Vikipediya

Rokko Perri

Rokko Perri (it. Rocco Perri) - İtaliyanın Kalabriya əyalətinin Plati kəndində anadan olmuş və XX əsrin əvvəllərində Kanadanın Ontario əyalətindəki kriminal fəaliyyəti ilə tanınmış italyan içki qaçaqmalçısı, narkotik taciri və qanqsteri. Perri Kanadada spirtli içki qadağasının tətbiq olunduğu illərin ən məşhur simalarından biri hesab olunmaqdadır.

Rokko Perri
it. Rocco Perri
1920-ci illərdə yerli polis tərəfindən Rokko Perrinin çəkilmiş fotosu.
1920-ci illərdə yerli polis tərəfindən Rokko Perrinin çəkilmiş fotosu.
Digər adı İçki qaçaqçılarının kralı
Doğum tarixi
Doğum yeri Plati, Kalabriya, İtaliya
Yoxa çıxıb
Status 80 il, 7 ay, 1 həftə və 1 gün axtarışdadır.
Vəfat tarixi (56 yaşında)
Vəfat yeri Hamilton, Ontario, Kanada
Vətəndaşlığı İtaliya İtaliya
Kanada Kanada
Həyat yoldaşı Bessi Starkman
Uşağı 2
Milliyyəti İtalyan
Dini Roma-Katolik kilsəsi
Fəaliyyəti İçki qaçaqmalçılığı, narkotik ticarəti və qanqsterlik

XX əsrin əvvəllərində Rokko Perri əvvəlcə Amerika Birləşmiş Ştatlarına, 1908-ci ildə isə Kanadanın Ontario əyalətinə köçmüşdür. 1910-cu ildən etibarən Ontario əyalətinin müxtəlif şəhərlərində əvvəlcə tikinti, daha sonra isə çörək bişirmə fabriklərində fəhlə olaraq çalışmışdır. 1916-cı ildə Perri xanımı ilə birlikdə Kanadada spirtli içki qadağasının tətbiq olunmasından istifadə edərək gizli formada spirtli içkilərin istehsalı biznesinə başlamışdır.

Perrinin yoldaşı Bessi Starkman gizli biznesin əsasən maliyyə məsələləri ilə məşğul olmuşdur. Hazırlanmış qanunsuz içkilərin Amerika Birləşmiş Ştatlarına gizli və qanunsuz yollarla ixrac edilməsinə başlayan Perri qısa zamanda İçki qaçaqçılarının kralı adını almışdır.[1] Kanada dövlətinin Kral Komissiyası tərəfindən fəaliyyəti araşdırılan Perri beş ay müddətinə həbs olunmuşdur. 1930-cu ildə həyat yoldaşı Starkman qaçaqmal içkilərin hazırlanmasında istifadə olunan qarajda yerli polislər tərəfindən pusquya salınmış və öldürülmüşdür. Bessi Starkmanın qətlində rəsmi formada heç kim itthiam olunmamışdır.

1940-cı ildə Rokko Perri növbəti dəfə Ontario əyalət polisi tərəfindən həbs edildi və Kanada italyanları üçün nəzərdə tutulmuş toplam məntəqəsi kimi istifadə olunan Petavava düşərgəsinə göndərildi. Petavava düşərgəsi Böyük Britaniyanın 1940-cı ilin 10 iyun tarixində İkinci Dünya müharibəsinə rəsmən qoşulmasından sonra Kanada italyanlarının Benito Mussoliniyə mümkün dəstəklərinin qarşısını almaq məqsədi ilə yaradılmışdı.

3 il həmin düşərgədə saxlanıldıqdan sonra sərbəst buraxılan Perri 1944-cü ilin 23 aprel tarixində Kanadanın Ontario əyalətindəki Hamilton şəhərində, saç ustasına gedərkən itkin düşmüşdür. Həmin tarixdən etibarən Rokko Perrinin başına hansı hadisənin gəldiyi, öldürüldüyü və yaxud qaçırıldığı yerli polis tərəfindən müəyyənləşdirilə bilməməmişdir. Perri hələ də, itkin düşmüş olaraq qəbul edilməkdədir.

