Scambus calobatus

Scambus calobatus (lat. Scambus calobatus) — heyvanlar aləminin buğumayaqlılar tipinin həşəratlar sinfinin pərdəqanadlılar dəstəsinin ichneumonidae fəsiləsinin scambus cinsinə aid heyvan növü.

Scambus calobatus
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Ranqsız: Amorphea Ranqsız: Obazoa Ranqsız: Opisthokonta Ranqsız: Holozoa Ranqsız: Filozoa Aləm: Heyvanlar Yarımaləm: Eumetazoylar Klad: ParaHoxozoa Klad: İkitərəflisimmetriyalılar Klad: Nephrozoa Ranqsız: İlkağızlılar Tipüstü: Tüləyənlər Ranqsız: Panarthropoda Ranqsız: Tactopoda Tip: Buğumayaqlılar Klad: Pancrustacea Yarımtip: Altıayaqlılar Sinif: Həşəratlar Ranqsız: Dicondylia Yarımsinif: Qanadlılar Budaq: Metapterygota İnfrasinif: Yeniqanadlılar Ranqsız: Eumetabola Ranqsız: Tam çevrilmə ilə inkişaf edən həşəratlar Dəstəüstü: Hymenopterida Dəstə: Pərdəqanadlılar Ranqsız: Unicalcarida Yarımdəstə: Saplaqqarıncıqlılar Fəsiləüstü: Ichneumonoidea Fəsilə: Ichneumonidae Yarımfəsilə: Pimplinae Triba: Ephialtini Cins: Scambus Növ: Scambus calobatus
Beynəlxalq elmi adı
Scambus calobatus
Şəkil axtarışı NCBI   1081635

Həyat tərzi

Abşeron yarımadasında geniş yayılmışdır. Hər bir yaşıllıq sahəsində çiçəkli bitkilər üzərində ona rast gəlmək olur. Toplanmış materiallara əsasən, müəyyən edilmişdir ki, o, tək ipəksarıyanın, qızılqarın kəpənəyin, valehedici gözəlçənin və yemişan kəpənəyinin tırtıllarını yoluxdurur. Parazit ikinci və üçüncu yaş tırtılların hər birinin üzərinə bir ədəd yumurta qoyur. Yumurta qoyulandan 3-4 gün sonra onlardan sürfələr çıxır. Parazitin sürfələri 5-6 gün sahibin bədən möhtəviyyatı ilə qidalandıqdan sonra pup mərhələsinə keçir. Pup mərhələsi 10-12 gün çəkir. Ümumi inkişaf müddəti 20-25 gün davam edir. İmaqo mərhələsində ağacların qabığı altında qışlayır. Parazitlər may ayının birinci ongünlüyündən iyul ayının axırınadək fəaliyyət göstərirlər. Təbiətdə, yaşıllıq sahələrindəki çiçəkli ot bitkiləri (xüsusilə yonca bitkisi) üzərindən toplanmışdır. Aparılan hesablamalara əsasən, tək ipəksarıyanın tırtılları parazitlə 32-37,3%, qızılqarın kəpənəyin tırtılları 20-23,3%, valehedici gözəlçənin isə 26-30 % yoluxmuşlar.

Ümumiyyətlə, Abşeron bölgəsinin gülçülük və bağ sahələrində Scambus calobota paraziti, zərərvericilərin sayının aşağı düşməsində mühüm rol oynayır. Aydın olmuşdur ki, həyətyanı sahələrdə parazitin fəaliyyəti daha çox nəzərə çarpır. Çünki həyətyanı sahələrdə olan ağac və kol bəzək bitkilərində heç bir kimyəvi mübarizə tədbiri aparılmır. Parazit ildə iki nəsil verir. Birinci nəsil, təkipəksarıyanın kiçik yaşlı tırtılları üzərində, ikinci nəsli isə müşahidələrimizə əsasən qızılqarın kəpənəyin və valehedici gözəlçənin tırtılları üzərində inkişaf edir.

Təsərrüfat əhəmiyyəti

Parazitin təsərrüfat əhəmiyyəti olduqca böyükdür. Ondan zərərvericilərə qarşı bioloji mübarizədə istifadə etmək mümkündür. Yüksək dərəcədə paraktiki əhəmiyyəti var.

Yayılması

Orta Avropa, Cənubi Avropa, Keçmiş SSRİ-nin cənub hissəsində (Çelyabinsk vilayətində), Tunisdə, Azərbaycanda isə Abşeronda (Mərdəkan) geniş yayılmışdır.