Vikipediya

Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyi

Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyi[2] — Azərbaycanın ən böyük incəsənət muzeyidir və muzeydə on yeddi mindən çox eksponat saxlanılır.[2] 1936-cı ildə əsası qoyulmuş[3] muzey, 1943-cü ildən realist teatr-dekorasiya sənətinin yaradıcılarından biri[4] Rüstəm Mustafayevin adını daşıyır.

Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyi
Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyinin loqosu.png
National Art Museum of Azerbaijan (de Burs House) edited.jpg
Muzeyin I korpusunun yerləşdiyi "De Burun sarayı"
Əsası qoyulub 1936
Açılış tarixi 1937
Mövzu İncəsənət
Ölkə
Yerləşir Bakı, Azərbaycan
Ünvan Niyazi küç., 9-11
Kolleksiyası 17 000-dən çox eksponat[1]
Direktor Çingiz Fərzəliyev
Muzeyə yetişmək M 1 İçərişəhər
40°21′47″ şm. e. 49°49′54″ ş. u.
Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyi xəritədə
Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyi
Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyi
Muzeyin rəsmi saytı
Commons-logo.svg Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Hal-hazırda muzey, Bakıda XIX əsrdə inşa edilmiş iki yanaşı tarixi binada - "De Burun sarayı" və "Mariinski Qadın Gimnaziyası" binasında yerləşir. Muzeydə Qədim Şərq və Azərbaycan, Rusiya və Qərbi Avropa incəsənətinin müxtəlif dövrlərini əhatə edən incəsənət əsərləri nümayiş etdirilir. Muzey kolleksiyasında olan dəyərli sənət nümunələrinin Kanada (1966), Kuba (1967), Suriya (1968), Fransa (1969), Çexoslovakiya (1970), Əlcəzair (1970), İraq (1971) və sair ölkələrdə sərgisi təşkil edilib.[5] Muzey bazar ertəsi günləri xaric hər gün saat 10:00-dan 18:00 kimi ziyarətçilərin üzünə açıq olur.

TarixiRedaktə

 
Azərbaycan Tarix Muzeyində, əvvəllər Təsviri sənətlər bölməsinin yerləşdiyi Tağıyevin kabineti.

1920-ci ildə Azərbaycan Dövlət Muzeyinin tərkibində təsviri sənətlər bölməsi yaradılmışdı. Həmin bölmədə toplanmış əsərlərin, xüsusilə rəngkarlıq nümunələrinin dəyəri nəzərə alınaraq, 1936-cı ildə həmin bölmənin əsasında ayrıca bir muzeyin - Azərbaycan Dövlət incəsənət Muzeyinin yaradılması qərara alınmışdı.[6] Əvvəlcə incəsənət bölməsi keçmişdə Hacı Zeynalabdin Tağıyevin sarayı olmuş, indiki Azərbaycan Tarix Muzeyinin binasında yerləşirdi. Muzeyin rəsmi açılışı 1937-ci ildə baş tutdu.[5] Daha sonra muzey, Nizami Gəncəvi adına Milli Azərbaycan Ədəbiyyatı Muzeyinin beşinci mərtəbəsində yerləşdirildi.[7]

Azərbaycan Dövlət İncəsənət Muzeyi 1943-cü ildən Azərbaycanda realist teatr-dekorasiya sənətinin yaradıcılarından biri olan Rüstəm Mustafayevin adını daşımağa başlayır. 1950-ci illərin əvvəllərindən başlayaraq muzey, Bakıdakı bir neçə tarixi binada müvəqqəti sərgi və ekspozisiyalar təşkil edir. Həmin dövrdə muzeydə çalışmağa başlayan gənc sənətşünaslar Rasim Əfəndiyev, Nürəddin Qayıbov, Mürsəl Nəcəfov, sonradan Böyük Vətən Müharibəsində həlak olmuş qəhrəman Mehdi Hüseynzadə və başqaları Azərbaycan sənətşünaslığının təməllərini formalaşdırdılar.[6] Sonrakı uzun illər ərzində muzeyə Azərbaycanın Xalq Rəssamları və SSRİ dövlət Mükafatı Lauretları olan Salam Salamzadə, Kazım Kazımzadə, İbrahim Zeynalov kimi şəxsiyyətlər rəhbərlik etmişlər.