Həyatı

redaktə

Gənclik dövrü

redaktə

Rokko Perri 1887-ci ilin 30 dekabr tarixində İtaliyanın Kalabriya regional muxtariyyətinə daxil olan Plati kəndində anadan olmuşdur. 1903-cü ildə Amerika Birləşmiş Ştatlarına, 1908-ci ildə isə Kanadaya immiqrasiya etmişdir.[2] 1913-cü ildə gələcəkdə həyat yoldaşı olacaq Bessi Starkman ilə tanış olmuşdur. Bessi, Rokko Perri ilə ailə həyatı qurmaq üçün iki övladını və qanuni nigahda olduğu ərini tərk etmişdir.[2][3]

Perri Kanadada hökumət tərəfindən maliyyələşdirilən Velland Kanalının tikintisində fəhlə olaraq işləməyə başlamışdır. Birinci Dünya müharibəsinin başlamısından sonra layihə qeyri-müəyyən tarixə təxirə salınmış və beləliklə bir çox işçi kimi o da, işsiz qalmışdır. Bir müddət işsiz qaldıqdan sonra Superior Makaron Fabrikində çörək bişirən kimi işə başlamışdır. 1916-cı ilin 16 sentyabr tarixində Kanadada Ontario Mötədillik Qanunu qəbul edilmişdir. Həmin qanuna görə Kanada əyalətlərində spirtli içkilərin istehsalı və istifadəsi əhəmiyyətli dərəcədə məhdudlaşıdrılır və oxşar fəaliyyətlərin həyata keçirilməsinə ciddi cəzalar nəzərdə tutulmuşdu.

Bu zamana qədər maddi baxımından özlərini təmin etməkdə çətinlik çəkən Rokko Perri və Bessi Starkman gizli formada spirtli içki istehsal etməyə və satışını həyata keçirməyə qərar verdilər. Bessi Starkmanın spirtli içkilərin hazırlanması ilə bağlı ciddi təcrübəsi vardı və Perri şəxsi bağlantılarından istifadə edərək içkilərin satışını həyata keçirməkdə idi. Çütlük gizli qərargah kimi Ontario əyalətinin Hamilton şəhərində yerləşən 166 Bey Strit Sout (ing. 166 Bay Street South) ünvanını istifadə etməyə başlamışdır.[4]

1918-ci ildən sonra

redaktə

1918-ci ildə Perri iki qız övladı olan Oliviya Routleç ilə eşq münasibəti yaşamağa başlamışdır. Gizli biznesin maliyyə və hazırlıq proseslərini həyata keçirən Bessinin gizli münasibəti öyrənməsi, Perrini narahat etmirdi və iddialara görə Oliviyanı sevirdi. 1922-ci ildə Oliviya Routleç Rokko Perrinin başqa bir qadınla evli olduğunu və onunla daimi olaraq birlikdə yaşadığını öyrəndikdən sonra yaşadığı binadan atlayaraq intihar etmişdir. Oliviyanın intiharından sonra Perri, qadının yetim qalmış iki övladını qəyyumluğa götürmüşdür.[2]

1918-ci ilin 1 aprel[5] tarixində spirtli içki qadağası Kanadanın bütün əyalətlərində tam formada tətbiq edilmişdir. 1920-ci ildə də, Amerika Birləşmiş Ştatlarında On səkkizinci düzəlişin qəbul edilməsindən sonra Perrinin gizli biznesi olduqca sərfəli olmağa başlamışdır. Perri haqqında Viski Kralı kitabının müəllifi Trevor Kolun vermiş olduğu məlumata görə spirtli içki qadağasının şiddətləndiyi dövrdə Perrinin gizli biznesi ona aylıq 1 milyon ABŞ dolları gəlir gətirməkdə idi.

