Təchizat zəncirinin menecmenti
Təchizat zəncirinin menecmenti (ing. Supply chain management – SCM) — məhsul və xidmətlərin istehsalı, tədarükü, paylanması və müştəriyə çatdırılmasını əhatə edən proseslərin planlaşdırılması, həyata keçirilməsi və nəzarət edilməsidir.[1] SCM, xammal tədarükçüsündən başlayaraq istehsal, anbarlama, logistika və son istehlakçıya qədər olan bütün mərhələləri əlaqələndirir və optimallaşdırır.
Təchizat zəncirinin əsas məqsədi məhsulları düzgün vaxtda, düzgün yerdə və ən aşağı mümkün xərclə müştəriyə çatdırmaqdır. SCM kompleks bir sistemdir və uğurlu tətbiqi şirkətlərin bazarda rəqabət gücünü artırır.[2][3]
Komponentləri
redaktəTəchizat zənciri 5 əsas mərhələdən ibarətdir.:[4][5]
- Planlaşdırma (ing. Planning)
- Bazar tələbatını və resursları proqnozlaşdırmaq.[6]
- İstehsal və təchizat strategiyalarını qurmaq.
- Müştərilərin gözləntilərinə cavab verəcək dərəcədə səmərəlilik təmin etmək.
- Xammalın tədarükü (ing. Sourcing)
- Təchizatçılarla münasibətlərin qurulması və müqavilələrin bağlanması.
- Keyfiyyətli xammalın vaxtında və uyğun qiymətlərlə əldə edilməsi.[7]
- Təchizatçıların performansını izləmək və qiymətləndirmək.
- İstehsal (ing. Manufacturing)
- Xammalın yarımfabrikat və ya hazır məhsula çevrilməsi.
- Effektiv istehsal proseslərinin təmin edilməsi və tullantının azaldılması.
- Məhsulun keyfiyyət standartlarına uyğun olması.
- Daşınma və Paylama (ing. Delivery and Logistics)
- Məhsulların müştəriyə və ya pərakəndə satış nöqtələrinə çatdırılması.[8]
- Logistika və nəqliyyat xərclərinin optimallaşdırılması.
- Müştərilərin çatdırılma müddətinə dair tələblərinin təmin edilməsi.
- Geri qaytarma (ing. Return)
- Keyfiyyətsiz və ya nasaz məhsulların geri qaytarılması prosesinin idarə edilməsi.[9]
- Müştəri məmnuniyyətinin artırılması üçün geri qaytarma siyasətlərinin qurulması.
Təchizat Zəncirində Seçilmiş Peşəkar Sertifikatlaşdırma Proqramlarında əhatə olunan mövzular
redaktəAşağıdakı cədvəl seçilmiş təchizat zəncirinin peşəkar sertifikatlaşdırma proqramlarında əhatə olunan mövzuları müqayisə edir.
| Mükafat verən orqan | Təchizat Zəncirinin İdarə Edilməsi Assosiasiyası (SCMA)
Təchizat Zəncirinin İdarə Edilməsi Mütəxəssisi (SCMP) |
Beynəlxalq Satınalma və Bazar Araşdırmaları İnstitutu (IIPMR)
Sertifikatlı Təchizat Zənciri Mütəxəssisi (CSCS) və Sertifikatlı Satınalma Mütəxəssisi (CPP) |
Təchizat İdarəetmə İnstitutu (ISM)
Sertifikatlı Təchizat İdarəetmə Mütəxəssisi (CPSM) |
Əməliyyatların İdarə Edilməsi Assosiasiyası (APICS)
Sertifikatlı Təchizat Zəncirinin Peşəkarı (CSCP) |
Beynəlxalq Təchizat Zəncirinin Təhsil Alyansı (ISCEA)
Sertifikatlı Təchizat Zənciri Meneceri (CSCM) |
Amerika Nəqliyyat və Logistika Cəmiyyəti (AST&L)
Nəqliyyat və Logistika Sertifikatı (CTL) |
Əməliyyat İdarəetmə Assosiasiyası (APICS)
Sertifikatlı İstehsal və İnventar İdarəetmə Peşəkarı (CPIM) |
Beynəlxalq Təchizat Zəncirinin Təhsil Alyansı (ISCEA)
Sertifikatlı Təchizat Zənciri Analitiki (CSCA) |
Təchizat Zəncirinin İdarə Edilməsi İnstitutu (IOSCM)
|
Təchizat Zəncirinin İdarə Edilməsi İnstitutu (ISM)
Sertifikatlı Satınalma Meneceri (CPM) |
Beynəlxalq Təchizat Zəncirinin Təhsil Alyansı (ISCEA)
Sertifikatlı Tələb Əsaslı Planlayıcı (CDDP) |
Təchizat Zəncirinin İdarə Edilməsi
