Təteşle rayonu
Təteşle rayonu (başq. Тәтешле районы) — Rusiya Federasiyası, Başqırdıstan Respublikasının ərazisinə daxil olan inzibati rayon. İnzibati mərkəzi Yuxarı Təteşle kəndidir.
| Təteşle rayonu | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Тәтешле районы | |||||
 | |||||
|
|||||
|
56°20′ şm. e. 55°51′ ş. u.HGYO |
|||||
| Ölkə | |||||
| Tarixi və coğrafiyası | |||||
| Yaradılıb | 31 yanvar 1935 | ||||
| Sahəsi |
|
||||
| Saat qurşağı | |||||
| Əhalisi | |||||
| Əhalisi |
|
||||
| Rəqəmsal identifikatorlar | |||||
| Telefon kodu | 34778 | ||||
| Poçt indeksi | 4528ХХ | ||||
| Rəsmi sayt | |||||
.svg) |
|||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
![Bayraq[d]](/wiki/Fayl:Flag_of_Tatyshlinsky_rayon.svg)
.png)
Coğrafiyası
redaktəRayon Başqırdıstanın şimal hissəsində, Perm vilayəti ilə sərhəddə yerləşir. 1935-ci ildə qurulan rayonun ərazisi 1376 km²-dir.
Rayonun ərazisi Pribelskaya təpəli düzənliyi daxilindədir. İqlimi mülayim kontinental, rütubətlidir. Rayonun şərq kənarından Bıstrı Tanıl çayı, şimal-qərbdən isə Arey çayı ilə axır. Açıq boz meşə torpaqları 51,6 min ha (rayonun 37%) ərazisini əhatə edən enliyarpaqlı və iynəyarpaqlı meşələr üstünlük təşkil edir. Faydalı qazıntıları neft, kərpic gili, qum yataqları ilə təmsil olunur.
Tarixi
redaktə31 yanvar 1935-ci ildə Yanaul və Baltas rayonlarının bir hissəsindən meydana gəlir. 1 fevral 1963-cü ildə ləğv edilir və Yanaul rayonua birləşdirilir. 30 dekabr 1966-cı ildə yenidən bərpa edilir.
Rayonun mövcud olduğu ilk aylarda partiya və sovet orqanları quruluir. 24 fevral 1935-ci ildə tatar dilində regional qəzet və həmin ilin oktyabrın 1-dən udmurt dilində başqa bir qəzet nəşr olunmağa başlayır.
Əhalisi
redaktəRusiya İqtisadi İnkişaf Nazirliyinin proqnozuna görə[2]:
2024 - 21,32 min nəfər.
2035 - 18,04 min nəfər.
- Milli tərkib
2010-cu il Ümumrusiya siyahıyaalmasına görə: başqırdlar - 60,1 %, udmurdlar - 21,5 %, tatarlar - 14,9 %, ruslar - 1,9 %, maerilər — 1,3 %, digər millətlərdən olanlar - 0,3 %[3]. 2010-cu il siyahıyaalmasına görə əhalinin 62,8% -i üçün ana dili tatar, 21.1% udmurt, 11.5% başqırd, 3.1% rus və 1.2% maridir[4].
Yerli özünü idarəetmə
redaktəTəteşle rayonu ərazisinə 14 kənd inzibati vahidliyinə ümumilikdə 75 yaşayış məntəqəsi daxildir[5][6].
Sosial sfera
redaktəRayonda 53 ümumtəhsil məktəbi, o cümlədən 16 orta, 26 kütləvi kitabxana, 51 klub müəssisəsi, mərkəzi rayon və 2 kənd xəstəxanası fəaliyyət göstərir. Tatar dilində - "Tәтəşле хәбәрләре" , udmurt dilində "Oşmes" qəzetlər nəşr olunur.
İqtisadiyyat
redaktəRayonda kənd təsərrüfatı inkişaf etmişdir. Kənd təsərrüfatına yararlı torpaqların sahəsi 75,4 min ha-dır (rayon ərazisinin 54,7% -i):əkin sahələri - 60,9 min ha, biçənək sahələri - 1.7 min ha, otlaqlar - 12.6 min ha. Kənd təsərrüfatının əsas ixtisaslaşma sahəsi: maldarlıq və taxılçılıq. Rayon ərazisində respublikada 4000 başlıq böyük mal-qara yemləmə kompleksi var.
İstinadlar
redaktə- ↑ https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/tab-5_VPN-2020.xlsx (rus.).
- ↑ "Стратегия пространственного развития Российской Федерации на период до 2025 года (проект)" (PDF). 2018-12-18 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2020-06-24.
- ↑ "Итоги Всероссийской переписи населения по Республике Башкортостан. Т.5" (pdf). Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республике Башкортостан. 2013-03-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-08-20.
- ↑ Итоги переписи населения 2010 года.[ölü keçid]
- ↑ "Закон Республики Башкортостан от 20.04.2005 № 178-з (ред. от 01.06.2015) «Об административно-территориальном устройстве Республики Башкортостан»". 2019-08-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-24.
- ↑ "Постановление Правительства Республики Башкортостан от 29.12.2006 № 391 (ред. от 09.02.2015) «Об утверждении реестра административно-территориальных единиц и населённых пунктов Республики Башкортостан»". 2019-11-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-24.