Beləliklə, əldə etmiş olduğu pullarla tez bir zamanda varlanan Perri Cənubi Ontario ərazisində mütəşəkkil cinayətkarlığın aparıcı fiquruna çevirildi və polis tərəfindən daim izlənməyə və nəzarət altına saxlanılmağa başlandı. Hökumətin müxtəlif pivə zavodları və spirt dərəcəsi yüksək olmayan müxtəlif içkilərin istehsalına icazə verməsinə baxmayaraq, kütlənin əsas təlabatı qadağan olunmuş viski ilə bağlı idi və Perri də, əsasən viski istehsalı ilə məşğul olurdu.[6]

Perri Seqram, Qoderham və Vorts kimi ABŞ-da spirtli içki istehsalı ilə məşğul olan şirkətlərə əlaqələrə malik idi və spirtli içki qadağasının qüvvədə olduğu zamanlarda həmin şirkətlərlə əməkdaşlıq edir və içkilərin Kanadadan ABŞ-yə gizli formada göndərilməsini təşkil edirdi. Sözügedən əməkdaşlıq Ontario əyalətindəki qanunun ləğv edildiyi 1927-ci ilə qədər, ABŞ-da isə 1933-cü ilə qədər davam etmişdir. Spirtli içki qadağasından əldə edilmiş fantastik gəlir sayəsində Perri qumarxana, fahişəxana kimi dövrünün digər təlabatlı bizneslərinə qoşulmuş və Kanadanın Hamilton şəhərində ona tabe olan silahlı qanqster dəstəsi saxlamışdır. Kanada polisi Perrinin Amerika Birləşmiş Ştatlarındakı əlaqələrini nəzərə alaraq hesab edirdi ki, Perri Kanada viskinin ABŞ bazarındakı qeyri-rəsmi inhisarçısıdır. Yerli polisin fikirincə Kanada viskisi Nyu-York şəhərinə italyan əsilli mafia başçısı, qanqster Frank Kostellonun adamlarına göndərilirdi və oxşar izlər Çikaqo şəhərindəki Al Kaponeni işarə edirdi. Al Kaponeyə Rokko Perrini tanıyıb-tanımadığı haqqında sual verildikdə o, Kanadanın hansı küçədə yerləşdiyini belə bilmirəm cavabını vermişdir.[7]

Kriminal dünyada yüksəlişi

redaktə

1922-ci ilin 10 may tarixində Skaroni mafiya ailəsinin başçısı Domenik Skaroni Niaqara Fols şəhərində keçirilən kriminal ailə başçılarının toplantısından sonra öldürülmüşdür. Domenik Skaroninin qardaşı Co Skaroni və ailəyə yaxınlığı ilə tanınan Con Trot, Antonio Dekonza kimi kriminal fiqurlar Perriyə məxsus kontorlarda öldürülmüşdür. Polis Perrinin hər üç cinayətdə əli olduğunu bilsə də, ortada sübut olmadığı üçün Rokkonun həbs edilməsi mümkün olmamışdır. Skaroni qardaşlarının qaçaq içki bazarından neytrallaşdırılmasından sonra Buffalo şəhərində məskunlaşmış güclü Maqaddino ailəsinin Ontario əyaləti üzərindəki təsir imkanları zəiflədilmiş və beləliklə Perrinin mövqeyi güclənmişdir.

Mafiya ailələri arasında içki qaçaqmalçılığı üstündə aparılan kriminal müharibə Kanada mətbuatı və cəmiyyəti tərəfindən yaxından izlənilməkdə idi. XX əsrin əvvəllərinə qədər Amerika Birləşmiş Ştatlarından fərqli olaraq Kanadada mütəşəkkil cinayətkarlıq, qanqsterlik və italyan mafiya ailəsi ənənələri geniş yayılmamışdı və bu səbəbdən də, Rokko Perri mətbuatın gündəmini tez-tez müxtəlif xəbərlərlə zəbt edə bilirdi.