üzrə Mütəxəssislər İnstitutu Təchizat Zəncirinin İdarə Edilməsi üzrə Mütəxəssis sertifikatı verir | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Satınalma | Yüksək | Yüksək | Yüksək | Yüksək | Yüksək | Yüksək | Aşağı | Aşağı | Yüksək | Yüksək | Yüksək | Aşağı | Yüksək |
| Strateji təchizatçıların seçilməsi | Yüksək | Yüksək | Yüksək | Aşağı | Yüksək | Aşağı | Aşağı | Aşağı | Aşağı | Aşağı | Aşağı | Yüksək | |
| Yeni məhsul inkişafı | Aşağı | Yüksək | Yüksək | Yüksək | Aşağı | Aşağı | Aşağı | Aşağı | Aşağı | Aşağı | Aşağı | Yüksək | |
| İstehsal, partiyanın ölçüsü | Aşağı | Aşağı | Aşağı | Aşağı | Aşağı | Yüksək | Yüksək | Aşağı | Yüksək | Aşağı | Yüksək | Yüksək | |
| Keyfiyyət | Yüksək | Yüksək | Yüksək | Yüksək | Aşağı | Aşağı | Yüksək | Aşağı | Yüksək | Yüksək | Yüksək | Yüksək | |
| Lean Six Sigma | Aşağı | Yüksək | Aşağı | Aşağı | Yüksək | Aşağı | Aşağı | Yüksək | Aşağı | Aşağı | Yüksək | Aşağı | |
| İnventar menecmenti | Yüksək | Yüksək | Yüksək | Yüksək | Yüksək | Yüksək | Yüksək | Yüksək | Yüksək | Yüksək | Yüksək | Yüksək | |
| Anbar menecmenti | Aşağı | Aşağı | Aşağı | Aşağı | Aşağı | Yüksək | Aşağı | Yüksək | Yüksək | Aşağı | Aşağı | Yüksək | |
| Şəbəkə dizaynı | Aşağı | Aşağı | Aşağı | Aşağı | Yüksək | Yüksək | Yüksək | Yüksək | Aşağı | Aşağı | Aşağı | Aşağı | |
| Nəqliyyat | Yüksək | Yüksək | Aşağı | Aşağı | Yüksək | Yüksək | Yüksək | Yüksək | Yüksək | Yüksək | Aşağı | Yüksək | |
| Tələb menecmenti, S&OP | Aşağı | Yüksək | Yüksək | Yüksək | Yüksək | Yüksək | Yüksək | Yüksək | Yüksək | Aşağı | Yüksək | Yüksək | |
| İnteqrasiya edilmiş SCM | Yüksək | Yüksək | Aşağı | Yüksək | Yüksək | Yüksək | Aşağı | Yüksək | Yüksək | Yüksək | Yüksək | Yüksək | |
| MMM, müştəri xidməti | Yüksək | Aşağı | Aşağı | Yüksək | Yüksək | Aşağı | Aşağı | Aşağı | Yüksək | Aşağı | Yüksək | Yüksək | |
| Qiymətləndirmə | Yüksək | Yüksək | Aşağı | Yüksək | Yüksək | Aşağı | Aşağı | Aşağı | Aşağı | Aşağı | Hə | Yüksək | |
| Risk menecmenti | Yüksək | Yüksək | Yüksək | Aşağı | Aşağı | Aşağı | Yüksək | Aşağı | Yüksək | Aşağı | Yüksək | Aşağı | |
| Layihə menecmenti | Aşağı | Yüksək | Yüksək | Aşağı | Yüksək | Aşağı | Yüksək | Aşağı | Yüksək | Aşağı | Yüksək | Yüksək | |
| Liderlik, insanların idarə edilməsi | Yüksək | Yüksək | Yüksək | Aşağı | Yüksək | Aşağı | Yüksək | Aşağı | Yüksək | Yüksək | Yüksək | Yüksək | |
| Texnologiya | Yüksək | Yüksək | Aşağı | Yüksək | Yüksək | Yüksək | Aşağı | Yüksək | Yüksək | Yüksək | Yüksək | Yüksək | |
| Məhdudiyyətlər nəzəriyyəsi | Yüksək | Aşağı | Aşağı | Aşağı | Yüksək | Aşağı | Aşağı | Yüksək | Aşağı | Aşağı | Yüksək | Yüksək | |
| Əməliyyat uçotu | Yüksək | Yüksək | Yüksək | Aşağı | Yüksək | Aşağı | Aşağı | Aşağı | Aşağı | Yüksək | Aşağı | Aşağı |
Əhəmiyyəti
redaktəSCM xərclərin minimuma endirilməsi üçün optimallaşdırılmış proseslər təqdim edir. Resursların düzgün idarə edilməsi məhsuldarlığı artırır və tullantını azaldır.[10] Çatdırılma müddətinin qısaldılması və məhsulun keyfiyyətinin artırılması müştəri məmnuniyyətinə səbəb olur. SCM şirkətlərə bazarda rəqiblərdən fərqlənmək imkanı verir.[11] SCM potensial problemləri proqnozlaşdırmaq və həll etmək üçün risk menecmenti strategiyalarını tətbiq edir.[12]
Tətbiqi texnologiyaları
redaktə- ERP sistemləri (ing. Enterprise Resource Planning) — müəssisə daxilində məlumat axınını avtomatlaşdırır.[13]
- RFID və GPS — məhsulun izlənməsi və daşınmanın izlənilməsi.
