Qarağacyarpaq evkommiya

Qarağacyarpaq evkommiya (lat. Eucommia ulmoides) — bitkilər aləminin qarriyaçiçəklilər dəstəsinin evkommiyakimilər fəsiləsinin evkommiya cinsinə aid bitki növü.

Qarağacyarpaq evkommiya
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Ali bitkilər Klad: Çoxsporlu bitkilər Klad: Borulu bitkilər Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Evdikotlar Klad: Bazal evdikotlar Klad: Superasteridlər Klad: Asteridlər Klad: Lamidlər Dəstə: Qarriyaçiçəklilər Fəsilə: Evkommiyakimilər Cins: Evkommiya Növ: Qarağacyarpaq evkommiya
Beynəlxalq elmi adı
Eucommia ulmoides Oliv., 1890
Şəkil axtarışı ITIS   896364 NCBI   4392 EOL   2887444

Təbii yayılması

Cənubi Amerikada təbii halda bitir.

Botaniki xarakteristikası

Hündürlüyü 20 m-ə çatan ağac olub, yumurtavari çətirə malikdir. Gövdəsinin qabığı qəhvəyi-boz rəngdə, uzununa çatlıdır. Zoğları çılpaq, açıq və ya sarımtıl-qonur rəngdədir. Tumurcuqları iti uclu yumurtavarı olub, qonur pulcuqlarla örtülmüşdür. Yarpaqları qışda töküləndir, 7-24 sm uzunluqda və 2,5-7 sm enində olub, sadə, növbəli düzülüşlü, uzunsov yumurtavarı və ya uzun ellipsvarı, ucu iti, qaidəsi dairəvi və ya enli tacvarıdır, kənarları xırda mişardişlidir. Yarpaq saplağı çılpaq, 1,5-2,5 sm uzunluqdadır. Çiçəkləri əsasən ikievlidir. Bəzi hallarda şəraitdən asılı olaraq, erkəkçiçəkli ağacların üzərində az miqdarda dişi çiçəklərə də təsadüf olunur. 5-6 yaşında, aprel ayında çiçəkləyir. Çiçək saplağı qısa, çiçəkyanlığı yoxdur. Erkək çiçəkləri 4-10 erkəkcikdən ibarət olub, 1 sm uzunluğundadır. Dişi çiçəkləri tək-tək yerləşir. Yumurtalığı ikiyuvalı və iki yumurtacıqlıdır. Sentyabr-oktyabr aylarında meyvə verir. Meyvəsi biryuvalı, qanadlı, dərivari, uzunsov ellips şəklində olub, birtoxumlu qutucuqludur, ucunda çökəklik vardır. Toxumu ensiz-oval formalıdır. Kök sistemi torpağın üst qatında yerləşmiş olur. Toxumla və vegetativ yolla çoxalır.

Ekologiyası

Yayın istisinə və quraqlığına davamlı olmaqla bərabər tez böyüyür və inkişaf edir.

Azərbaycanda yayılması

Böyük Qafqazda və Lənkəranda rast gəlinir.

İstifadəsi

Oduncağı sarı rəngdədir, bərk, yaxşı yonulur; müxtəlif məqsədlərdə işlədilə bilər. Yaşıllaşdırmada tək və qrup əkinlərində istifadəsi məqsədyönlüdür.

Sinonimləri

Heterotipik sinonimləri

• Eucommia ulmoides var. yunnanensis H.Lév.