Türküstan yemişanı

Türkistan yemişanı (lat. Crataegus turkestanica) — bitkilər aləminin gülçiçəklilər dəstəsinin gülçiçəyikimilər fəsiləsinin yemişan cinsinə aid bitki növü.

Türküstan yemişanı
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Ali bitkilər Klad: Çoxsporlu bitkilər Klad: Borulu bitkilər Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Evdikotlar Klad: Bazal evdikotlar Klad: Superrozidlər Klad: Rozidlər Klad: Fabidlər Dəstə: Gülçiçəklilər Fəsilə: Gülçiçəyikimilər Yarımfəsilə: Gavalıkimilər Triba: Maleae Yarımtriba: Malinae Cins: Yemişan Növ: Türküstan yemişanı
Beynəlxalq elmi adı
Crataegus turkestanica Pojark.
Şəklin VikiAnbarda axtarışı

Təbii yayılması

Əfqanıstan, İran, Cin və Kopetdağda təbii halda yayılmışdır.

Botaniki təsviri

Budaqları boz-qonur, çılpaq və ya azca nazik qırmızımtıl-boz tükcüklüdür. Tikanları yoxdur, bəzi hallarda isə üzəri uzunluğu 12-15 mm olan nazik tikanlarla örtülür. Yarpaqları üstdən parlaq yaşıl, alt tərəfdən isə açıq yaşıl, saplağı qısa, bəzən yarpağın uzunluğuna bərabər olub, tükcüklüdür. Qısa budaqlarda aşağı yarpaqları rombvaridir, uzunluğu 10-30 mm, eni 7-30 mm, aşağı hissədən 3 bölümlüdür, yuxarı yarpaqlarının uzunluğu 3,5 sm, 5 bölümlüdür. Vegetativ budaqlarda yarpaqlar daha iri — 5-7 bölümlü, eni 5 sm-dir. Çiçək qrupu 12-15 çiçəklidir, saplağı tükcüklüdür. Çiçəklərinin diametri 16-18 mm, kasayarpaqları uzun neştərvari, 18-20 erkəkciklidir. Meyvəsinin uzunluğu 11-13 mm, eni 9-11 mm, tünd qırmızı, enli elipsvaridir. İyunda çiçəkləyir, meyvəsi sentyabrda yetişir. Tək çəyirdəklidir.

Ekologiyası

Daşlı-qayalı, quraqlıq yerlərdə bitir. İstiyə, soyuğa davamlıdır.

Azərbaycanda yayılması

Naxçıvan MR-da təbii halda yayılmışdır.

İstifadəsi

Təsərrüfat əhəmiyyətlidir. Yaşıllaşdırılmada az istifadə olunur.