1951-ci ildə Azərbaycan SSR Kommunist Partiyası MK-nın I katibi Mircəfər Bağırov "De Burun sarayı" kimi məşhur olan tarixi binanı muzeyə verdi.[8] Çkalov 9 (keçmiş Sadovaya, hazırda Niyazi küçəsi) ünvanında yerləşən bu sarayda əvvəllər "Kaspi Tərəfdaşlığı" Səhmdar Cəmiyyəti və Azərbaycan İnqlab Komitəsi yerləşmişdi.[9] Yeni binaya köçdükdən sonra muzeyin yeni ekspozisiyası tərtib olundu və bu ekspozisiyada muzeyin fondunda olan ən gözəl sənət nümunələrinin nümayişinə başlanıldı. Bundan sonra muzey həm də sənətşünaslıq tədqiqatlarının aparıldığı böyük bir mərkəz kimi fəaliyyət göstərməyə başladı. Həmçinin muzey müxtəlif mədəni tədbirlərin: rəssamlar və musiqiçilərin yaradıcılıq gecələrinin, ziyalılarla görüşlərin təşkilinə start verdi.[6]

1992-1993-cü illərdə Azərbaycan Xalq Cəbhəsi rəhbərliyi muzeyin "De Burun sarayı"ndan çıxarılması və indi Azərbaycan Respublikası Xarici İşlər Nazirliyinin yerləşdiyi binada yerləşdirilməsi haqqında qərar verdi. Azadə Şərifovanın sözlərinə görə, o zaman aralarında Elmira Şahtaxtinskaya, Mikayıl Abdullayev, Tokay Məmmədovun da olduğu görkəmli mədəniyyət xadimləri prezident Əbülfəz Elçibəylə görüşdülər. Görüş zamanı onlar "hətta Bağırov belə şəhərin ən gözəl binasını muzeyə bağışladı" deyərək, sarayın muzeyin əlindən alınmamasını xahiş etdilər. Bundan sonra muzeyin saraydan çıxarılması qərarı ləğv edildi.[10]

SSRİ-nin süqutundan sonra Azərbaycan höküməti və prezidentinin qərarı ilə 1888-ci ildə Marrinski qadın gimnaziyası kimi inşa edilmiş, daha sonra isə şəhər komitəsinin yerləşdiyi tarixi bina da muzeyə verildi. Yeni binada muzeyin ikinci korpusu yaradıldı. 7 iyun 2013-cü ildə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev və xanımı Mehriban Əliyevanın iştirakı ilə muzeyin birinci və ikinci korpuslarını birləşdirən yeni keçid korpusun açılışı edildi.[11]

Muzey binasıRedaktə

Birinci korpusRedaktə

Əsas məqalə: De Burun sarayı

26 fevral 1888-ci ildə neft maqnatı və "Kaspi Tərəfdaşlığı" Səhmdar Cəmiyyətinin əsasını qoymuş milyonçu Lev de Bur (1840—1889) inşa etdirmək istədiyi iki mərtəbəli daş sarayın planının təsdiq edilməsi üçün Bakı Şəhər Şurasına müraciət edir və 18 aprel 1888-ci ildə Sadovaya küçəsində (indiki Niyazi küçəsi) "700 kv. sajen torpaq ayırılması haqqında razılaşma" əldə edilir. 26 avqustda şəhər mühəndisi Nikolay fon der Nonne və şəhər memarı, inşaat mühəndisi Anton Kandinov sarayın planını tədiq edir. Lakin sarayın memarlıq layihəsində, memar A. Kandinovun imzası yoxdur və sarayın yeganə memarı Nikolay fon der Nonne hesab edilir.[6][12][13] 31 avqust 1888-ci ildə[12] sarayın inşa layihəsi Bakı Şəhər başçısı Stanislav Despot-Zenoviç və idarə heyətinin üzvü L. Nikulin tərəfindən təsdiqlənir. Tezliklə inşaat işlərinə başlanılır.[10]

Binanın inşası tamamlanmamış, 1889-cu ildə De Bur dünyasını dəyişir. Onun varisləri 1891-ci ilin yanvarında hələ yalnız özülü qoyulmuş binanı 16.000 rubla "Kaspi Tərəfdaşlığı" Səhmdar Cəmiyyətinə satırlar. Beləcə bina cəmiyyətin mülkiyyətinə keçir. Buna görə də memarlar binanın ilkin planında bəzi dəyişikliklər etməli olurlar. Binanın əsas fasadında eyvala birlikdə iki çıxış qapısı inşa edilir. Eyvanlar Sadovaya küçəsinə baxır və onlardan Mixaylovskiy bağına (indiki Vahid bağı) mənzərə açılır.

