Qarıtəpə
Qarıtəpə (əvvəlki adı: Paravatumb) — Azərbaycan Respublikasının Xocavənd rayonunun Qağartsi kənd inzibati ərazi dairəsində kənd.[1] Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 29 dekabr 1992-ci il tarixli, 428 saylı Qərarı ilə Xocavənd rayonunun Paravatumb kəndi Qarıtəpə kəndi adlandırılmışdır.[2] 2 oktyabr 1992-ci ildən 10 noyabr 2020-ci ilə kimi Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin işğalı altında olmuşdur. İkinci Qarabağ müharibəsinin nəticələrinə əsasən imzalanmış 10 noyabr 2020-ci il tarixli üçtərəfli bəyanata uyğun olaraq Qarıtəpə kəndi Rusiya sülhməramlı qüvvələrinin nəzarətinə keçmişdir. 19 sentyabr 2023-cü ildə aparılan lokal xarakterli antiterror əməliyyatları nəticəsində yenidən Azərbaycan Respublikasının suverenliyinə qayıtmışdır.
| Qarıtəpə | |
|---|---|
| 39°48′19″ şm. e. 46°56′21″ ş. u. | |
| Ölkə | |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Mərkəzin hündürlüyü | 867 m |
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi |
|
|
| |
Toponimikası redaktə
Paravatumb kəndi XIX əsrin ortalarında Zəngəzurdan gəlmə erməni ailələrinin məskunlaşması nəticəsində yaranmışdır. Tam adı Qişi Paravatumb olmuşdur. Arsakda xristian albanların Kiş məbədi xarabalıqlarının olduğu təpə (tumb) ermənilərin verdiyi addır. Erməni dilində parava "əski", "qədim" və tump sözlərindən ibarətdir. Erməni dilinə daxil olmuş bu söz qədim türk mənşəlidir. Gədəbəy rayonunda Qaravul tomba (kənd adı) və Şəki rayonunda Dumbatəpə (təpə adı) toponimləri ilə bir sıradadır. Türk dillərində tumba, domba "dəyirmi (təpə)" mənasındadır.[3]
Kənd XIX əsrin 20-ci illərində İrandan koçüb gəlmiş erməni ailələrinin məskunlaşmasından sonra Paravatumb (erm. parava "qədim, köhnə" və tumb "təpə" sözlərindən olub, Qaratəpə adının erm. kalkası) adlanmışdır. 1992-ci ildə kəndin əvvəlki adı bərpa edilmişdir. Bu toponim qədim türk dillərindəki qara (köhnə) və təpə sözlərindən ibarətdir. Türkmənistanın cənubunda, Artik dəmiryolu stansiyasından 4 km. şimalda eneolit dövrünə (m. 6. V-Ш minilliklər) aid yaşayış yeri, Türkiyənin Qədirli şəhərindən 22 km. cənub-şərqdə Ceyhan çayı sahilində təpə də Qaratəpə adlanır. Keçən əsrin 30-cu illərinədək Gürcüstan ərazisində Qaratəpə (Qardabani rayonu) adlı yaşayış məntəqəsi qeydə alınmışdır.[4]
Tarixi redaktə
Tarixi abidələri redaktə
Kənddə daşınmaz tarix və mədəniyyət abidəsi qeydə alınmamışdır.
Coğrafiyası və iqlimi redaktə
Əhalisi redaktə
| İl | Daimi əhali | Kişilər | Qadınlar |
|---|---|---|---|
| 1999[5] | XXXX | XXXX | XXXX |
| 2009[6] | ↗XXXX | ↗XXXX | ↗XXXX |
İqtisadiyyatı redaktə
Mədəniyyəti redaktə
Kənddə mədəniyyət müəssisəsi mövcud deyil.
Təhsil redaktə
Kənddə təhsil müəssisəsi mövcud deyil.
Din redaktə
Kənddə dini ibadət yeri və ya dini icma qeydə alınmamışdır.
Səhiyyə redaktə
Kənddə səhiyyə müəssisəsi mövcud deyil.
İstinadlar redaktə
- ↑ "Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Standartı. İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı — 2019. Bakı: 2020, səh. 58" (PDF). 2022-01-28 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2022-06-11.
- ↑ "Azərbaycan Respublikasının bəzi yaşayış məntəqələrinin tarixi adlarının bərpası və dəqiqləşdirilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 29 dekabr 1992-ci il tarixli, 428 saylı Qərarı". 2022-05-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-06-10.
- ↑ B.Budaqov, Q.Qeybullayev. Yuxarı Qarabağın toponimləri. Bakı: 2005.
- ↑ Qarıtəpə // Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti. II cild. Bakı: Şərq-Qərb. 2007. səh. XXXX. ISBN 978-9952-34-156-0.
- ↑ Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıya alınması. 1999-cu il. I hissə. Bakı: "Səda" nəşriyyatı, 2000, səh. XXXX.
- ↑ Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıyaalınması. 2009-cu il. I cild. Bakı: Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi, 2010, səh. XXXX.