1924-cü ilin 19 noyabr tarixində Rokko Perrinin Toronto Star qəzetində geniş və eksklüziv müsahibəsi dərc olunmuşdur. Müsahibə də, həyatı və o zamana qədər haqqında bilinməyənlər haqqında danışan Perri, yaşadığı Hamilton şəhərində silahlı qanqster dəstəsi saxlaması haqqındakı suala belə cavab vermişdir; Adamlarım silah daşımır. Əslində bizim silah daşımağa ehtiyacımız yoxdur. Əgər mənə bağlı hansısa adamımın silah daşıdığını öyrənsəm, onu dərhal işindən azad edərəm. Silahlar hər zaman problem yaradır və bu səbəbdən də, bizim silahla bir işimiz yoxdur.[8]

1927-ci ildə Perri, Gömrük və Aksiz İstintaqı üzrə Kral Komissiyasında ifadə vermək məcburiyyətində qalmışdır. Qanqster rəsmi olaraq ABŞ-da yerləşən və müxtəlif spirtli içkilərin istehsalı ilə məşğul olan Qoderham və Vorts şirkətlərinə vergidən yayınmaqda köməklik etməkdə ittiham edilmişdir. Perri məhkəməyə vermiş olduğu ifadəsində 1924-1927-ci illər ərzində sözügedən şirkətlərə əməkdaşlıq etdiyini etiraf etdi. 1928-ci ildə məhkəmə tərəfindən çıxarılmış hökmə əsasən Qoderham və Vorts şirkətlərinin vergidən yayındıqları təsdiqləndi və hər iki şirkət 439.744 $ həcmində cərimələndi.[9] Rokko Perri və arvadı Bessi Starkman məhkəməyə yalan ifadə verməkdə, Qoderham və Vorts şirkəti ilə əməkdaşlıqda və hər iki şirkətə vergidən yayınmaqda kömək etməkdə günahlandırıldılar və onlara qarşı yeni ittiham irəli sürüldü.

Məhkəmənin digər bir qərarına əsasən Bessi Starkman sərbəst buraxıldı, Perri isə 6 ay müddətinə həbs edilmişdir. Rokkonun həbsdən çıxması 1928-ci ilin 27 sentyabr tarixinə təsadüf etmişdir.[9] Bessi Starkman 1930-cu ilin 13 avqust tarixində çütlüyün yaşadığı evin qarajında avtomobilinə minərkən naməlum sui-qəsdçi tərəfindən silahla öldürülmüşdür. Polis baş vermiş cinayətə görə heç kimi həbs etməmiş və hadisəni mafiya daxili hesablaşma olaraq qiymətləndirmişdir. Cinayətə görə heç kim mühakimə olunmasa da, birinci dərəcəli şübhəli Kalabriyadan olan Papaliya mafiya ailəsinin başçısı Conni Papaliya hesab olunurdu.[10][11]

1938-ci ildə Perriyə qarşı iki dəfə sui-qəsd cəhdi həyata keçirilmişdir. İlk cəhd 20 mart tarixində, evinin verandasında qoyulmuş dinamit partlamış, ancaq hadisə anında verananda olmayan qanqster xəsarət almadan xilas olmağı bacarmışdır. İkinci cəhd isə 23 noyabrda avtomobilinin alt hissəsinə qoyulmuş bombanın partlaması ilə baş vermişdir ki, həmin anda da, avtomobil Perrinin özü yox, sürücüsü tərəfindən işə salınmışdır.[2]

1940-cı ildə Rokko Perri və qardaşı Mayk Perri həbs olunmuş Ontario əyalətinin şimalında yerləşən Petavava şəhərində yaradılmış eyni adlı düşərgəyə göndərilmişdir. Petavava düşərgəsi, Kanada italyanları üçün yaradılmışdı və burada saxlanılan şəxslər Benito Mussolininin faşist rejiminə dəstək verməkdə ittiham olunurdular. Rokko Perri 1943-cü ilin 17 oktyabr tarixində həmin düşərgədən azad edilmiş və qanqster yenidən Hamilton şəhərinə qayıtmışdır.[1][2]

