Prunus serrulata

Prunus serrulata (lat. Prunus serrulata) — bitkilər aləminin gülçiçəklilər dəstəsinin gülçiçəyikimilər fəsiləsinin gavalı cinsinə aid bitki növü.

Prunus serrulata
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptophyta Klad: Embryophytes Klad: Polysporangiophytes Klad: Tracheophytes Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Eudicots Klad: Core eudicots Klad: Superrosids Klad: Rosids Klad: Fabids Dəstə: Gülçiçəklilər Fəsilə: Gülçiçəyikimilər Yarımfəsilə: Gavalıkimilər Triba: Amygdaleae Cins: Gavalı Növ: Prunus serrulata
Beynəlxalq elmi adı
Prunus serrulata Lindl., 1830
Şəkil axtarışı ITIS   506233 NCBI   97321 EOL   632451

Təbii yayılması

Təbii halda Şimali Qafqazda çöl, meşə-çöl zonalarında yayılıb.

Botaniki təsviri

Hündürlüyü 2 m olan, dağınıq çətirə malik koldur. Yaşlı budaqları tünd boz, düz dayanan və ya aşağıya sallanandır. Cavan zoğları tünd qonur, bəzən yaşımtıl, çılpaq və ya bir az tüklüdür. Yarpaqlarının uzunluğu 5 sm, eni 2,5 sm olmaqla uzunsov-ellipsvari və ya yumurtaşəkillidir. Ucu biz və ya küt, kənarları dişli, hər iki tərəfdən çılpaq, üstü tünd yaşıl, alt hissəsi isə açıq yaşıldır. Saplaqları qısa — 3–15 mm, vəziciksizdir. Aprel-may aylarında çiçəkləyir. Çiçəkləri ağ rəngli, diametri 12–18 mm-dir. 3–4 ədəd çiçəyi çətirvari çiçək qrupunda, bəzən isə tək-tək yerləşir. Çiçək saplağının uzunluğu 15–30 mm-dir, uzanaraq 40 mm-ə çatır. Həşəratlarla tozlanır. Meyvəsi iyul-avqustda yetişir. Meyvələri kürə formalı və ya yumurtaşəkilli, diametri 8–10 mm, ucu biz, tünd qırmızı rəngli, sulu, dadı turş və ya şirin olmaqla lətlidir. Çəyirdəyi hamar, şarşəkillidir. Toxum, kök pöhrələri və yay qələmlərlə çoxaldılır. Toxumlar səpinqabağı 4–5 ay 3–50C temperaturda stratifikasiya edilməlidir.

Ekologiyası

Quraqlığa, qaza davamlı, torpağa və rütubətə az tələbkardır. Mezokserofit, işıqsevən bitkidir, şam və tozağacı meşələrində, çəmənlərdə bitir.

Azərbaycanda yayılması

Böyük Qafqazda, Quba rayonu sahəsində təsadüf edilir.

İstifadəsi

Yeməli, dekorativ və bal verən bitkidir. Meyvələri təzə halda qənnadı məmulatlarının hazırlanmasında istifadə edilir. Bu növdən qiymətli, soyuğa və quraqlığa davamlı albalı sortlarının alınması üçün seleksiya materialı kimi geniş istifadə edilir.