Təzəkənd bazilikası
Təzəkənd bazilikası – Ağcabədi rayonunun Təzəkənd kəndi ərazisində yerləşən VI əsrə[1] aid alban[2] kilsəsinin xarabalıqlarıdır.
| Təzəkənd bazilikası | |
|---|---|
| Ölkə |
 Azərbaycan |
| Şəhər | Ağcabədi |
| Yerləşir | Təzəkənd |
| Aidiyyatı | Alban Həvari Kilsəsi |
| Tikilmə tarixi | V-VI əsrlər |
| İstinad nöm. | 739 |
| Kateqoriya | Arxeoloji abidə |
| Əhəmiyyəti | Ölkə əhəmiyyətli |
|
|
|
Tarixi
redaktəMxitar Qoşnın "Alban salnaməsi"ndə Alban katalikosu Lazar haqqında yazarkən göstərir ki, "o, Baqməcdə (Bərdə və Beyləqan arasında yer) Hazarapatı (kəndini) və Müqəddəs Pantaleon kilsəsini tikdirmişdir. O, bunları Allah-təaladan ona vəhy gələndən sonra bina etmişdir." Təzəkənd bazilikasının həmin Pantaleon kilsəsinin olduğu fikri var.[2]
Memarlıq xüsusiyyətləri
redaktəBina, plan baxımından iki cüt sütunla bölünmüş üçnefli bazilikadır.[1] Bina yaxşı yonulmuş daş və kərpicdən inşa edilmişdir. Abidənin uzunluğu 16,5 metr, eni isə 9,2 metrdir.[3] Binanın şərq tərəfində səcdəgah absidaları və yanlarda keşiş cübbələrinin saxlandığı yer vardır. Orta nefin eni 5 metr, yan neflərin eni isə 2,1 metrdir. Əgər səcdəgah absidası orta nefin sonluğu idisə, düzbucaqlı formalara malik olan keşiş cübbələrinin saxlandığı yerlə yandakı neflər başa çatırdı.[3]
Bazilikanın döşəməsi bişmiş kərpicdən hazırlanmışdır. Qapı oyuğu qərb tərəfdə yerləşirdi. Səcdəgah absidası nalşəkilli formaya malik idi. Bir-birindən 2 metrlik məsafədə yerləşən sütunlar da çaydaşından tikilmişdir.[4]
Bazilikanın səcdəgahının qarşı hissəsinin təmizlənməsi zamanı aydın olmuşdur ki, səcdəgah hissəsi neflərin döşəməsindən 45 santimetr ucada yerləşir. Bazilika ərazisində tapılmış saxsı materiallarına əsasən bu abidəni V–VI əsrə aid edirlər.[4] Amaras monastırındakı bazilikadan fərqli olaraq Təzəkənd bazilikasının apsidası düzbucaqlı içinə daxil edilməmişdir.[5]
Tədqiqi
redaktəMəbədin qalıqları 1963-cü ildə aşkara çıxarılmışdır.[5]
İstinadlar
redaktə- ↑ 1 2 Мамедова, 2004. səh. 59
- ↑ 1 2 Azərbaycan Tarixi (yeddi cilddə) (II cild). Bakı: AMEA Tarix İnstitutu. 2007.
- ↑ 1 2 Геюшев, Рашид. Христианство в Кавказской Албании: по данным археологии и письменных источников. Элм. 1984. 87.
- ↑ 1 2 Геюшев, Рашид. Христианство в Кавказской Албании: по данным археологии и письменных источников. Элм. 1984. 89.
- ↑ 1 2 Геюшев, Рашид. Христианство в Кавказской Албании: по данным археологии и письменных источников. Элм. 1984. 86.
Ədəbiyyat
redaktə- Мамедова, Гюльчохра, Зодчество Кавказской Албании, Баку: Чашыоглу, 2004