- Big Data və analitika — tələbat proqnozlarının və performans analitikalarının yaradılması.
- Blockchain — təchizat zəncirində şəffaflıq və təhlükəsizliyi artırır.[14][15][16]
İstinadlar
redaktə- ↑ cf. Andreas Wieland, Carl Marcus Wallenburg (2011): Supply-Chain-Management in stürmischen Zeiten. Berlin.
- ↑ Kozlenkova, Irina; və b. "The Role of Marketing Channels in Supply Chain Management". Journal of Retailing. 91 (4). 2015: 586–609. doi:10.1016/j.jretai.2015.03.003. İstifadə tarixi: 28 September 2016.
- ↑ Ghiani, Gianpaolo; Laporte, Gilbert; Musmanno, Roberto. Introduction to Logistics Systems Planning and Control. John Wiley & Sons. 2004. səh. 3-4. ISBN 9780470849170. İstifadə tarixi: 8 January 2023.
- ↑ Cornell Engineering, Supply Chain, School of Operations Research and Information Engineering, accessed 27 March 2021
- ↑
"Supply chain management (SCM)". APICS Dictionary. İstifadə tarixi: 2016-07-19.
supply chain management[:] The design, planning, execution, control, and monitoring of supply chain activities with the objective of creating net value, building a competitive infrastructure, leveraging worldwide logistics, synchronizing supply with demand, and measuring performance globally.
- ↑ Harland, C.M. (1996) Supply Chain Management, Purchasing and Supply Management, Logistics, Vertical Integration, Materials Management and Supply Chain Dynamics. In: Slack, N (ed.) Blackwell Encyclopedic Dictionary of Operations Management. UK: Blackwell.
- ↑ "What is Supply Chain Management (SCM)? – Definition from WhatIs.com". SearchERP (ingilis). İstifadə tarixi: 2020-11-01.
- ↑ Lam, Hugo K.S. "Doing good across organizational boundaries: Sustainable supply chain practices and firms' financial risk". International Journal of Operations & Production Management (ingilis). 38 (12). 2018-08-03: 2389–2412. doi:10.1108/ijopm-02-2018-0056. ISSN 0144-3577.
- ↑ Sanders, Nada R.; Wagner, Stephan M. "Multidisciplinary and Multimethod Research for Addressing Contemporary Supply Chain Challenges: Multidisciplinary and Multimethod Research". Journal of Business Logistics (ingilis). 32 (4). 2011-12-01: 317–323. doi:10.1111/j.0000-0000.2011.01027.x.
- ↑ Wieland, Andreas; Handfield, Robert B.; Durach, Christian F. "Mapping the Landscape of Future Research Themes in Supply Chain Management" (PDF). Journal of Business Logistics. 37 (3). 2016-08-04: 205–212. doi:10.1111/jbl.12131. hdl:10398/d2654c3f-4303-4399-81d2-9d3a89fe79dc. ISSN 0735-3766.
- ↑ Sadeghi, Javad; Mousavi, Seyed Mohsen; Niaki, Seyed Taghi Akhavan. "Optimizing an inventory model with fuzzy demand, backordering, and discount using a hybrid imperialist competitive algorithm". Applied Mathematical Modelling (ingilis). 40 (15–16). 2016-08-01: 7318–7335. doi:10.1016/j.apm.2016.03.013. ISSN 0307-904X.
- ↑ Dr. Burkhardt, Rainer. "Der Weg zur Integration". WirtschaftsWoche. 1982.
- ↑ Robert B. Handfield; Ernest L. Nichols. Introduction to Supply Chain Management. New York: Prentice-Hall. 1999. səh. 2. ISBN 0-13-621616-1.
- ↑ David Jacoby (2009), Guide to Supply Chain Management: How Getting it Right Boosts Corporate Performance (The Economist Books), Bloomberg Press; 1st edition, ISBN 978-1576603451
- ↑ Andrew Feller, Dan Shunk, & Tom Callarman (2006). BPTrends, March 2006 - Value Chains Vs. Supply Chains
- ↑ Blanchard, D., (2010), Supply Chain Management Best Practices, 2nd. Edition, John Wiley & Sons, ISBN 9780470531884