Qişek, yaxud Qıçak (rus. Гайчак, qaz. Гижақ, гыджак) — qədim simli musiqi aləti [1]..

Qişek
İran qişeyi
İran qişeyi
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Yayğınlığı

redaktə

Qişek İranın güneyində, Əfqanıstan, Türkmənistan, Özbəkistan, Tacikistan, Qazaxıstan, uyğur musiqisində yayılmışdır. Əfqanıstanda "sarında", Hindistanda isə "saragi" kimi tanınır.

Növləri

redaktə

İran qişeyi

redaktə

İran qişeyi quruluşca skripkanı xatırladır.[2]

Azərbaycan və Orta Asiya qişeyi

redaktə
 
Türk qişeyi Qazaxıstanın poçt markasında

Əfrasiyab Bədəlbəyli qişeyi "çanağı girdə, üzərinə adətən ipəkdən eşilmiş iki sim qoşulmuş qədim simli musiqi aləti" kimi təsvir edib [3].

Orta Asiya qişeyi quruluşca kamançaya bənzəyir[4]. Piyaləşəkilli rezonatora malik olub, dəri membranla örtülmüşdür və taxtadan dairəvi boynu vardır. Kaman – kamonça isə qövsşəklində əyilmiş çubuğa bağlanmış bir dəstə at tükündən ibarətdir. Alətin 3 və ya 4 simi olur. Daha qədim nümunələr iki simli olmuşdur. Simlər kvartalarla köklənir. Hal-hazırda gicak kvarta – kvinta köklü 4 simli alət olub, geniş diapazona – üç oktavaya yaxın diapazona malikdir.[5]

Qaynaqlar

redaktə
  1. "Muğam Ensiklopediyası - Qişek". 2016-03-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-11-09.
  2. "Foundation for Iranian Studies - Gichak". 2021-10-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-09-02.
  3. Əfrasiyab Bədəlbəyli - İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti - Qişek
  4. "Saadat Abdullayeva. The most melodious of instruments - kamancha. Journal İRS, № 8, 2012" (PDF). 2021-10-18 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2013-09-03.
  5. Tariyel Məmmədov. Özbək xalq və şifahi ənənəli peşəkar musiqisi Arxivləşdirilib 2022-03-25 at the Wayback Machine

Həmçinin bax

redaktə