Binanın inşa tarixinin 1891[12]-1893[13]-cü illər olduğu qeyd edilir. Həmçinin qeyd edilir ki, "Kaspi Tərəfdaşılığı" Cəmiyyətinin sarayı tam şəkildə 1895-ci ildə yekunlaşdırılmışdır.[10] Binanın medalyonu içərisində "KT" abreviaturası yer alsa da, sonrakı dövrdə bu abreviatura təmir zamanı məhv edilmişdir. 1895-ci ildə "Kaspi Tərəfdaşlığı" Cəmiyyətinin həmtəsisçisi olan S. İ. Bağırov da ölür və onu, köməkçisi Pavel Osipoviç Qukasov əvəz edir. 1896-cı ildə Cəmiyyətin sədrinin ailə üzvlərindən biri - qardaşı Arşak Osipoviç Qukasov saraya köçərək, onun bir neçə otağında məskunlaşır. 1898-ci ildə isə P. O. Qukasov da ailəsi ilə birgə bu saraya köçür. Həmin illərdə sarayda yanğının baş verdiyi də bildirilir.[10]

1917-ci il Oktyabr inqilabından sonra, 31 iyul 1918-ci ildə ingilis konsulu E. Mak-Donaldın aktiv iştirakı ilə, Bakıda hakimiyyət Qafqaz İslam Ordusundan şəhərin müdafiəsi üçün ingilisləri şəhərə dəvət etmiş Sentrokaspi Diktaturasıı hökumətinə keçdi. 1919-cu ilin avqustunda Böyük Britaniya ordusu Bakı şəhərinə daxil olur. Bundan sonra, General Vilyam Tomsonun başçılıq etdiyi ingilis komandanlığının qərargahı "Kaspi Tərəfdaşlığı"na məsxus olan sarayda yerləşdirilir. Lakin Qukasovlar ailəsi də sarayda yaşamağa davam edir.[10]

28 aprel 1920-ci ildə Qırmızı Ordu hissələrinin Bakıya girməsindən sonra, Nəriman Nərimanov Azərbaycan SSR İnqilab Komitəsinin sədri oldu. 1921-ci ildə o, Xalq Komissarları Şurasına sədr seçildi və şura De Burun sarayında yerləşdirildi. Sarayın ikinci mərtəbəsində isə Nəriman Nərimanovun ailəsi yaşamağa başlayır. 1925-ci ildə N. Nərimanovun ölümündən sonra Sadovaya küçəsinin adı dəyişdirilərək N. Nərimanov küçəsi adlandırılır. 1933-cü ildən sarayda DTK-nın birinci katibi Mircəfər Bağırovun ailəsi məskunlaşır. 1930-cu illərdə sarayda kiçik yenidənqurma işləri aparılır və sol tərəfində N. Nərimanov adına bağ yaradılır. 1939-cu ildə küçənin adı yenidən dəyişdirilir və Çkalov küçəsi adlandırılır. 1951-ci ildə M. Bağırov sarayı Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyinə bağışlayır.

İkinci korpusRedaktə

 
Birinci Fransa incəsənəti zalının panoram görünüşü
 
İkinci Azərbaycan incəsənəti zalının panoram görünüşü

1874-cü ildə Bakı Şəhər Şurasının qərarı ilə Bakı Qadın Gimnaziyası yaradılmış və xüsusi qərar ilə himayədarlar şurasının tabeliyinə verilmişdir. Yekaterina Faddeyevna Staroselskinin başlıq elədiyi həmin şuraya həmçinin vitse-gubernator baron for der Bruggen, Hacı Zeynalabdin Tağıyev, Hacı Hüseynqulu Səfərəliyev, K. F. Spasskiy-Avtomonov və başqaları daxil idi.

Gimnaziyanın yaradılması qərarı olsa da, onun yerləşdirilməsi üçün şəhərdə müvafiq bina yox idi. Təzə binanın tikintisinin ideyası Bakı şəhərinin meri Despot-Zenoviçə və Himayədarlar Şurasına aid edilir. 1884-cü ilin sentyabrında Mariinski Qadın Gimnaziyasının Himayədarlar Şurası tikinti işlərinin tenderini elan edir.[14] Binanın layihəsi mülki mühəndis, həmin vaxt quberniya idarəçiliyində işlərin icraçısı olan Mixail Denisoviç Botov tərəfindən hazırlanmışdır. Lakin şəhər idarəçiliyi kifayət qədər maliyyə vəsaitinə malik olmadığına görə bütün yük Himayədar Şurasının üstünə düşdü və onlar bu ideyanın həyata keçirilməsi üçün vəsait axtarmalı oldular.

Bu zaman Moskvadan Bakıya tanınmış moskvalı tikinti podratçısı V. N. Qirş gəlmişdi. Qirşin firması Bakıda yolların kirəmitlənməsi ilə məşğul idi və ona görə də Qirş şəhəri və şəhər nümayəndələrini yaxından tanıyırdı. O, bu problem haqqında eşidən kimi onlara Qadın Qimnaziyası üçün təzə bina tikintisində kömək edəcəyini söz verdi və öz Bakı müvəkkəlinin müqavimətinə baxmayaraq tikinti işlərini öz üzərinə almaq qərarına gəldi.

