane," translated by R. M. Stockman. In the Encyclopedia of Religion. via Encyclopedia.com.
- Durkheim, Emile. 1912. The Elementary Forms of the Religious Life,
- [1915] 1965, translated by Joseph Swain. The Free Press: ISBN 0-02-908010-X
- 1995, translated by Karen E. Fields. The Free Press: ISBN 0-02-907937-3
- Eliade, Mircea. 1957. The Sacred and the Profane: The Nature of Religion, translated by W. R. Trask. New York: Harcourt Brace & World.
- Pals, Daniel. 1996. Seven Theories of Religion. New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-508725-9ISBN 0-19-508725-9 (pbk).