Qızılağacabənzər mürdəşər

Qızılağacabənzər mürdəşər (lat. Frangula alnus) — bitkilər aləminin gülçiçəklilər dəstəsinin murdarçakimilər fəsiləsinin mürdəşər cinsinə aid bitki növü.

Qızılağacabənzər mürdəşər
Elmi təsnifat
Beynəlxalq elmi adı

Təbii yayılması

redaktə

Avropanın meşə və meşə-çöl zonasında, Qərbi Avropanın mərkəzi rayonlarında, Kiçik Asiyanın şimalında, Krımda, İranda və Qafqazda, Orta Asiyanın şimal rayonlarında rast gəlinir.

Botaniki təsviri

redaktə

Hündürlüyü 7 m-ə çatan kol və ya kiçik ağacdır. Gövdəsi və budaqları tünd qonurdur. Gövdəsi hamar, tikansızdır. Tünd qabığı mərciməkli, mantar qatının altında qırmızı qat vardır. Yarpaqları ellipsvari formalı, uzunluğu 4–10 sm, kənarları bütöv, 6–8 cüt paralel yan damarcıqlı, qısa saplaqlarda (1,5 sm-dək) yerləşir. Yarpaqların yerləşməsi — növbəli və ya əyri-üzbəüzdür. Çiçəkləri ikicinsli, beş hissəli, kasacığı zəngvari olmaqla yarpaqların qoltuqlarında yerləşir, uzunluğu 2–3,5 mm-dir. Çiçək tacı yaşılımtıl-ağdır. Meyvəsi — şarşəkilli, diametri 8–10 mm, iki-üç yaşılımtıl-sarı, yumru-üçkünc çəyirdəkli, ximircəkli, ikili "dimdikli" çəyirdəkdir. Yetişmiş halda meyvələri göy-qaradır.

Ekologiyası

redaktə

İstisevəndir, soyuğa və rütubətə davamlıdır.

Azərbaycanda yayılması

redaktə

Azərbaycanın bəzi bölgələrində rast gəlinir.

İstifadəsi

redaktə

Meyvələri zəhərlidir, xalq arasında "canavar giləmeyvəsi" adlandırılır, ancaq quşlar tərəfindən yeyilir. Qabıq, tumurcuq, yarpaq və meyvələrində qlikozidlər, qatranlar, aşılayıcı maddələr, efir yağları vardır. Qabığı və meyvələri işlətmə və qusma xüsusiyyətlərinə malikdir və xalq təbabətində istifadə edilir. Oduncağından kömür alınır. Qabığında boyayıcı maddələr vardır. Dekorativ kol kimi yaşıllaşdırmada istifadə edilir.

İstinadlar

redaktə

Həmçinin bax

redaktə