Rasim Babayev
Rasim Babayev Hənifə oğlu (31 dekabr 1927[1], Bakı – 24 aprel 2007[1], Bakı) — Azərbaycan rəssamı, Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının üzvü (1959), Azərbaycan SSR xalq rəssamı (1988), Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı laureatı (1991).
| Rasim Babayev | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Bakı, Bakı qəzası, Azərbaycan SSR, ZSFSR, SSRİ |
| Vəfat tarixi | (79 yaşında) |
| Vəfat yeri | Bakı, Azərbaycan |
| Milliyyəti | azərbaycanlı |
| Vətəndaşlığı |
 SSRİ→ Azərbaycan |
| Fəaliyyəti | rəssam |
| Təhsili |
|
| Janr | portret |
| Mükafatları |
   |
Həyatı
redaktəRasim Babayev 31 dekabr 1927-ci ildə Bakı şəhərində anadan olmuşdur. Orta məktəbi bitirdikdən sonra 1945–1949-cu illərdə Əzim Əzimzadə adına Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Texnikumunda təhsil almışdır. Daha sonra təhsilini 1949–1956-cı illərdə V.İ.Surikov adına Moskva Rəssamlıq İnstitutunda davam etdirmişdir.[2][3][4]
Yaradıcılığı
redaktəRasim Babayev Azərbaycan rəngkarlığının və qrafikasının inkişafında müstəsna xidmətləri olmuş rəssamdır. Müxtəlif janr və mövzularda, xüsusən boyakarlıq və dəzgah qrafikas[4] ı janrlarında sahəsində yaratdığı rəsm əsərləri ilə tanınmışdır.[2][3][4]
Sənətkarın dəzgah qrafikasında yaratdığı linoqravür silsilələrinə və dəzgah rəsmlərinə "Sumqayıt", "Daşkəsən", "Abşeron", "Ağaclar", "Neft çənləri" (1958), "Neftin doldurulması" (1958), "Qız" (1958), "Qara şəhər" (1958), "Daşkəsən yollarında" (1961), "Fəhlənin portreti" (1962), "Almaniyada" (1963), "Qobustan" (1964), "Xınalıq" (1964), "Dəvələr" (1966), "Hamamlar" (1969), "Qaçaq Nəbi" (1969), "Köhnə Bakı" (1970), "Narlar" (1970), "Kənd" (1970), "Qədim qəbiristanlıq" (1970), "Rəssam Ə.Rzaquliyev" (1970) və başqa əsərlərini daxildir.[2][3][4]
Habelə rəssam "Ölüm Düşərgəsi", "Qardaş Xatirəsi", "Dağlar", "Yer" və "Göy", "Mənim bağım" kimi boyakarlıq əsərlərinin və "Qız", "Rəssam S.Bəhlulzadə" portretlərinin müəllifidir. Rasim Babayev 1980-ci illərin sonu 1990-cı illərdə baş vermiş hadisələrlə bağlı tablolaların müəllifidir. O, 20 Yanvar faciəsini əks etdirən "Qanlı general" tablosunu yaratmışdır. Həmçinin "Müharibə olmasın", "Berlin-63", "Ölüm düşərgəsi", "Qardaş xatirəsi" və s. əsərləri də müharibə əleyhinə çəkilmişdir.[2][3][4]
Rasim Babayevin bir sıra əsərləri sovetlər dövründə geniş işıqlandırılmayıb. Həmin əsərlərlərə nümunə olaraq "Torpaq" (1963), "Sahil" (1965), "Yol" (1966), "Yaxın Şərq" (1967), "Ailə" (1971), "Səyyah" (1974), "Ordu" (1978), "Qapı" (1982), "Qadın" (1983), "Müharibə" (1983), "Novruz" (1983), "Qadın və div" (1986), "Faciə" (1987), "Adəm və Həvva" (1988), "Yüklü dəvə" (1992), "Bəla" (1997), "Gecə" (2003), "Divlər" (2004) və s. əsərləri qeyd etmək olar.[2][3][4]
R.Babayev kitab tərtibatı və illüstrasiyası sahəsində də uğurla fəaliyyət göstərmişdir. Rabindranat Taqorun "Fəlakət", Nazim Hikmətin "Kəllə", R.Taqorun "Fəlakət" (1958), Y.V.Çəmənzəminlinin "Hekayələr" (1959) buna misaldır. Eyni zamanda, bir sıra uşaq kitablarına rəngli illüstrasiyalar çəkmişdir. Bunlara misal olaraq Süleyman Sani Axundovun "Qorxulu nağıllar" (1958), M.Füzulinin "Meyvələrin bəhsi" (1960), A.Şaiqin "Tıq-tıq xanım" (1961), "Cırtdan" xalq nağılını (1963) göstərmək olar.[2][3][4]
Rəssamın 1980–1990-cı illər yaradıcılığına "Əjdaha ili", "Yuxu", "Sindibadın gəmiləri" seriyaları, "Qaçqınlar" silsiləsindən olan əsərləri daxildir. İfadəli monumental kompozisiya, lakonik xətlər və rənglər Rasim Babayevin yaradıcılığı üçün səciyyəvidir.[4]
Xalq rəssamı Rasim Babayevin yaradıcılığında Qobustan, Səma və bu qəbildən olan əsərləri ilə yanaşı yaradıcılığında xüsusi yer tutan "Xəyalpərəst div", "Söhbət" əsərləri onun yaradıcılıq diapozonunun nə qədər geniş olduğunu göstərir. Bundan əlavə ekspozisiyada rəssamın "Püstə ağacı" (kətan, yağlı boya), "Sahil" (orqalit, yağlı boya), "Torpaq" (kətan, yağlı boya), "Səma" (kətan, yağlı boya) əsərləri nümayiş etdirilir[5].