İtkin düşməsi

redaktə

Rokko Perri sonuncu dəfə 1944-cü ilin 23 aprel tarixində yaşadığı Hamilton şəhərində görülmüşdür. Perrinin saç ustasına getdiyi məlumdur, ancaq həmin tarixdən etibarən qanqsterin harada olduğu və başına hansı hadisənin gəldiyi bilinməməkdədir.[12] Cəsədi heç bir zaman tapılmasa da, yerli polis Perrinin öldürüldüyünü və cəsədinin Hamilton limanına atıldığını təxmin etmişdir. Yoxa çıxmazdan əvvəl yeraltı aləmdə çoxlu sayda düşmənləri olan qanqsterin düşmən münasibətlərdə olduğu Antonio və Conni Papaliya və Buffalo şəhərində olan Maqqadino ailəsinin əli ilə aradan götürüldüyü təxmin ehtimal edilir.[13]

İstər Papaliya istərsə də Maqqadino ailəsinin Hamilton və ətraf ərazilərdəki əsas rəqibləri Rokko Perri hesab olunurdu. 1954-cü ildə Kanada Kral Atlı Polisi Hamilton körfəzi quruyana qədər qanqsterin cəsədinin aşkarlanmasının mümkün olmayacağını bəyan etmişdir.[14] 1992-ci ildə Perrinin yoxa çıxması ilə bağlı yeni bir fakt İtaliyan Mafiyası üzrə mütəxxəsis Antonio Nikaso tərəfindən aşkar edilmişdir.

Antonio Nikaso 1949-cu ilin 10 iyun tarixində Perrinin öz xətti ilə italyanca yazılmış və İtaliyada yaşayan əmisi oğluna ünvanlamış məktubu aşkarlamışdır. Məktubda Perri yaxşı olduğunu və lazım olduğu təqdirdə yeni məlumatları ona göndərəcəyini bildirir və məktubun sonununa öz imzasını əlavə edir.[15] Əmisi oğlunun digər bir iddiasına görə qanqster 1953-cü ildə Nyu-York ştatının Massena şəhərində öz əcəli ilə vəfat etmişdir, ancaq bu deyilənlərin dəqiq sübutları yoxdur.[16][17]

Ədəbiyyat

redaktə
  • "King of the Mob: Rocco Perri and the women who ran his rackets" by James Dubro və Robin Rowland (Toronto)-1987.
  • Rocco Perri: The Story of Canada's Most Notorious Bootlegger by Antonio Nicaso. John Wiley and Sons, Toronto, 2004.
  • Rocco Perri Scrapbook (Hamilton Herald Newspaper articles) 12 April 1927, 14, 16, 18 August 1930
  • Hamilton Public Library clippings, Hamilton, Famous and Fascinating, Thomas Melville Bailey and Charles Ambrose Carter.
  • Allen, Everett S. The black ships: Rumrunners of Prohibition. Little, Brown. 1979. ISBN 0-316-03258-1.
  • Carse, Robert. Rum row.
  • Cohen, Daniel. Prohibition: America Makes Alcohol Illegal. Millbrook Press. 1995.
  • Frew, David. Prohibition and Rum Running on Lake Erie (The Lake Erie Quadrangle Shipwreck Series, Book 4) Erie County Historical Society; 1ST edition (2006) ISBN 1-883658-48-9.
  • Gervais, Marty. The Rumrunners: A Prohibition Scrapbook. Biblioasis. 1980, Revised & Expanded 2009. ISBN 978-1-897231-62-3.
  • Hunt, C. W. Whisky and Ice: The Saga of Ben Kerr, Canada's Most Daring Rumrunner. Dundurn Press. 1995. ISBN 1-55002-249-0.
  • Mason, Philip P. Rumrunning and the Roaring Twenties: Prohibition on the Michigan-Ontario Waterway. Wayne State University Press, 1995.
  • Miller, Don. I was a rum runner. Lescarbot Printing Ltd. 1979.
  • Montague, Art. Canada's Rumrunners: Incredible Adventures And Exploits During Canada's Illicit Liquor Trade. Altitude Publishing Canada. 2004. ISBN 1-55153-947-0.
  • Moray, Alastair. The diary of a rum-runner. P. Allan & Co. Ltd. 1929, Reprint in 2006. ISBN 0-9773725-6-1
  • Steinke, Gord. Mobsters & Rumrunners Of Canada: Crossing The Line. Folklore Publishing. 2003. ISBN 978-1-894864-11-4. ISBN 1-894864-11-5.
  • Willoughby, Malcolm F. Rum War at Sea. Fredonia Books. 2001. ISBN 1-58963-105-6.
  • Yandle, Bruce. Bootleggers and Baptists: The Education of a Regulatory Economist. Regulation 7, no. 3. 1983: 12.