Duma, Qirş və Himayədarlar Şurasının qərarını təsdiq etdi və bir sıra şərtlər daxil olmaqla müqavilə bağlamaq səlahiyyəti verdi. Tikinti prosesi bir sıra problemlərlə üzləşsə də (maliyyə ilə bağlı) iş tam sürət ilə gedirdi və 1886-cı il iyulun sonlarında aşağı mərtəbənin tamamlanma işləri aparılır, yuxarı mərtəbədə isə artıq iş başladılmışdı. Nəhayət 1887-ci il, sentyabrin 26-sı, saat 11:30 radələrində çoxsaylı qonaq və akademik heyətin iştiraki ilə Mariya Qızlar Məktəbinin (Mariinski Qadın Gimnaziyası) açılış mərasimi keçirildi. Gimnaziya fəaliyyətini dayandırana kimi onun üçün tikilmiş bu binada fəaliyyət göstərmişdi.[15]

Azərbaycan müstəqilliyini əldə etdikdən sonra isə tarixi bina Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyinin istifadəsinə verilmiş və binada muzeyin ikinci korpusu yaradılmışdır.

Muzeyin kolleksiyalarıRedaktə

Muzeyin ümumilikdə 60 otaqda təşkil olunmuş daimi ekspozisiyasında 3000-dən çox əsər sərgilənir. Birinci korpusda 7 otaq Avropa incəsənətinə, 10 otaq rus incəsənətinə, qalanları isə İran, Türkiyə, Yaponiya və sair dövlətlərin incəsənətinə həsr olunub. İkinci korpusda 8 otaq antik və orta əsrlər Azərbaycan incəsənətinə, 30 otaq isə Azərbaycan rəssam və heykəltəraşlarının yaradıcılığına həsr olunub. Bu otaqlarda XVIII, XIX, XX əsr Azərbaycan sənətkarlarının işləri ilə yanaşı, orta əsrlərin müxtəlif dövrlərinə aid xalq tətbiqi sənət nümunələri, xüsusilə Azərbaycan xalçalarının müxtəlif qruplarına aid olan nadir növləri, həmçinin arxeoloji qazıntılar zamanı əldə edilmiş unikal sənət əsərləri, orta əsr geyimləri, məişət əşyaları sərgilənir. Kişi və qadın kəmərlərinin, həmçinin silahların sərgiləndiyi ayrıca zallar vardır. Bu zallarda sərgilənən sənət nümunələri qiymətli metallardan hazırlanmaqla, qiymətli və yarı-qiymətli daşlarla bəzədilmişdir.[7] Ümumilikdə muzeydə 17000-dən çox eksponat saxlanılır.[2] Buna görə də bütün eksponatları eyni vaxta göstərmək mümkün olmur. Lakin tez-tez dəyişən ekspozisiyalar muzeyi ziyarət edənlərin vaxtaşırı əksər eksponatları görməsini təmin edir.[7]

Antik və orta əsrlər Azərbaycan incəsənəti kolleksiyasıRedaktə

Antik və orta əsrlər Azərbaycan incəsənəti kolleksiyasına Azərbaycan ərazisindən aşkarlanmış antik və orta əsrlərə aid müxtəlif sənət nümunələri daxildir. Bu kolleksiyanın bir hissəsi museyin səkkiz zalında nümayiş etdirilir. Nümayiş etdirilən əsərlər arasında Naxçıvandan aşkarlanmış Manna dövrünə aid tunc quş fiqurları, Bakı və Şəkieldardən aşkarlanmış e.ə. III-I əsrlərə aid qadın fiqurları, Şamaxı rayonunu Xınıslı yaşayış yerindən aşkarlanmış Qafqaz Albaniyası dövrünə aid insan fiqurları, Gəncə, Beyləqan, Qəbələ və Mingəçevirdən aşkarlanmış müxtəlif dövrlərə aid dəyərli sənət əsərləri olan qab nümunələri, Xəzər arxeoloji ekspedisiyasının Bayıl qalasında aşkarladığı daş pilitələr üzərində lent yazısı kitabələri, Urud abidələr kompleksindən və Laçın rayonundan gətirilmiş daş at və qoyun fiqurları (məzar daşları) da vardır.

