Raquzanın mühasirəsi (866–868)
Raquza (müasir Dubrovnik, Xorvatiya) mühasirəsi ― 866-cı ildən ifriqiyəli ağlabidlər sülaləsi tərəfindən həyata keçirilən və 868-ci ildə Bizans donanması yaxınlaşdıqdan sonra uğursuzluqla başa çatan mühasirə. Bu hərbi əməliyyat 15 ay davam etmişdir. Mühasirənin özünü doğrutmaması və bizanslıların Dalmatiya bölgəsinə yenidən gəlməsi təzə Bizans imperatoru I Vasili tərəfindən yeni təcavüzkar Qərb siyasətinin başlanğıcına gətirib çıxartdı. Bunun bilavasitə nəticəsi, həmin ərazilərdə Bizans hökmranlığının Dalmatiya feması adı altında bərpası və qərbi Balkanlarda yaşayan slavyanların xristianlaşmasının başlanğıcı oldu, bundan əlavə hadisədən bir neçə il sonra Bizans Cənubi İtaliyada da öz mövqeyini bərkitdi və o, bölgəyə təsiri daha da artdı.
| Raquzanın mühasirəsi | |||
|---|---|---|---|
 9-cu əsrin sonlarında Balkanların və Cənubi İtaliyanın siyasi xəritəsi | |||
| Tarix | 866–868 | ||
| Yeri | Raquza, Dalmatiya | ||
| Nəticəsi | Xristianların qalibiyyəti, Raquzanın azad olunması | ||
| Ərazi dəyişikliyi | Dalmatiya üzərində Bizans nəzarətinin bərpası | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
|
|
|||
| Komandan(lar) | |||
|
|||
| Tərəflərin qüvvəsi | |||
|
|||
|
|
|||
Öncə gələn hadisələr
redaktə867-ci ildə Makedoniyalı I Vasili hakimiyyətinin başlanğıcında Siciliya və Cənubi İtaliya üzərindəki Bizans hakimiyyəti ağlabidlərin İfriqiyədə genişlənməsinə görə xeyli zəiflədi; eynilə, Qərbi Balkanlarda xorvatlar, serblər, xumlar, travunlar, konavlyanlar, duklyalılar və neretevlyanlar kimi yerli slavyan qəbilələri Bizans süzerini qovuи, öz müstəqilliklərini yenidən elan etdilər. Nəticədə, Adriatik dənizi həm slavyan, həm də saratin quldurlarının qurbanına çevrildi, birincisi Dalmatiya sahillərindən fəaliyyət göstərirdisə, ikincisi İtaliyanın cənubundan, Bari, Taranto və Brindizidəki bazalarından öz quldurluq əməllərini həyata keçirirdi.[1][2]
Mühasirə və sonraki hadisələr
redaktəI Vasilinin nəvəsi, X əsr imperatoru VII Konstantinin sözlərinə əsasən, 866-cı ildə ağlabidlər Səudan (Barinin ağlabid əmiri), tarentolu Səbanın və bərbər Kalfunun komandanlığı altında 36 gəmi ilə Dalmatiya sahillərinə qarşı böyük dəniz əməliyyatı başlatdılar.[3] Ağlabid donanması Raquzanı (Dubrovnik) mühasirəyə almağa başlamazdan əvvəl Butova (Budva), Rosa (Risan) və Dekatera (Kotor) şəhərlərini qarət etdi.[1][4] Raquzalılar ağlabid mühasirəsinə on beş ay müqavimət göstərməyi bacardılar, lakin qüvvələri azalanda kömək üçün Konstantinopola elçilər göndərdilər. İmperator Vasili onlara kömək etməyə razı oldu və təcrübəli və bacarıqlı patrisiat Nikita Oorifanın komandanlığı altında 100 gəmidən ibarət donanma təchiz etdi. Bəzi fərarilərdən onun yaxınlaşmasını öyrənən saratinlər mühasirəni dayandırıb Bariyə qayıtdılar.[5][6]
Bu ekspedisiya Vasilinin Qərb üçün tərcih etdiyi yeni və iddialı xarici siyasətinin ilk nümunəsi idi.[5] Oorifanın "bayraq göstərməsi" həmən öz nəticələrini verdi, slavyan qəbilələri imperatorun süzerenliyini bir daha tanıyaraq onun yanına səfirlərini yolladılar. Vasili bölgəyə məmurlar, casus və missionerləri göndərdi və sahil şəhərləri və regionları üzərində Bizans hökmranlığını yeni Dalmatiya feması adı altında bərpa etdi. Daxili bölgələrin slavyan qəbilələri başçılarına geniş muxtarlıq verildi və onlar o ərazilərdə əsasən özləri hökmdarlıq edirdilər; slavyan qəbilələrin xristianlaşdırılması da bu ərəfdə başladı.[5][6]
Dalmatiya mülkləri və Adriatik dənizi üzərində nəzarəti təmin etmək üçün Vasili İtaliyadakı saratin bazalarını neytrallaşdırılmalı olduğunu başa düşdü. Bu məqsədlə Oorifa 869-cu ildə Raquza da daxil olmalqla slavyan kontingentlərini daşıyan başqa donanmaya rəhbərlik etməyə başladı ki, İtaliya kralı II Lüdovik ilə Barini zəbt etsin. Bu cəhd uğursuz olsa da, iki il sonra Bari Lüdovikin əlinə keçdi. Nəhayət, 876-cı ildə şəhər Bizansın nəzarəti altına daxil oldu və Lonqobardiya feması adlı yeni Bizans vilayətinin paytaxtı və mərkəzinə çevrildi. Bu, on ildən artıq çəkən Bizans hücumunun başlanğıcı oldu, hansı ki cənubi İtaliyanın böyük bir hissəsində XI əsrə qədər davam edən imperiya nəzarətini bərpa etdi.[7]
İstinadlar
redaktə- ↑ 1 2 Wortley, 2010. səh. 142
- ↑ Nicol, 1988. səh. 30
- ↑ Əslində Bari əmirliyinin qurucusunun adı. Metcalfe, 2009. səh. 20
- ↑ Moravscik, Jenkins, 1967. səh. 127
- ↑ 1 2 3 Nicol, 1988. səh. 31
- ↑ 1 2 Wortley, 2010. səh. 143
- ↑ Kreutz, 1996. səh. 41–45, 57, 63–66, 68
Mənbə
redaktə- Kreutz, Barbara M. Before the Normans: Southern Italy in the Ninth and Tenth Centuries. Philadelphia: University of Pennsylvania Press. 1996. ISBN 0-8122-1587-7.
- Metcalfe, Alex, The Muslims of medieval Italy, Edinburgh: Edinburgh University Press, 2009, ISBN 978-0-7486-2008-1
- Moravscik, Gyula; Jenkins, R.J.H., redaktorlar Constantine Porphyrogenitus: De Administrando Imperio. Washington, DC: Dumbarton Oaks. 1967. ISBN 0-88402-021-5.
- Nicol, Donald M. (1988). Byzantium and Venice: A Study in Diplomatic and Cultural Relations. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-34157-4.
- Wortley, John, ed. (2010). John Skylitzes: A Synopsis of Byzantine History, 811–1057. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-76705-7.