Qazi Hüsrev bəy məscidi

Qazi Hüsrev bəy məscidi (bosn. Gazi Husrev-begova džamija, türk. Gazi Hüsrev bey camii) ― Bosniya və Herseqovinanın Sarayevo şəhərində məscid. XVI əsrdə tikilən bu məscid Bosniya və Herseqovinanın ən böyük tarixi məscidi və Osmanlı memarlığının Balkanlardakı ən böyük nümunələrindən biridir. İnşa olunduğu gündən bəri Sarayevonun əsas məscidi olan Qazi Hüsrev bəy məscidi bu gün həm də Bosniya və Herseqovina Müsəlmanları Birliyinin əsas camaat məscidi kimi xidmət edir. Məscid şəhərin əsas memarlıq abidələrindən biri olaraq turistlər tərəfindən mütəmadi olaraq ziyarət edilir.

Qazi Hüsrev bəy məscidi

Tarix

Qazi Hüsrev bəy məscidi 1531-ci ildə məktəb və mədrəsə (müsəlman ibtidai və orta məktəbləri), bedesten (üstü örtülü bazar yeri) və hamamın da daxil olduğu bəy vəqfinin mərkəzi obyekti olaraq inşa edilmişdir. Bosniyanın çağdaş Osmanlı valisi tərəfindən təməli qoyulmuş bu vəqfin təməli qəsəbənin inkişafında həlledici bir məqama sahib olmuşdur.

Məscidin memarının adı məlum deyildir. Lakin məşhur Memar Sinanın adının çəkildiyi bir çox fərziyyədən sonra əksər tədqiqatçı fars əsilli Osmanlı memarı olan Əcəm Əsir Əli "Ələüddin"in ən ehtimallı inşaatçı olduğu ilə razılaşmışdır. Bununla birlikdə o vaxt bölgədə olan Sinanın özünün də işi yerində yoxlamış olması hələ də mümkündür.

Qazi Hüsrev bəy məscidi 1898-ci ildə Avstriya-Macarıstan imperiyası dövründə dünyada elektrik işıqlandırması alan ilk məsciddir.

Memarlıq

Azan. Osmanlı dövrünə aid saat qülləsindəki ərəb rəqəmlərinə diqqət edin.

Məscid kompleks məsafəli, çox günbəzli məscidlər tipinə aiddir və klassik Osmanlı Memarlığının erkən dövrünü təmsil edir. Yüksək divarlarla əhatə olunmuş günbəzlə örtülmüş mərkəzi düzbucaqlı boşluq strukturun onurğasını təmsil edir. Məscidin qiblə tərəfi iki müqarnaya söykənən yarı günbəzlə örtülmüş düzbucaqlı bir sahə ilə uzanır. Bu sahədə dini məqsədləri olan mehrab, minbər və kürsi kimi mərkəzi memarlıq elementləri yerləşir.

Məscidin xarici qururluşunda əsas günbəz üstünlük təşkil edir və üstündə yalnız sadə, eyni zamanda monumental minarə yerləşir.

Dağıntı və yenidənqurma

Qazi Hüsrev bəy məscidi 19-cu əsrdə

Sarayevo mühasirəsi dövründə Serbiya qüvvələri qəsdən şəhərin muzeylər, kitabxanalar və məscidlər kimi bir çox mədəniyyət mərkəzini hədəf aldı. Ərazidəki ən çox tanınan tikili olan Qazi Hüsrev bəy məscidi açıq bir hədəf idi.

Xeyli miqdarda dağıntıya məruz qalan Məscidin yenidən qurulmasına müharibədən dərhal sonra, 1996-cı ildə xarici köməklə başlanıldı. Avstriya-Macarıstan dekorasiyasının köhnə və solğun təbəqəsi götürüldü və daha qədim, tarixi dekorativ rəsm təbəqələrinin qalıqları tapılmadığı üçün 2001/2002-ci ildə Bosniyalı xəttat Hazim Numanaqiç tərəfindən tamamilə yeni bir interyer dizayn edildi və tətbiq edildi. Avstriya-Macarıstan üslubuna aid qalıqlar bu gün yalnız məscidin portalında mövcuddur.

Qalereya

• 
  Məscid 1900-cu ildə
• 
  Məscidin girişi
• 
  Məscidin şərq tərəfi
• 
  Bazardan görünüşü
• 
  Məscidin həyətindəki çeşmə
• 
  Qazi Hüsrev bəy məscidi
• 
  Azan
• 
  Məscidin qübbəsinin daxili interyeri
• 
  Qazi Hüsrev bəy məscidinin interyeri

Həmçinin bax

• İslam memarlığı

Xarici linklər

• Qazi Hüsrev bəy məscidi - yeri və məlumatlar Arxivləşdirilib 2016-03-04 at the Wayback Machine  (ing.)
• Qazi Hüsrev bəy məscidi - Sarayevo (ing.)
• [1]