Qazaxıstan Kommunist Partiyası (1936)

Qazaxıstan Kommunist Partiyası — Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası tərkibində kommunist partiyası.

Qazaxıstan Kommunist Partiyası

qaz. Қазақстан Коммунистік партиясы
Quruluş tarixi 1936, 23 aprel 1937
Dağılma tarixi 1991
Baş qərargah
İdeologiya marksizm-leninizm, kommunizm
İdeoloji spektr İfrat solçuluq

Qazaxıstan Sovet Sosialist Respublikasının (Qazaxıstan SSR) hakim siyasi partiyası. 7 sentyabr 1991-ci ildə partiya rəsmi olaraq ləğv edildi[1].

1921-ci ilə qədər müasir Qazaxıstan ərazisində bolşeviklərin vahid partiya mərkəzi yox idi, lakin 1918-ci ilin iyununda yaradılan, Sırdərya, Semirechensk, Torqay və Ural bölgələrinin hissələri. 30 aprel 1920-ci ildə RKP (b) Mərkəzi Komitəsi RKP (b) -nin Qırğızıstan Regional Bürosunu yaratdı, tərkibinə A. Avdeyev, A. Aitiyev, A. Əlibeyov, S. Argançeyev, A. Cangildin, M Murzaqaliyev, S. Pestkovski. 1921-ci il iyunun 11-dən 18-dək Orenburqda regional partiya komitəsini seçən 1-ci Qırğızıstan Bölgə Partiya Konfransı keçirildi. 1922-ci ilin aprelində RKP (b) Mərkəzi Komitəsinin Qırğızıstan Bürosu yaradıldı.

İlk illərdə Sovet Qazaxıstanının partiya təşkilatında az sayda etnik qazax var idi. 1922-ci ildə 1481 qazax kommunisti var idi ki, bu da Qırğızıstan ASSR partiya təşkilatının 8,9% -i idi[2].

1924-cü ildə Lenin Çağırışı çərçivəsində partiyaya 6000-dən çox işçi və xeyli sayda təsərrüfat işçisi daxil olmaqla təxminən 8000 nəfər üzv qəbul edildi. Qırğızıstan Muxtar Sovet Sosialist Respublikasında qazax kommunistlərinin sayı 7 dəfə artdı: 1924-cü ildəki 1539 nəfərdən 1926-cı il yanvarın 1-dək 11 634 nəfərə çatdı[2]. Qazaxlar arasından yeni partiya üzvlərinin əhəmiyyətli bir hissəsi əlifba sırası ilə savadsız idi. 1 yanvar 1926-cı il tarixinə 11.634 qazaxıstanlı kommunistdən 4.432 qazax kommunisti (% 38) savadsız idi[2]. Bununla yanaşı, 1926-cı il yanvarın 1-dək Qazaxıstanın rus kommunistləri arasında yalnız 4% -i savadsız idi[2].

1 yanvar 1926-cı ildə Sovet Qazaxıstan partiya təşkilatının milli tərkibi aşağıdakı kimidir[2]:

7 sentyabr 1991-ci ildə Mərkəzi Komitəsinin keçmiş birinci katibi N. A. Nazarbayeva Fövqəladə XVIII Partiya Qurultayının qərarı ilə ləğv edildi.[3]

Daha sonra onun əsasında Qazaxıstan Sosialist Partiyası quruldu[4].

Sonra Qazaxıstan Kommunist Partiyası (Prezident N. A. Nazarbayev rejiminə qarşı) Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi Serikbolsyn Abdildin (Qazaxıstan Respublikası Parlamentinin keçmiş sədri) ilə yenidən yaradıldı.

İstinadlar

redaktə
  1. Казиев С. Ш. Советская национальная политика и проблемы доверия в межэтнических отношениях в Казахстане (1917–1991 годы). Диссертация на соискание ученой степени доктора исторических наук. — М.: Б.и., 2015. — С. 303.
  2. 1 2 3 4 5 Казиев С. Ш. Советская национальная политика и проблемы доверия в межэтнических отношениях в Казахстане (1917–1991 годы). Диссертация на соискание ученой степени доктора исторических наук. — М: Б.и., 2015. — С. 235.
  3. s:Постановление Конституционного Суда РФ от 30.11.1992 № 9-П/Часть IV
  4. "Коммунистическая партия Казахстана". 2017-06-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-07-04.