Vikipediya

Türkiyə mədəniyyəti

Türkiyə mədəniyyəti — Türkiyə əhalisinin (türklər, kürdlər və s.) mədəniyyəti.

Mövzuya dair məqalələrin siyahısı
Türkiyə mədəniyyəti

Türk mədəniyyəti

Tarix • Ədəbiyyat • Dillər • Təsviri incəsənət
Memarlıq • Kinematoqrafiya • Televiziya • Mətbəx • Təhsil • Din • Musiqi • Bayramlar • Elm
"Türkiyə" portalı

Dil

redaktə

Müasir türk dili bilavasitə vaxtilə Mərkəzi Asiyada məskunlaşmış və VIII–X əsrlərdə qərbə doğru köçməyə başlamış türklərin oğuz dil qrupuna aiddir.[1] Son bir neçə əsrdə türk dili fars və ərəb dillərindən əhəmiyyətli dərəcədə təsirlənmiş, bununla əlaqədar olaraq bu dillərdən götürülmüş sözlərin sayı bəzi hallarda türk lüğətinin 80%-nə çatmışdır. XX əsrə qədər Osmanlı imperiyasının danışıq türk dilindən kifayət qədər fərqli ədəbi dili – osmanlı dili var idi. İsmayıl Qaspıralı kimi türkçülər XIX əsrin sonu–XX əsrin əvvəllərində müasir türk dilindən fərqli olsa da, getdikcə alınma sözlərdən təmizlənən bir dildə jurnal və qəzet nəşr etməyə başlamışdılar. Yeni dili gənc türklər təbliğ edirdi. 1923-cü ildə Türkiyə Respublikası qurulduqdan sonra 1930-cu illərdə alınma sözlərin yerli türk sözləri ilə əvəzlənməsi prosesi başlamışdır. Bu proses bu günə qədər davam edir, baxmayaraq ki, türk dilində fars-ərəb mənşəli sözlərə, onların türk köklərindən düzəlmiş sinonimlərinə də rast gəlmək olar.

Teatr

redaktə

XVI əsrdən başlayaraq Hindistan və Misir mədəniyyətinin təsiri altında yaranmış kölgə teatrı ("Qaragöz") Osmanlı imperiyasında xüsusi populyarlıq qazanmışdır. Tamaşalarda kuklalardan, həmçinin xüsusi işıqlandırma effektlərindən və dekorasiyalardan istifadə olunurdu. Bu, çoxölçülü səhnə məkanı illüziyasını yaratmağa imkan verirdi. Kuklaları pərdə arxasında qalan aktyorlar səsləndirir. XIX əsrin ortalarından başlayaraq "Tənzimat" adlanan əsaslı ictimai-siyasi islahatlarla əlaqədar olaraq Osmanlı imperiyası Qərbdən gələn bir çox mədəni hadisələri sürətlə mənimsəməyə və tətbiq etməyə başlamışdır. Müasir teatrın – aktyorların, pyeslərin və dramaturqların yaranması bununla bağlıdır. Türkiyə dramaturgiyasının banisi 1860-cı ildə türkcə ilk pyesi – "Şairin evlənməsi"ni yazan İbrahim Şinasidir. Türkiyə teatrının yaradıcısı Akop Vardovyandır.

İstinadlar

redaktə
  1. ↑ Aalto, P. "Iranian Contacts of the Turks in Pre-Islamic times," in Studia Turcica, ed. L. Ligeti, Budapest, 1971, pp. 29-37.

Əlavə ədəbiyyat

redaktə
  • Смирнов В. Д. Очерк истории турецкой литературы. СПб.,1891
  • Крымский А. Е. История Турции и её литературы. Т.1-2. 1910—1916.
  • Рассказы турецких писателей. М. Изд-во иностранной литературы. 1954.-211 с.
  • Алькаева Л. О. Очерки по истории турецкой литературы. М., 1959.
  • Турецкие сказки (с предисловием Моллова), М., 1960.
  • Гарбузова В. С. Поэты средневековой Турции. Л., 1963
  • Гордлевский В. А., Очерки по новой османской литературе. Переходная пора османской литературы, в его кн.: Избр. соч., т. 2, М., 1961
  • Гордлевский В. А. Османские сказки // Избранные сочинения, т. 2, М., 1961.
  • Фиш Р. Г. Писатели Турции — книги и судьбы. М., 1963
  • Миллер Ю. Искусство Турции. М.-Л., 1965.
  • Современная графика Турции. Каталог выставки. М.-Л.-Баку, 1965.
  • Кямилев Х. У истоков современной турецкой литературы. М., 1967.
  • Турецкие сказки (с предисловием Дмитриева), М., 1967.
  • Айзенштейн Н. А. Из истории турецкого реализма. Заметки о турецкой прозе. М., 1968—283 с.
  • Кямилев Х. К. Общественные мотивы в турецкой поэзии. М., 1969—187 с.
  • Гарбузова В. С. Поэты Турции XIX в. Л., 1970.
  • Маштакова Е. И. Из истории сатиры и юмора в турецкой литературе (XIV—XVII вв.), М., 1972.
  • Плата за молчание. Рассказы турецких писателей. Л. Худ. лит. 1974.-368 с.
  • Из современной турецкой поэзии. М.: Прогресс, 1975.
  • Гарбузова В. С. Поэты Турции первой половины XX в., Л., 1975
  • Чорекчян Х. А. О современном театре Турции // «Народы Азии и Африки» 1966. № 5.
  • Хлеб прежде всего. Рассказы турецких писателей. М. Художественная литература 1976 г. 272 с.
  • Гусейнов А. А. Турецкое кино. М., 1978.
  • Современная турецкая пьеса М.: Искусство, 1977.- 792 с.
  • Из турецкой поэзии XX века. М.: Художественная литература, 1979.- 412 с.
  • Турецкие сказки. (Перевод, составление, предисловие Стеблевой И. В.), М., 1986.
  • Яковлева Н. С. Турецкий рассказ: Новое время (первые два десятилетия XX века). Л., 1986.- 87 с.
  • Хлеб и звезды. Современная турецкая поэзия: Сборник. Сост., предисл. и пер. с тур. А. Ибрагимова. М.: Радуга, 1990.- 336 с. ISBN 5-05-002526-5
  • Гениш Эйюн Турецкая литература: Биографии самых известных поэтов и писателей, направления их творчества и примеры произведений. М.: Издательство ЛКИ, 2008. — 464 с. ISBN 978-5-382-00442-6

Xarici keçidlər

redaktə
 
Vikianbarda Türkiyə mədəniyyəti ilə əlaqəli mediafayllar var.


Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Türkiyə_mədəniyyəti&oldid=7252046"