Məhəmməd Olcaytu

Qiyasəddünya vəd-Din Məhəmməd Xüdabəndə Olcaytu Sultan
	monq. ᠦᠯᠵᠡᠢᠲᠦ ᠺᠬᠠᠨ
	19 iyul 1304 — 17 dekabr 1316
Sələfi	Qazan xan
Xələfi	Əbu Səid Bahadur
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi	24 mart 1282
Vəfat tarixi	17 dekabr 1316 (38 yaşında)
Vəfat yeri	Sultaniyyə
Sülalə	Elxanilər
Atası	Arqun xan
Anası	Uruk xatun
Həyat yoldaşı	məlum olan - Hacı Xatun
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Sultan Məhəmməd Olcaytu xan (1280^[1]^[2] – 16 dekabr 1316, Sultaniyə) — Qazan xanın qardaşı, Arqun xanın ikinci oğlu, elxan.

HəyatıRedaktə

Olcaytu xan 24 mart 1282-ci ildə^[3] doğulmuşdur. Arqun xan və xristian Uruk xatunun oğludur. İlk adı Nikolas idi.^[4] Əvvəlcə buddist, daha sonra qardaşı Qazan ilə birlikdə sünni olmuşdu. Daha sonralar - 1310-cu ildə, Əllamə Hillinin təsiri ilə şiə olmuşdur. Bundan sonra adını Məhəmmədə çevirmiş, 1294-cü ildə Olcaytu adını da qəbul etmişdir.

HakimiyyətiRedaktə

1304-cü ildə qardaşı Qazan xanın yerinə xan seçilmişdir. Həmin il Arqun xan dövründən bəri salınmağa başlamış Sultaniyyə şəhərinin tikintisi bitmişdir. Xan, Sultaniyyəni paytaxt, Bağdadı isə qış iqamətgahı kimi istifadə edirdi. 1309-cu ildə Şirazda "Seyyidlər evi"nin əsasını qoymuş, hər il 10000 dinar maaş vermişdi. 1312-ci ildə Məmlüklərə qarşı monqolların son yürüşünü başlatmış və məğlub olmuşdur.

1305-ci ildə Olcaytu Bizans imperatoru II Androniklə ittifaqa girmiş və birlikdə Osman bəyi məğlub etmişdilər.

Ticarət münasibətləriRedaktə

Hakimiyyətinin ilk ilində Genuya respublikası ilk dəfə Təbrizdə konsulluq açmışdır. Bundan əlavə 1306-cı ildə Venesiyalılara da azad ticarət hüququ verilmişdi. Avropa ölkələrindən gətirdiyi mancanaq ustaları sayəsində Herat şəhərini ələ keçirmişdi. Olcaytunun Avropalılarla Məmlüklərə qarşı yeni müharibə planı baş tutmamışdı. Bu isə 1313-cü ildə Kebek xanın Xorasana daxil olmasına bəhanə verdi. Çağatay ordusunda Yasavur xanın elxanilərin tərəfinə keçməsi ilə Kebek xan məğlub oldu. Ölcaytu, Yasavur xana Badğis vilayətini verdi.