Əsərlərinin xaricdə nümayişi
redaktəRasim Babayevin əsərləri bir sıra xarici ölkə sərgilərində — İngiltərə, Kanada, Türkiyə, Finlandiya və dünyanın bir sıra ölkələrində nümayiş etdirilmişdir. Rəssamın 29 oktyabr 2014-cü ildə Heydər Əliyev Fondunun vitse-prezidenti Leyla Əliyevanın iştirakı ilə Sankt-Peterburqda Rus Muzeyinin Mərmər Sarayında, həmin ilin aprel ayının 15-də Kazan Ermitajında "Həqiqət axtarışında" adlı əsərlərinin sərgiləri açılmışdır.[2][3][4]
Eyni zamanda sənətkarın əsərləri Rusiyanın Tretyakov qalereyasında və Müasir Sənət Muzeyi və Şərq Xalqları İncəsənəti Muzeyində, ABŞ-nin Zummerli Muzeyində, Fransanın "Qaleri de Frans" qalereyasında saxlanılır.[4]
Mükafatları
redaktə- "Azərbaycan SSR əməkdar rəssamı" fəxri adı (1964)
- "Azərbaycan SSR xalq rəssamı" fəxri adı (7 may 1988)
- 1990-cı il üzrə Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı (1991) — 1988–1989-cu illərdə yaratdığı silsilə rəsm əsərlərinə görə
- Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdü — 11 iyun 2002[6]
Vəfatı
redaktəRasim Babayev 22 aprel 2007-ci ildə Bakı şəhərində vəfat etmişdir.[4]
Filmoqrafiya
redaktə- Abşeron rəngləri (film, 1983) (qısametrajlı sənədli film)-əsərlərindən istifadə edilən rəssam
- Sehrli naxışlar (film, 1984)
- Bahar əyləncələri (film, 1989)
- Rənglərin sehrli dünyası (film, 2007)
- Bakı bağları. Bilgəh (film, 2007)
- Üfüqü ötənlər (film, 2011)
Qalereya
redaktə-
-
"Torpaq neft ilə zəngindir". 1976
(Yarat Müasir Sənət Mərkəzi) -
"Yatmış Div".
(Nar Gallery)
İstinadlar
redaktə- ↑ 1 2 The Fine Art Archive. 2003.
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 Əsəd Quliyev. "Rasim Babayevin sənət fəlsəfəsi" (Azərbaycan). anl.az. 19-9-2017 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 Əsəd Quliyev. "Rasim Babayev" (Azərbaycan). medeniyyet.az. 11-12-2018 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 "Əlamətdar və tarixi günlər təqvimi" (#bad_url) (PDF) (Azərbaycan). anl.az. 2020-12-25 tarixində arxivləşdirilib (PDF).
- ↑ "Əsrlərin qovuşağında:Rasim Babayev". 2013-12-27 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-10-28.
- ↑ "Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdlərinin verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı" (az.). e-qanun.az. 07.09.2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 04.10.2023.
Mənbə
redaktə- К. Алиева. "Апшерон в творчестве Расима Бабаева". //"Təhsil, mədəniyyət, incəsənət" jurnalı.- 2004.- № 1.- səh. 123–126.
- Feyzullayeva, A. Qardaşım olanda nolar…: [Xalq rəssamı Rasim Babayevin 85 illik yubileyi ilə əlaqədar qardaşının xatirələri] //Qobustan: sənət toplusu. — 2013.- № 3.- S. 21–25.
- Moskvada azərbaycanlı rəssamın sərgisi: [Rasim Babayevin fərdi sərgisi haqqında] //Xalq cəbhəsi.- 2013.- 24 oktyabr.- S.16.
- Rasim Babayevin əsərləri Moskvada: rəsmlər "Həqiqət axtarışında": [Rusiya paytaxtında Şərq xalqları incəsənəti muzeyində Azərbaycanın Əməkdar rəssamının "Həqiqət axtarışında" adlı sərgisi açılıb] //525-ci qəzet.- 2013.- 26 oktyabr.- S.17.