İstinadlar

redaktə
  1. ↑ 1 2 Edwards, Peter. The Encyclopedia of Canadian Organized Crime. Random House. 2012. ISBN 9781551996882.
  2. ↑ 1 2 3 4 5 Nicaso, Antonio. Rocco Perri: The Story of Canada's Most Notorious Bootlegger. Toronto: John Wiley & Sons Canada, Ltd. 2004. ISBN 978-0470835265.
  3. ↑ "Nation's first woman crime boss went out with a bang". thesudburystar.com. 26 April 2016. 12 February 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 January 2020.
  4. ↑ Manson, Bill. Footsteps In Time: Exploring Hamilton's heritage neighbourhoods. North Shore Publishing Inc. 2003. ISBN 1-896899-22-6.
  5. ↑ Bumsted, J.M. The Peoples of Canada: A Post-Confederation History, Third Edition. Oxford: University Press. 2008. 218, 219.
  6. ↑ Prohibition's Hangover -- Ontario's Black Market in Alcohol Arxiv surəti 24 iyul 2008 tarixindən Wayback Machine saytında Arxivləşdirilib 2008-07-24 at the Wayback Machine
  7. ↑ Bailey, Thomas Melville. Dictionary of Hamilton Biography (Vol III, 1925–1939). W.L. Griffin Ltd. 1992.
  8. ↑ "Family of long-dead 'King of Ontario Bootleggers' fight for control of his lost fortune". thestar.com. 8 August 2018. 11 August 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 January 2020.
  9. ↑ 1 2 "Rum runners and whisky cargoes: Toronto during Prohibition was anything but dry". thestar.com. 3 May 2015. 10 November 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 January 2020.
  10. ↑ "7 CANADIAN GANGSTERS". torontomagazine.com. 11 January 2012. 14 September 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 December 2016.
  11. ↑ "The murder of Bessie - part 4". 6 January 2005. 1 August 2017 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 January 2020.
  12. ↑ "April 23, 1944: Hamilton mobster Rocco Perri disappears". thespec.com. 23 September 2016. 16 January 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 December 2016.
  13. ↑ Humphreys, Adrian. The Enforcer:Johnny Pops Papalia, A Life and Death in the Mafia. Toronto: Harper Collins. 1999. səh. 26. ISBN 0-00-200016-4.
  14. ↑ Colombo, John. Mysteries of Ontario. Dundurn. 1999. ISBN 9780888822055.
  15. ↑ "Rocco Perri uncovered?". The Hamilton Spectator. 5 July 2003. 4 January 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 May 2017.
  16. ↑ Schneider, Stephen. Canadian Organized Crime. Canadian Scholars' Press Inc. 2018. 176. ISBN 9781773380247.
  17. ↑ Schneider, 2009 p.285-286 Arxivləşdirilib 2022-08-12 at the Wayback Machine
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Rokko_Perri&oldid=7789200"