Quyu

Quyu — qazma və ya deşmə yolu ilə maye ehtiyatlara, adətən suya çatmaq üçün yerdə yaradılmış qurğudur. Ən qədim və ən çox yayılmış quyu növü yeraltı sulu təbəqələrdə yeraltı sulara çıxış üçün su quyusudur. Quyu suyu nasosla və ya mexaniki və ya əl ilə qaldırılan vedrələr və ya böyük su tuluqları kimi qablardan istifadə etməklə çəkilir. Quyular ilk dəfə ən azı səkkiz min il əvvəl yaradılıb və quru su axınının çöküntüsindəki sadə çömçədən tutmuş İran kəhrizləri, Hindistanın pilləli quyuları və sakiehlərinə qədər tikinti baxımından tarixən müxtəlifdir. Quyuda astarın yerləşdirilməsi sabitliyin yaradılmasına kömək edir və taxta və ya hörmə işlərinin astarları ən azı Dəmir dövrünə qədər gedib çıxır.

Kənddə qazılma quyu, Əfqanıstan

Quyu ilə sistern arasındakı fərq suyun mənbəyindədir: quyunun qrunt sularından çəkdiyi yağış suyunu sistern toplayır.

İnkişaf etməkdə olan ölkələrin kənd yerlərində olduğu kimi, quyular ənənəvi olaraq əllə qazma yolu ilə yaradılırdı. Bu quyular ucuz və aşağı texnologiyalıdır, çünki onlar əsasən əl əməyindən istifadə edirlər və qazıntı zamanı struktur kərpic və ya daşla örtülə bilər. Kessonlama adlanan daha müasir üsul, çuxura endirilən əvvəlcədən tökmə dəmir-beton quyu halqalarından istifadə edir. Daha dərin quyular qazma quyusunda bir bit istifadə edərək, əl qazma üsulları və ya maşın ilə qazıla bilər. Deşilmə yolu ilə tikilən quyular adətən poladdan və ya plastikdən ibarət zavodda hazırlanmış boru ilə örtülür. Deşilmə quyular qazılma quyulara nisbətən daha böyük dərinliklərdə su əldə edə bilir.

Quyuların iki geniş sinfi həmin yerdəki ən yuxarı doymuş sulu təbəqədə tamamlanan dayaz və ya qeyri-məhdud quyular və keçirməyən təbəqə vasitəsilə altındakı sulu təbəqəyə batmış dərin və ya məhdud quyulardır. Kollektor quyusu şirin su gölünün və ya axının aradakı materialdan süzülməsi ilə bitişik tikilə bilər. Quyunun yeri hidrogeoloq və ya yeraltı su tədqiqatçısı tərəfindən seçilə bilər. Su nasosla və ya əllə çəkilə bilər. Səthdən gələn çirklər asanlıqla dayaz mənbələrə çata bilər və suyun patogenlər və ya kimyəvi çirkləndiricilərlə çirklənməsinin qarşısını almaq lazımdır. Quyu suyu adətən səth sularından daha çox məhlulda mineral ehtiva edir və içməli olmadan əvvəl müalicə tələb oluna bilər. Torpağın şoranlaşması su səviyyəsinin aşağı düşməsi və ətrafdakı torpaq qurumağa başladığı zaman baş verə bilər. Digər ekoloji problem metanın suya sızma potensialıdır.