Rəsm əsərləri kolleksiyasıRedaktə

Azərbaycan rəssamlığıRedaktə

XIX əsrRedaktə

XIX əsr Azərbaycan rəssamlığı zallarında peşəkar Azərbaycan rəssamlığının ilk nümunələri sərgilənir. Kolleksiyaya Azərbaycan realist rəssamlığının əsasını qoyan Mirzə Qədim İrəvani, Mir Möhsün Nəvvab kimi sənətkarlarla yanaşı, XVIII əsrdə yaşamış Usta Qənbər Qarabağinin və XIX əsrdə yaşamış naməlum Azərbaycan rəssamlarının da əsərləri daxildir.

XX əsrRedaktə

XX əsr Azərbaycan rəssamlığı zallarında Azərbaycan SSR və Azərbaycan Respublikası dövründə yaşayıb-yaratmış Azərbaycan rəssamlarının əsərləri sərgilənir. Kolleksiyaya Bəhruz Kəngərli, Əzim Əzimzadə, Nadir Əbdürrəhmanov, Baba Əliyev, Səttar Bəhlulzadə, Toğrul Nərimanbəyov, Xalidə Səfərova, Böyükağa Mirzəzadə, Oqtay Sadıqzadə, Mikayıl Abdullayev, Elmira Şahtaxtinskaya, Rasim Babayev, Elbəy Rzaquliyev, Tahir Salahov, Maral Rəhmanzadə, Həsən Haqverdiyev, Tağı Tağıyev, Vəcihə Səmədova, Ömər Eldarov, Toğrul Sadıqzadə və sair rəssamların onlarla əsərləri daxildir. Səttar Bəhlulzadə və Tahir Salahovun yaradıcılığına xüsusi zallar ayrılıb.[16].

 
Tahir Salahov - Sənə bəşəriyyət!, 1959

Qərbi Avropa rəssamlığıRedaktə

Muzeyin kolleksiyasında müxtəlif ölkələrdən olan XVI-XIX əsr Qərbi Avropa sənətkarlarının əsərləri toplanılıb. Həmin əsərlər ölkələr üzrə ayrı zallarda nümayiş etdirilir.

İtalyan rəssamlığıRedaktə

Muzeyin əsərləri saxlanılan italyan rəssamları arasında Leandro Bassano, Françesko Solimena, Qverçino, Bernardino Luini, Andrea del Sarto və başqalarının adını çəkmək olar. Muzeydə Bernardino Luininin fırçasına məxsus "Müqəddəs Yekaterina", Bassanonun "Qoca qadının portreti", Bartolomeo Şerdoninin "Vəftizçi İohann", Qverçinonun "Yatmış Endimon", "Madonna körpə ilə", Andrea del Sartonun "Madonna harpiyalarla" və "Madonna körpə ilə", Sebastiano Brunettinin "Vakxanaliya" əsərlərini görmək mümkündür. Həmçinin muzeyin ekspozisiyasında naməlum italyan rəssamına məxsus "Məryəmin Yelezaveta ilə görüşü" və Kanalettonun dairəsindən olan naməlum italyan rəssamının "Venesiya mənzərəsi" əsəri də vardır.

Flamand rəssamlığıRedaktə

Flamand incəsənəti Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyində xüsusi zalda təqdim edilir. Muzeyin kolleksiyasında Adrian Brauver ("Cərrah yanında"), Yustus Süstermans[16] ("Mediçinin fortreti"), Baltazar Beşey ("Venera və Adonis"), Baltazar Pol Ommeqankın ("Qoyunlar otlaqda") əsərləri saxlanılır. Bunlarla yanaşı muzeydə naməlum flamand ("Konsert", "Peyzaj", "Natrümot", "Rinaldo və Armida" və s.) rəssamlarının da çoxlu sayda əsərlərini görmək mümkündür.

Holland rəssamlığıRedaktə

Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyində müxtəlif dövrlərdə yaşamış holland sənətkarlarının əsərləri bir zalda nümayiş etdirilir. Muzeyin kolleksiyasında Frans Hals ("Kişi portreti"), Mixil van Mirevelt[16] ("Hersoq Vallenştaynın portreti"), Piter Klas ("Natrümot"), Klas Molenaerın ("Evlərlə mənzərə") əsərləri saxlanılır. Bunlarla yanaşı muzeydə naməlum holland ("Liman", "Güzgü qarşısında iki qadın", "Monastır əczaxanası" və s.) rəssamlarının da çoxlu sayda əsərlərini sərgilənir.

Fransız rəssamlığıRedaktə

Muzeydə XVII - XIX əsr fransız rəssamlarının əsərləri saxlanır ki, həmin rəssamlar arasında da Qaspar Düqe ("Peyzaj"), Jül Düpre ("Otlaqda", "Meşə kənarında"), Paskal Danyan-Buvre ("Qadın portreti", "Uşaq portreti"), Jan Batist Qryoz ("Qız portreti"), Jan Jozef Benjamin-Konstan ("İmperatriça Aleksandra Fyodorovnanın portreti"), Jan Onore Franqoar ("Pastoral"), Luis Ersan ("I Pyotr və XV Lui"), Lui Lassalın ("Saltıkovanın portreti") adlarını çəkmək olar.

