Qarmo dağı
Qarmo dağı və ya Qarmo zirvəsi (tac. Қуллаи Гармо, Qullai Garmo; rus. пик Гармо, pik Garmo) — Tacikistanın Dağlıq Badaxşan muxtar dairəsində yerləşən, Pamir dağlarının bir hissəsi olan dağ. Dağın hündürlüyünün 6.595 və 6.602 metr arasında olduğu təxmin edilir.[1]
| Qarmo | |
|---|---|
| tac. Гармо | |
 6 aprel 2008-ci ildə çəkilmiş şəkli. | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Dağ sistemi | Pamir dağları |
| Dağ silsiləsi | Nauk Akademiya dağları |
| Mütləq hündürlüyü | 6.595 m |
| Nisbi hündürlüyü | 6 595 m |
| İlk fəthi | 1948 |
| Yerləşməsi | |
| 38°48′38″ şm. e. 72°04′18″ ş. u.HGYO | |
| Ölkə |
 Tacikistan |
| Vilayət |
|
|
|
|
Dağda bir neçə buzlaq yerləşir, ən böyük buzlağı Fedçenko buzlağıdır. Fedçenko buzlağı dünyada qütblərdəki buzlaqlar istisna edildikdə, ən uzun buzlaqdır. Bu buzlaq şərqə doğru axmaqdadır.[1] Dağa ən yaxın yaşayış məskəni Poymazorda, dağın 50 km cənubunda, dəniz səviyyəsindən 2.785 metr yüksəklikdədir. (38° 39' 10 Şm, 71° 58' 2 Ş)[2]
Dağın dəqiq hündürlüyü məlum deyil. Qəbul edilmiş konsesusa əsasən dağın hündürlüyü 6.595 metr kimi qəbul olunur. 1973-cü ildə "American Alpine Journal" jurnalında dağın hündürlüyü 6.615 metr verilmişdir.[3]
Tarix
redaktə
SSRİ dövründə Qarmo dağının Nauk Akademiya dağlarının ("Elmlər Akademiyası dağları"; rus. Хребет Академии Наук; tac. Qatorkuhi Akademiyai Fanho) dağ silsiləsinin bir hissəsi olduğu güman olunurdu. Bu dağ silsiləsi 1927-ci ildə səyyah Nikolay Leopoldoviç Korjenevskiy tərəfindən SSRİ Elmlər Akademiyasının şərəfinə adlandırılmışdır.
1928-ci ildə rus səyyahlar bu regiondakı Lenin zirvəsini fəth etmişlər və İsmoil Somoni dağının hündürlüyünü rəsmən ölçmüşlər. Ehtimal olunur ki, onların hündürlüyünü ölçdükləri dağ elə Qarmo dağı idi,[1] baxmayaraq ki, indiki Qarmo dağının ərazisində 16 km şimalında yerləşir.[2]
1962-ci ilin iyulunda iki britaniyalı alpinist — Vilfrid Noys və gənc şotland Robin Smit dağa dırmaşarkən 1.200 metr hündürlükdə həlak olmuşdurlar. Onlar daha sonra Kommunizma dağı kimi tanınacaq İsmoil Somoni dağına ediləcək Britaniya-Sovet ekspedisiyasına hazırlaşırdılar.[4][5]
Noys və Smitin ölümünə görə Britaniya alpinistləri ilə SSRİ alpinistləri arasında münaqişə yaranmış və Britaniya alpinistlərinin lideri Henri Con Böyük Britaniyaya qayıtmışdır. 1964-cü ildə Britaniya mətbuatı dağın hündürlüyünü 6.645 metr kimi göstərmişdir.[6]
Ad qarışıqlığı
redaktə1920-ci və 1930-cu illərdən başlayaraq Qarmo dağı İsmoil Somoni dağı ilə qarışdırılmağa başlamışdır. İsmoil Somoni dağı həm də Stalin dağı və Kommunizma dağı adları ilə tanınır.[7]
Ədəbiyyat
redaktə- Malkolm Slesser Red Peak: A Personal Account of the British Soviet Expedition 1962 (London: Hodder & Stoughton, 1964)
- Sikouri, Paola, Kopilov, Vladimir, & Pierce, Riçard A., Forbidden Mountains: The Most Beautiful Mountains in Russia and Central Asia (Milan: Indutech, 1994; US: Menasha Ridge Press Inc., 1997). ISBN 978-1-871890-88-4)
- Cimmi Kruykşank High Endeavours: The Life and Legend of Robin Smith (Edinburgh: Canongate, 2005). ISBN 978-1-84195-658-9
İstinadlar
redaktə- ↑ 1 2 3 (Russian) Памир Arxivləşdirilib 2022-02-25 at the Wayback Machine at wiki.risk.ru, accessed 5 August 2008
- ↑ 1 2 Pik Garmo, Tajikistan Arxivləşdirilib 2012-10-13 at the Wayback Machine at peakbagger.com, accessed 6 August 2008
- ↑ American Alpine Journal for 1973, page 505 online at books.google.co.uk, accessed 6 August 2008
- ↑ Pik Kommunizma Arxivləşdirilib 2009-01-07 at the Wayback Machine, at summitpost.org, accessed 5 August 2008
- ↑ Brown, Joe. The Hard Years. Harmondsworth, Middlesex, England: Penguin Books. 1975. 200–211.
- ↑ Cantwell, Robert A Mountaineer Records a British-Russian Adventure on a Dangerous Pamir Peak Arxivləşdirilib 2012-07-17 at Archive.today dated 9 November 1964 at cnn.com, accessed 5 August 2008
- ↑ People's Quiz Arxivləşdirilib 2012-11-12 at the Wayback Machine at bbc.co.uk, accessed 5 August 2008