Qoliya
Qoliya (serb-kiril. Голија) ― Serbiyanın cənub-qərbində, İvanitsa və Novi-Pazar şəhərləri arasında yerləşən dağ. Qoliya Dinar dağ silsiləsinin bir hissəsidir. Dağ əhəmiyyətli biomüxtəlifliyə malik meşələr ilə örtülmüşdür. Dağda Serbiyada ilk UNESCO- MAB qeydiyyatından keçmiş biosfer qoruğu olan Qoliya-Studenitsa biosfer qoruğu yerləşir. Ərazi həm də bir neçə tarixi abidə və monastıra sahib kiçik xizək kurortudur. Dağın ən yüksək zirvəsi 1 833 metr hündürlüyündəki Jankov kamendir.
| Qoliya | |
|---|---|
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Dağ silsiləsi | Dinar dağları |
| Mütləq hündürlüyü | 1.833 m |
| Yerləşməsi | |
| 43°20′16″ şm. e. 20°16′36″ ş. u.HGYO | |
| Ölkə | |
|
|
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Coğrafiya
redaktəQoliya cənubda Novi-Pazar və Raşka, şimalda isə İvanitsa olmaqla şimal-cənub istiqamətində S şəklində uzanır. Dağ təxminən 750 km² ərazini əhatə edir. Dağın zirvələrindən Qoliyanın meşələri və otlaqları, eləcə də yaxınlıqdakı Kopaonik, Komovi və Prokletie dağlarının zirvələri görünür. Moravitsa və Studenitsa çayları başlanğıcını Qoliyadan götürür.
Ərazidə bu dağlıq bölgələrə xas olan 42 dağınıq kənd icması daxilində 6600 nəfərlik əhali məskunlaşıb. Onların əsas iqtisadi fəaliyyətləri heyvandarlıq, əkinçilik və göbələk və dərman bitkiləri kimi meşə məhsullarının toplanmasıdır.[1]
Qoruqda mədəni dünya irsi sayılan və məşhur turizm məkanı olan Studenitsa monastırı yerləşir.
İqlim
redaktə
Qoliyda üç iqlim sahəsi formalaşır: 700 m hündürlükdən orta kontinental vadi iqlimi, güclü qar müşahidə edilən qəsa və kəskin qışı olan keçid sahəsi (700-1300) və yayı qısa, qışı isə kəskin olan dağlıq ərazi (1300 m-dən yuxarı).[2]
Biomüxtəliflik
redaktəƏrazidə yerləşən Qoliya-Studenitsa təbiət parkı 538,04 km² ərazini əhatə edir. Goliyadakı bitkilər Serbiya florasının yüzdə 25-ni təşkil edir.[3] Parkda 117 növ yosun, 40 növ mamır, 7 növ şibyə və 75 növ göbələk daxil olmaqla 1091 bitki növü qeydə alınmışdır. Bu növlərin çoxu relikt və endemikdir. Serbiyada ən yaxşı qorunmuş bəzi enliyarpaqlı və qarışıq meşələrini təşkil edən Acer heldreichii dağın simvolu hesab edilir.[2][4]
95 quş növü qeydə alınmış Qoliya Avropan;n əhəmiyyətli ornitoloji qoruqlarından biridir. Parkdakı 22 məməli növünə nadir və qorunan qurd, qonur ayı, gəlincik, süleysin, sincab və Avrasiya su siçanı daxildir.
2001-ci ilin sentyabrında UNESCO Qoliya-Studenitsa təbiət parkının bir hissəsini Serbiyanın ilk biosfer qoruğu elan etmişdir.[1][3][4]
Turizm
redaktəDağın özündə iki mehmanxana və İvanitsa və Novi-Pazar yaxınlığındakı bir neçə kurortla birlikdə bir neçə xizək sahəsi var.[5] Ərazidə cüyür, qaban və dovşan olan ovçuluq sahələri mözcuddur.[2]
İstinadlar
redaktə- ↑ 1 2 "Golija-Studenica". UNESCO. 10 oktyabr 2006 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
- ↑ 1 2 3 "Planina Golija" (serb). İvanitsa vilayətinin turizm təşkilatı. 2021-04-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-03-29.
- ↑ 1 2 "UNESCO declares Mount Golija Yugoslavia's first biosphere reserve". SerbiaInfo. 21 oktyabr 2006 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
- ↑ 1 2 Aleksandra Mijalković, "O očuvanju naše prirodne baštine: najbolja zaštita u naconalnim parkovima", Politika-Magazin (serb), 18 iyun 2017, 3–6
- ↑ "GOLIJA - Ivanjica" (serb). 2013-05-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.