Alman rəssamlığıRedaktə

Muzeydə həmçinin alman rəssamlarının da əsərləri saxlanılır ki, onlar arasında İohann Henrix Ross ("İlxı"), Fridrix Avqust fon Kaulbax[7] ("On səkkiz yaşlı Aleksandra Fyodorovnanın portreti", "Gənc Aleksandra Fyodorovnanın portreti"), İohann Vilhelm Eduard d'Alto ("Qadın portreti"), Elizabet Strempel ("Milli geyimdə yaşlı qadın portreti"), Frans Kops ("Gənc qız portreti") və başqalarının adını çəkmək olar. Bu rəssamlarla yanaşı, Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyində XVI əsr naməlum alman rəssamının fırçasına məxsus "Müqəddəs Yevstafiya haqqında əfsanə" əsəri, həmçinin başqa naməlum alman rəssamlarının əsərləri də saxlanılır.

Rusiya rəssamlığıRedaktə

Rusiya rəssamlarının əsərləri muzeydə üç kolleksiya şəklində təqdim olunur. Onlardan birincisi dini əsərlərin toplandığı kolleksiyadır ki, bu kolleksiyada müxtəlif dövrlərə aid rus ikonaları sərgilənir. İkinci və üçüncü kolleksiyalar isə XIX və XX əsrdə rus rəssamları tərəfindən yaradılmış əsərlərin toplandığı kolleksiyalardır.

İkona kolleksiyasıRedaktə

Azərbaycan Mİlli İncəsənət Muzeyinin ikona kolleksiyasına müxtəlif dövrlərdə yaradılmış ikonalar daxildir. Bu kolleksiyada Moskva, Novqorod, Vladimir, Pskov və başqa ikona məktəblərinə aid əsərlər vardır. Kolleksiyanın sərgilənən hissəsinin ən dəyərli nümunələri arasında məşhur "Vladimir Tanrı anası ikonası"nın XVI əsrə aid nüsxəsi, "Qazan tanrı anası ikonası"nın XVII əsrə aid nüsxəsi, Moskva məktəbinə aid iki ədəd "İsanın dirilməsi ikonası", İvan Kapusta tərəfindən 1794-cü ildə Novqorod məktəbi üslubunda işlənmiş "Hamının mühafizəkarı Məsih ikonası" və başqalarını göstərmək mümkündür.

  • Vladimir Tanrı anası ikonası, naməlum rəssam, XVI əsrin sonları

  • Qazan Tanrı anası ikonası, naməlum rəssam, XVII əsrin ortaları

  • İsanın dirilməsi ikonası, naməlum rəssam, Moskva məktəbi, XVII əsr

  • İsanın dirilməsi ikonası, naməlum rəssam, Moskva məktəbi, XVII əsr

  • Hamının mühafizəkarı Məsih ikonası, İvan Kapusta, Novqorod məktəbi, 1794

XIX əsrRedaktə

XIX əsr Rusiya rəssamlığı kolleksiyasında həmin əsrdə yaşayıb-yaratmı rus rəssamlarının əsərləri sərgilənir. Kolleksiyaya A. Venetsiyanov, K. Lemox, A. İvanov, V. Vereşagin, P. Vereşagin, V. Pukirev, V. Tropinin, İ. Orlovksi, İ. Şışkin, L. Jodeyko, K. Briullov, A. Kunci, V. Makovski, İ. Ayvazovski, A. Boqolyubov və sair rəssamların işləri daxildir. Bu kolleksiyada sərgilənən bəzi əsərlərin mövzüsu da Qafqaz və Azərbaycanla bağlıdır. Bu cür əsərlərə misal olaraq P. Vereşaginin "Bakı şəhərinin dənizdən görünüşü", İ. Ayvazovskinin əvvəllər H. Z. Tağıyevə məxsus olmuş[7] "Fırtınada gəmi" əsərlərini göstərmək mümkündür.

XX əsrRedaktə

Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyinin XX əsr Rusiya rəssamlığı kolleksiyasında, ən məşhur müasir rus rəssamlarının əsərləri toplanmışdır. Kolleksiyaya A. Daynenka, Q. Nisski, V. Oreşnikov, Y. Pimenov, K. Yuon, Y. Razumovskaya, K. Korovin, A. Muraşko, F. Botkin, N. Rerix, A. Drevin, V. Kandinski, A. Kuprin, A. Lentulov, N. Qriqoryev, İ. Maşkov, A. Osmerkin, P. Utkin, V. Stenberq, L. Zupperman, V. Baranov-Rossine, G. Fyodrov, P. Konçalovski, L. Lisitski, Q. Klutsis, O. Rozanova, V. Pastel, İ. Şkolnik, İ. Qrabar və sair rəssamların əsərləri daxildir. Məşhur rəssamlar olan V. Kandinski və K. Korovinin əsərləri xüsusi zallarda nümayiş etdirilir.

