Pyura chilensis
Pyura chilensis – "Pyuridae" ailəsinə aid tunikalılardan biri. Bu canlı Çili və Perunun sahil ekosistemlərində geniş yayılmışdır
| Pyura chilensis | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||
|
XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Pyura chilensis |
||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||
| ||||||||
Etimologiyası
redaktəİspan dilində "piure", mapudunqun dilində isə "piür" və ya "pivü" adlanır.[2]
Taksonomiya
redaktə"Pyura chilensis" ilk dəfə 1782-ci ildə Xuan İqnasio Molina tərəfindən "Saggio Sulla Storia Naturale del Chili" adlı əsərində təsvir edilmişdir. Molina bu əsərində Çili arxipelaqında yerli əhalinin həyat tərzini və təbii sərvətlərdən istifadəsini qeyd etmişdir. O, xüsusilə "piure" adlanan bu canlının yerli əhali üçün qazanc mənbəyi olduğunu vurğulamışdır.[3] "Pyura chilensis" qaya daxilində yerləşən və orqan kütləsinə bənzəyən bir tunikdir. Əsasən intertidal və subtidal zonalarda sıx birləşmələr şəklində rast gəlinir. Bu canlı filtr qidalandırıcıdır: dəniz suyunu udaraq mikroorqanizmləri süzür və qida kimi istifadə edir. Bu növ erkək olaraq doğulur, lakin yetkinlik dövründə hermafroditə çevrilir. Çoxalma prosesi zamanı ətrafdakı suya sperma və yumurta buludları buraxır. Tək qaldıqda, öz-özünə mayalanma yolu ilə nəsil verə bilir. "Pyura chilensis" qanında vanadium elementi yüksək konsentrasiyalarda mövcuddur. Bu elementin funksiyası hələ də tam məlum deyil, lakin qanındakı vanadium səviyyəsi ətrafdakı dəniz suyundakından on milyon dəfə çox ola bilər.[4]
Mətbəxdə
redaktə"Pyura chilensis" kulinariyada özünəməxsus dadı ilə tanınır.[5] Onun əti həm çiy, həm də bişmiş şəkildə istehlak edilir. Dadı yod, dəniz kirpisi və bir qədər acı, sabunlu notlarla təsvir edilir. Adətən kiçik tikələrə bölünərək doğranmış soğan, keşniş və limon ilə birlikdə təqdim edilir, lakin bu növdən hazırlanan yeməklərlə bağlı bəzi sağlamlıq narahatlıqları mövcuddur. Qan plazmasında 1,9 mq/kq-a qədər vanadium konsentrasiyası qeydə alınmışdır. Vanadium ağır metal hesab olunur və yüksək dozada zəhərli ola bilər. Merilend Tibb Mərkəzinin məlumatına görə, gündəlik 1,8 mq və ya daha çox vanadium qəbul edilməsi qaraciyər funksiyasına mənfi təsir göstərə bilər.[6][7][8][9]
İstinadlar
redaktə- ↑ Integrated Taxonomic Information System (ing.). 1996.
- ↑ Sánchez Cabezas, Gilberto. "Los mapuchismos en el DRAE". Boletín de Filología (ispan). XLV (2). 2010: 149–256. doi:10.4067/S0718-93032010000200008.
- ↑ "Juan Ignacio Molina Abate". www.profesorenlinea.cl (Spanish).
- ↑ Juan Ignacio Molina. The Geographical, Natural, and Civil History of Chili. Middletown, (Conn.) : printed for I. Riley. 1808.
- ↑ Andrew R. Davis. "Over-exp loitation of Pyura chilensis (Ascidiacea) in southern Chile: the urgent need to establish marine reserves" (PDF). Revista Chilena de Historia Natural. 1995.
- ↑ cf. Ascidiacea#Culinary
- ↑ "Larval Metamorphosis: Piure heaven". larvalmetamorphosis.com. 17 January 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 March 2018.
- ↑ "Vanadium". University of Maryland Medical Center. İstifadə tarixi: 10 March 2018.
- ↑ "Occupational Safety and Health Guideline for Vanadium Pentoxide Dust". www.osha.gov. May 3, 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: March 22, 2015.