Qall müharibələri
Qall müharibələri (lat. Bellum Gallicum) — Roma Respublikasının qall tayfaları ilə e.ə. 58–50-ci illərdə bir neçə mərhələdə davam edən qarşıdurması. Müharibələr sonuncuların fəthi ilə başa çatdırmışdır.
Qall müharibələri | |
---|---|
Yeri | |
|
|
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Yerli tayfaların dəvəti ilə Qalliyaya daxil olan Qay Yuli Sezar onların bütün torpaqlarını tədricən özünə tabe etmiş, bir sıra azadlıq üsyanlarını, o cümlədən e.ə. 52-ci ildə qalların ümumi üsynanı yatırtmışdır. Bundan başqa, o, cəza, fəth və nümayiş məqsədləri ilə iki dəfə Germaniya və Britaniyaya yürüşlər etmişdir. Daim qalların üstün qüvvələri ilə qarşılaşan Sezar dəfələrlə taktiki fəndlərdən və hiylələrdən, mürəkkəb mühəndis quruluşlarından istifadə etmiş, müharibənin kulminasiya əməliyyatında – Aleziyanın mühasirəsində şəhərin müdafiəçilərini və onların köməyinə gələn əlavə qüvvələri eyni zamanda məğlub etmişdir. Müharibə nəticəsində bir neçə milyon insanın yaşadığı 500 min kvadrat kilometr ərazi Roma Respublikasına birləşdirilmişdir. Qələbələri sayəsində Sezar Romada populyarlıq qazanmış və böyük sərvət toplayaraq e.ə. 49-cu ildə uğurla vətəndaş müharibəsinə başlamışdır.
Hərbi əməliyyatlar Sezar tərəfindən "Qall müharibəsi haqqında qeydlər"də təsvir edilmişdir. XIX əsrdə milliyətçiliyin yüksəlişi ilə birlikdə Fransada Qall müharibələri milli tarixin ən mühüm hadisələrindən biri kimi şərh edilməyə başlanmış, Romaya qarşı üsyan edən qalların lideri Versingetorik Fransanın ən böyük müharibə qəhrəmanlarından biri hesab edilməyə başlamışdır..
Ədəbiyyat
redaktə- Гай Юлий Цезарь. Записки о Галльской войне: онлайн Arxiv surəti 2 aprel 2014 tarixindən Wayback Machine saytında.
- Гай Светоний Транквилл. Жизнь двенадцати цезарей, Божественный Юлий: онлайн Arxiv surəti 26 dekabr 2013 tarixindən Wayback Machine saytında.
- Дион Кассий. Римская история: онлайн (ing.).
- Плутарх. Сравнительные жизнеописания, Цезарь: онлайн Arxiv surəti 21 oktyabr 2014 tarixindən Wayback Machine saytında.
- Бонапарт Н. Войны Цезаря, Тюренна, Фридриха Великого. — М.; Жуковский: Кучково поле, 2005. — 479 с. — 1000 экз. — ISBN 5-86090-102-X
- Голдсуорси А. Юлий Цезарь: полководец, император, легенда. — М.: Эксмо, 2007. — 669 с. — 5100 экз. — ISBN 978-5-699-23148-5 = Goldsworthy A. Caesar: Life of a Colossus. — New Haven; London: Yale University Press, 2006. — 592 p. — ISBN 978-0-300-12048-6
- Грант М. Юлий Цезарь: Жрец Юпитера. — М.: Центрполиграф, 2003. — 349 с. — 7000 экз. — ISBN 5-9524-0204-6
- Дельбрюк Г. История военного искусства в рамках политической истории. — Т. 1: Античный мир. — СПб.: Наука; Ювента, 1999. — С. 326—364. — ISBN 5-02-028219-7
- Зарщиков А. В. Галльское проконсульство Цезаря и римская аристократия // Античный мир и археология. — Вып. 11. — Саратов, 2002. — С. 67-71.
- Игнаткович Г. М. Гай Юлий Цезарь. — М.: Воениздат, 1940. — 88 с.