  • Vasili Vasilyeviç Kandinski (1886-1944) - Atlı amazonka. 1917

  • Rerix Konstantinoviç Nikolay (1874-1847) - Müqəddəs döyüşçülər. 1910-1912

  • Korovin Alekseyeviç Konstantin (1861-1939 ) - Paris axşamı. 1906-1912

  • Baranov -Rossine Vladimir Davidoviç (1888-1942) - Çəhrayı

  • Lisitski Markoviç Lazar (1890-1941) - Şəhər (Supermatizm). 1920

  • Olqa Vladimirovna Rozanova (1886-1918) - Kompazisiya

Qrafika kolleksiyasıRedaktə

Muzeyin fondunda geniş qrafika işləri kolleksiyası da saxlanılır. Bu əsərlərdən bəziləri Muzryin qravür zalında dümayiş olunur. Muzeyin Qravür kolleksiyası Asiya, Avropa və Azərbaycan sənətkarlarının işləri olmaqla üç hissəyə bölünür. Kolleksiyada XVII-XIX əsr sənətkarlarının əsərləri saxlanılır.

Muzeydə qrafika əsərləri nümayiş etdirilən rəssamlar arasında Bernar Pikar, Denoye Avqust Kaspar Lui Buşe, Georq Fridrix Şmidt, Jan Düle, Jan-Jak Avril, Lui Fransua Mariage, Jan Fransua Leonor Merime, Pyer İmbert Derevet, Şere Fransua, Antuan Karre, Rober Qayar, Qriqori Qaqarin, Vasili Mate, Əkbər Şərgizad Təbrizi, Abbas Hüseyni, Əzim Əzimzadə, Maral Rəhmanzadə, Ələkbər Rzaquliyev, Altay Hacıyev, Elmira Şahtaxtinskaya, Arif Ələsgərov, Elçin Məmmədov, Hüseyn Əliyev, Cəmil Müfidzadə və başqalarının adını çəkmək olar. Bunlardan başqa Muzeyin kolleksiyasında orta əsr Hindistan, Çin, İran və Azərbaycan rəssamlarının miniatürləri də saxlanılır.

  • Bernar Pikar - Sonuncu müraciət zamanı.

  • Denoye Avqust Kaspar Lui Buşe - Rafaelin "Madonna del Cardellino"su.

  • Jan-Jak Avril - Zamanı dayandırma bilgisi

  • Lui Fransua Mariage - Kasıba verilən hədiyyə.

  • Şere Fransua - Konrad de Sifin portreti.

Heykəltəraşlıq kolleksiyasıRedaktə

Muzeyin heykəltəraşlıq əsərləri kolleksiyasında eramızdan əvvəlki dövrlərdən müasir dövrə qədər olan tarixi əhatə edən maraqlı sənət nümunələri toplanmışdır. Kolleksiyada Qədim Misir, Qədim Yunanıstan, Qədim Roma dövrlərinin naməlum sənətkarlarının əsərləri, o cümlədən Pyetro Tenerani, Lorenzo Bartolini, Antonio Frilli, Antonio Kanova, İohann Georq Pinzel, Frans fon Ştuk, Cozef Bernard, Ferdinand Barbedinni, Fransua-Raul Larşe kimi məşhur heykəltəraşların yaradıcılıq nümunələri, həmçinin müxtəlif dövrlərdə yaşayıb yaratmış naməlum Avropa sənətkarlarının işləri saxlanılır.

Bunlardan başqa muzeyin kolleksiyasında Ömər Eldarov, Tokay Məmmədov, Mirəli Mirqasımov, Həyat Abdullayeva, İbrahim Zeynalov, Mahmud Rüstəmov, Akif Əsgərov, Altay Sadıqzadə, Fuad Əbdürrəhmanov və sair Azərbaycan sənətkarlarının da yaradıcılıq nümunələri sərgilənir.

Qədim Misir heykəltəraşlığıRedaktə

Kolleksiyaya Qədim Misir heykəltəraşlığının müxtəlif sahələrini əhatə edən əsərlər daxildir. Nümayiş etdirilən əsərlər arasında Qədim çarlıq dövrünə aid əlində Maat heykəli tutmuş misirlinin barelyefi, e.ə. I minilliyə aid İlahə Sexmetin barelyefi, e.ə. II əsrə aid firon büstü, e.ə. VI əsrin I yarısına aid sfinks və sair sənət nümunələri də vardır.

