Raqnarök
Qədim Skandinaviya mifologiyasında Raqnarök ("tanrıların taleyi") dünyanın sonunda baş verən müharibə, qiyamət günü. Odin və alov nəhənglərinin başçılq etdiyi tanrılar yaxud Aslar və Yötnar və Lokinin başçılıq etdiyi digər nəhənglər arasında müharibə olacaq. Bu mübarizədə nəinki yalnız tanrılar, nəhənglər və bədheybətlər öləcək, həmçinin kainatda demək olar ki, hər şey məhv olacaq.
Əfsanəyə görə hər yerdə döyüş və ölüm olacaq. Skoll Günəşi və Hati isə Ayı udacaq. Qullinkambi əjdahaları çağıracaq. Yormunqandr və Fenrir azad olacaq və Yormunqandr Tor tərəfindən öldürüləcək, lakin Toru zəhərləyib onun ölümünə səbəb olacaq. Vidar Fenriri öldürəcək. Qarm və Tir bir-birlərini öldürəcək. Fenrir Odini öldürəcək. Heimdall və Loki döyüşəcək və bir-birlərini öldürəcək. Sonra dünya alovlar içində yanacaq. Bəzi tanrılar sağ qalacaq, digərləri isə yenidən doğulacaq. Sonunda nifrət və kədər yox olacaq, sağ qalan lif və liftasirlər xoşbəxt bir şəkildə yaşayacaqlar.
Döyüşlərin nəticəsi:
- Surtr və Freyr: Freyr silahsız idi və o Surtr tərəfindən öldürülür.
- Fenrir və Odin: Fenrir Odini yeyir.
- Tor və Yormunqandr : Hər ikisi bir-birini öldürür.
- Tir və Qarm: Hər ikisi bir-birini öldürür.
- Loki və Heimdall: Hər ikisi bir-birini ölümcül yaralayır, lakin Loki dünyanın məhv olmasını görməyənədək ölmür.
Raqnarökdə ölən digər tanrılar: Braqi, Ve, Hel, Brunhilde, valkürlər və Meili, Torun qardaşı. Nyord döyüşmür, lakin Surtr Vanaheimri (doqquz dünyadan biri) yandırdığı zaman o da ölür. Surtr da yanğında ölür.
Raqnarökdə çox az tanrı xilas ola bilir. Xilas olanlar: Aeqir, Vidar, Vali, Hoenir, Vili, Maqni, Modi, Hermóðr, Forseti və Ull. İlahələrin əksəriyyəti xilas ola bilir. Friqq, Freya, Sif, Trud, İdun, Saqa, Eir, Qefyun, Fulla, Syofn, Lofn, Var, Vor, Sin və Hlin. Lakin Snotra, Qna və Nanna ölür.
Etimologiya
redaktəQədim Skandinaviya sözü olan Raqnarökün izahının uzun tarixi vardır. Raqnarök mürəkkəb sözdür. Sözün birinci elementi olan ragna regin (hakim qüvvələr, tanrılar) sözünün cəm formasdır. İkinci elementin isə iki cür variantı vardır: -rök and -røkkr. Ragnarök "tanrıların məhvi", ragnarøkkr isə "tanrıların alatoranlğı, tənəzzül dövrü" deməkdir.
İsmin cəm formasında olan rök sözünün inkişaf, mənşə, səbəb, əlaqə və tale kimi müxtəlif mənaları vardır. Ona görə də adətən Raqnarök "tanrıların taleyi" kimi tərcümə edilir. Rökur, rökkur ismi isə alatoranlıq deməkdir. Bu baxımdan "tanrıların alatoranlığı" variantı da təklif edilir
Poetik Edda
redaktəPoetik Eddada Raqnarökə aid müxtəlif istinadlar var. Poetik Eddada Völuspa şeirində Raqnarök haqqında istinadlar 41-ci bənddən başlayır və 58-ci bəndə qədər davam edir. Poemanın geri qalan hissələrində isə qiyamətin nəticələri təsvir olunur. 41-ci bənddə, völva deyir:
Qədim skandinav dilində.
- Fylliz fiǫrvi feigra manna,
- Rýðr ragna siǫt rauðom dreyra.
- Svǫrt verða sólskin of sumor eptir, veðr ǫll válynd.
- Vitoð ér enn, eða hvat?
Azərbaycan dilində.
- O, xoşbəxt insanların həyatı, qanı ilə özünü doyurur,
- Tanrıların evlərini qırmızı qan ilə boyayır.
- Ondan sonra yaşanan bütün yay fəsillərində,
- Bütün dəhşətli havalarda Günəş şüaları qara rəngə çevrilir.
- Siz hələ də bilmək istəyirsiniz? Nə?
Başqa bir bənddə deyir:
- Brœðr muno beriaz ok at bǫnom verða[z],
- Muno systrungar sifiom spilla.
- Hart er í heimi, hórdómr mikill
- —skeggǫld, skálmǫld, vindǫld, vargǫld—
- áðr verǫld steypiz.
- Mun engi maðr ǫðrom þyrma.
- Qardaşlar döyüşəcək və bir-birini öldürəcəklər.
- Bacıların uşaqları qohumluq əlaqələrini ləkələyəcəklər.
- Bu dünya sərtdir, fahişəlik yayılır
- - balta dövrü, qılınc dövrü, külək dövrü, canavar dövrü -
- dünya məhv olmazdan əvvəl.
- Heç kim bir-birinə mərhəmət etməyəcək.