Qaralama:Mazanka
Mazanka (ukr. мазанка) — dirəklərin arasını əhəngdaşından hazırlanmış kərpiçlərlə hörülməsi və onlarn kiçik meşə ağacları və qamışdan olan tirlərlə birləşdirilməsi, üzərinin isə gil, bəzən peyin və yonqarla süvanması vastəsi ilə hazırlanan bir tikili (xüsusilə Ukrayna üçün xarakterikdir.).
Rus ərazisində mazanka tipli kilsələr (məbədlər[1])[2] və digər tikililər mövcud olmuşdur. Rusiyada bu daxma tipli mazakalar Ryazan, Orlov və Tambov vilayətlərində hibarka, cənubda və Qafqazda isə turluk adlandırılırdı.
Təsvir redaktə
Palçıq daxmasının divarları çərçivədən (nazik ağac budaqlarından) və ya saman qatışığından hazırlanmış çiy kərpiçdən olur, üzəri isə gillə örtülür. Tikili də adını buradan alır. MAğazankanın divarları içəridən və xaricdən əhənglənir (ağlanır).
Çiy kərpic öz növbəsində, gil, saman və peyin (bəzən) qarışığının briketlənməsi, sonra yaranan tikinti materialının günəşdə qurudulması ilə əldə edilir (sobalarda odda bişirilmir). Bu tip mazankaların ucaldılması texnologiyası ən azı altı min il əvvəl insanlar tərəfindən mənimsənilmiş, bütün dünyanın isti və ya mülayim iqlimi olan ölkələrdə yayılmışdır.
Üstünlükləri:
Tikinti materiallarının əlçatarlığı və aşağı qiyməti.
İnşası və təmirinin asanlığı.
Yaxşı səs izolyasiyasının olması (divarların qalınlığına və onların kütləsinə görə).
Qüsurları:
Aşağı mexaniki dayanıqlıq və buna əsaslanaraq hündür bir tikilinin inşasının mümkünsüzlüyü.
Digər materiallara nisbətən divarların yüksək istilik keçiriciliyi. Buna görə də, nisbətən isti iqlimlərdə palçıq mazankalar geniş yayılmışdır, daha soyuq iqlimlərdə isə ağacdan tikilmiş evlərə üstünlük verilir.
Bu texnologiya əssında yayılmış mazankalar dar mənada ənənəvi kənd evi olaraq adlandırılır. Xata[3] Rus ərazisində Şərqi slavyanların cənub yaşayış məntəqələrində mazankalarında daxil olduğu evlərin ümumi adıdır. Ukrayna mazankalarını Kiyev yaxınlığındakı Ukraynanın xalq memarlığı və həyatı muzeyində görmək olar. Onlardan bəzilərinin interyeri bərpa edilib.
Xat tipli mazankaların damları adətən məhsulu döydükdən sonra qalan samanla və ya qamışla örtülürdü.
Mazankaların dörd əsas növü var — taxtadan, budaqdan, samandan və ya qamışdan[4].
İndi eko-stil həyatın bəzi pərəstişkarları mazankaların və ya ona bənzər evlərin qurulması texnologiyalarını yenidən təşkil edirlər.
İstinadlar redaktə
- ↑ А. П. Павлов, Храмы Санкт-Петербурга: художественно-исторический очерк, СПб, 2005.
- ↑ "История главного храма Екатеринбурга — Собора Святой Великомученицы Екатерины". 2019-05-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-05-21.
- ↑ Словарь украинского языка, в 11 томах. — Том 4, 1973. — стр. 594. (на украинском языке: Словник української мови: в 11 томах. — Том 4, 1973. — Стор. 594.).
- ↑ "Как возводились стены мазанки? Технология производства | GIDproekt" (rus). 2019-04-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-04-07.
Mənbə redaktə
- Музей "Русский быт".
- Традиционные украинские дома.
- История главного храма Екатеринбурга — Собора Святой Великомученицы Екатерины. // Екатеринбургская епархия, 06.12.2016
Əbəbiyyat redaktə
- М. Русовъ, Очеркъ поселеній и построекъ Полтавской губерніи // Сборник Харьковского историко-филологического общества, ч. 1 и 2. — 1902. — Т. 13.
- Словарь украинского языка, в 11 томах. — Том 4, 1973. — стр. 594. (на украинском языке: Словник української мови: в 11 томах. — Том 4, 1973. — Стор. 594.).
- Павлов А. П. Храмы Санкт-Петербурга: художественно-исторический очерк. — СПб, 2005.