  • Əlində Maat heykəli tutmuş misirlinin barelyefi, Qədim Çarlıq dövrü.

  • Fironun başı, e.ə. II əsr

  • Sfinks, e.ə. VI əsrin I yarısı.

  • Misirli kişi, qadın və uşaq, e.ə. XV əsr.

  • İlahə Sexmet, e.ə. I minillik.

Toxuma və tikmə sənəti nümunələriRedaktə

Muzeyin tikmə və toxuma sənətləri kolleksiyasında orta əsrlər və müasir dövrdə aid yaradıcılıq nümunələri toplanmışdır. Muzeyin ekspozisiyasında Azərbaycan və İrana məxsus orta əsr milli geyim nümunələri, XVII-XIX əsrlərə aid Fransa qobelenləri, Azərbaycan, İran və Çinə aid incə tikmə nümunələri, həmçinin Azərbaycan xalçaçılıq məktəblərinə aid xalça nümunələri sərgilənir.

İstinadlarRedaktə

  1. ↑ Muzey haqqında, Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyi
  2. ↑ 1 2 3 Интервью директора музея Чингиза Фарзалиева. Наша коллекция насчитывает свыше 17 тысяч экспонатов // газета : «Азербайджанские известия». — 2 марта 2012.
  3. ↑ В. Г. Власов. Большой энциклопедический словарь изобразительного искусства. — Лита, 2000. — Т. 1. — С. 534. — ISBN 5933630020
  4. ↑ Böyük Sovet Ensiklopediyasında Mustafayev Rüstəm Mamed oğlu məqaləsi
  5. ↑ 1 2 Азәрбајҹан инҹәсәнәт музеји / Под ред. Дж. Б. Кулиева. — Азербайджанская Советская Энциклопедия: Главная редакция АСЭ, 1976. — Т. 1. — С. 144
  6. ↑ 1 2 3 4 Н. А. Рагимова. Научно-исследовательская работа в музее на основе фондов: на примере Азербайджанского государственного музея искусств им. Р. Мустафаева. // журнал : Вопросы музеологии. — 2010.
  7. ↑ 1 2 3 4 5 Ибрагим Зейналов, бывший директор музея. Breathing Life Back Into Art. The National Art Museum // журнал : Azerbaijan International. — 2000. — № (8.2). — С. 48-50.
  8. ↑ Шамиль Фатуллаев. Градостроительство Баку XIX—начала XX веков / Под ред. проф. В. И. Пилявского. — Ленинград: Стройиздат, 1978. — 215 с
  9. ↑ Tамара Гумбатова. Дебуровский дворец // литературный портал : Проза.ру. — 2012
  10. ↑ 1 2 3 4 5 Тамара Гумбатова. Дебуровский дворец// литературный портал : Проза.ру. — 2012
  11. ↑ Ильхам Алиев принял участие в церемонии открытия нового корпуса Азербайджанского национального музея искусств
  12. ↑ 1 2 3 Шамиль Фатуллаев. Градостроительство Баку XIX—начала XX веков / Под ред. проф. В. И. Пилявского. — Ленинград: Стройиздат, 1978. — 215 с.
  13. ↑ 1 2 Р. М. Эфендизаде. Проспект Нариманова — принципы архитектурно-планировочного решения. — Известия Академии наук Азербайджанской ССР: Издательство Академии наук Азербайджанской ССР, 1980. — С. 111.
  14. ↑ “Каспий“, 7.09.1884г
  15. ↑ Здание Мариинской женской гимназии - история постройки (Баку)
  16. ↑ 1 2 3 Böyük Sovet Ensiklopediyasından Azərbaycan İncəsənət Muzeyi məqaləsi

ƏdəbiyyatRedaktə

  Vikianbarda Muzeyin kolleksiyası ilə əlaqəli mediafayllar var.
  • Azərbaycan Dövlət İncəsənət muzeyi, Bakı, 1959
  • Azərbaycan Tarix muzeyi, Bakı, 1973
  • Государственный Музей Азербайджанского ковра и народно-прикладного искусства, Баку, 1977
  • Əhmədova A.T. Azərbaycan muzeylərində ekspozisiya təşkil edilməsinin estetik prinsipləri (namizədlik dissertasiyanın avtoreferatı), Bakı, 2002
  • Əsrlərdən yadigar, Bakı, 2004

Xarici keçidlərRedaktə

Həmçinin baxRedaktə

Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Azərbaycan_Milli_İncəsənət_Muzeyi&oldid=5500278"