- Козленко А. В. Военная история античности: Полководцы. Битвы. Оружие. — Minsk: Беларусь, 2001. — 479 с. — 5000 экз. — ISBN 985-01-0248-9
- Махлаюк А. В. Римские войны: Под знаком Марса. — М.: Центрполиграф, 2003. — С. 272—293. — 6000 экз. — ISBN 5-9524-0401-4
- Моммзен Т. История Рима. — Т. 3: От смерти Суллы до битвы при Тапсе. — СПб.: Наука, 2005. — 431 с. — 1000 экз. — ISBN 5-02-026897-6
- Парфёнов В. Н. Профессионализация римской армии и галльские войны Цезаря // Античный мир и археология. — Вып. 2. — Саратов, 1974. — С. 72—89.
- Ферреро Г. Юлий Цезарь. — Ростов-на-Дону: Феникс, 1997. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 5-85880-344-X
- Утченко С. Л. Юлий Цезарь. — М.: Мысль, 1976. — 365 с. — 135 000 экз.
- Этьен Р. Цезарь. — М.: Молодая гвардия, 2003. — 300 с. — 5000 экз. — {Жизнь замечательных людей} — ISBN 5-235-02482-6
- A Companion to Julius Caesar. Ed. by M. Griffin. — Malden; Oxford: Wiley-Blackwell, 2009. — 512 p. — ISBN 978-1-4051-4923-5
- Badian E. Roman Imperialism in the Late Republic. — Oxford: Blackwell, 1968. — 117 p.
- Balsdon J. P. V. D. Consular Provinces under the Late Republic: Caesar’s Gallic Command // The Journal of Roman Studies. — 1939. — Vol. 29, Part 2. — P. 167—183.
- Billows R. Julius Caesar: The Colossus of Rome. — London; New York: Routledge, 2009. — 335 p. — ISBN 978-0-415-33314-6 & ISBN 978-0-203-41276-3
- Brady S. G. Caesar and Britain // The Classical Journal. — 1952, May. — Vol. 47, No. 8. — P. 305—316.
- Canfora L. Julius Caesar: The Life and Times of the People’s Dictator. — Berkeley: University of California Press, 2007. — P. 98—124. — ISBN 0-520-23502-9
- Dodge T. A. Caesar, a History of the Art of War among the Romans down to the End of the Roman Empire, with a Detailed Account of the Campaigns of Caius Julius Caesar — Vol. 1. — New York: Biblio and Tannen Publishers, 1963. — 400 p.
- Gardner J. F. The 'Gallic Menace' in Caesar’s Propaganda // Greece & Rome, Second Series. — 1983, Oct. — Vol. 30, No. 2. — P. 181—189.
- Gilliver K. M. Caesar’s Gallic Wars (58-50 BC). — New York; London: Routledge; Oxford: Osprey, 2003. — 95 p. — ISBN 0-415-96858-5
- Jehne M. Caesar. — München: C.H.Beck, 1997. — 126 S. — ISBN 3-406-41044-8
- Julius Caesar in Western Culture. Edited by M. Wyke. — Malden; Oxford: Blackwell, 2006. — 386 p. — ISBN 978-1-4051-2598-7 & ISBN 978-1-4051-2599-4
- Osgood J. The Pen and the Sword: Writing and Conquest in Caesar’s Gaul // Classical Antiquity. — 2009, Oct. — Vol. 28, No. 2. — P. 328—358.
- Rice Holmes T. Caesar’s Conquest of Gaul. 2nd Edition. — Oxford: Clarendon Press, 1911. — 930 p.
- Riggsby A. M. Caesar in Gaul and Rome: War in Words. — Austin: University of Texas Press, 2006. — 285 p. — ISBN 978-0-292-77451-3
- Stevens C. E. The «Bellum Gallicum» as a Work of Propaganda // Latomus. — 1952. — T. 11, Fasc. 1. — P. 3-18.
- Thorne J. The Chronology of the Campaign against the Helvetii: A Clue to Caesar’s Intentions? // Historia: Zeitschrift für Alte Geschichte. — 2007. — Bd. 56, H. 1. — P. 27-36.
- Walter G., Craufurd E., Pol T. Caesar: A Biography. — New York: Charles Scribner's Sons, 1952. — 664 p.