Sivriyarpaq aktinidiya

Sivriyarpaq aktinidiya (lat. Actinidia arguta) — bitkilər aləminin erikaçiçəklilər dəstəsinin aktindiyakimilər fəsiləsinin aktinidiya cinsinə aid bitki növü.

Sivriyarpaq aktinidiya
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Embryophytes Klad: Polysporangiophytes Klad: Tracheophytes Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Eudicots Klad: Core eudicots Klad: Superasterids Klad: Asterids Dəstə: Erikaçiçəklilər Fəsilə: Aktindiyakimilər Cins: Aktinidiya Növ: Sivriyarpaq aktinidiya
Beynəlxalq elmi adı
Actinidia arguta Miq., 1867
Şəkil axtarışı ITIS   506774 NCBI   64478 EOL   392750

Təbii yayılması

Saxalində, Kuril adalarında, Koreya və Yaponiyanın iynəyarpaqlı meşələrində bitir. Uzaq Şərq meşələrinin ən iri, oduncaqlı lianasıdır.

Botaniki təsviri

25 m hündürlüyə çatan bitkidir. Gövdəsi möhkəm oduncaqlaşmış, diametri 10–15 sm-ə çatır. Kürəvi, yumurtavari yarpaqları üstdən dərivari, tünd-yaşıl,15 sm uzunluğunda, 10 sm enində olur. Çiçəkləri ikievlidir. Zoğları hamar, açıq-bozdur. İyun-iyul aylarında çiçəkləyir. Meyvələrin uzunluğu 1,5–3 sm, eni 1,2–2,7 sm, müxtəlif formalı-uzunsov, şarşəkilli, yumrudur, yetişmiş meyvələri tünd-yaşıl, şirin, dadlıdır. Meyvələrin yetişməsi-sentyabrın axırlarından oktyabrın ortalarınadəkdir. Toxumla və vegetativ üsulla çoxalır. Vegetativ çoxaldılmada qələmlərin kökatma müddəti 20–25 gündür.

Ekologiyası

Əlverişli şəraitdə 100 ilə qədər yaşayır. Qışadavamlılığı yüksəkdir. Torpağın nəmişliyinə çox tələbkardır. Kölgəyə, tüstüyə və qazadavamlılığı ortadadır. Günəş yanıqları ilə zədələnir.

Azərbaycanda yayılması

Azərbaycanın yarımrütubətli Şəki-Zaqatala və Lənkəran-Astara bölgələrində mədəni şəraitdə becərilir.

İstifadəsi

Sentyabr-oktyabr aylarında yetişmiş yaşıl-sarı meyvələri bitkiyə dekorativlik verir. Şaquli yaşıllaşdırmanın bütün növləri üçün (çəpər, çardaq və s.) perspektivlidir.