Tadas İvanauskas
Tadas İvanauskas ((lit. Tadas Ivanauskas, belar. Тадэвуш Іваноўскі, pol. Tadeusz Iwanowski; 16 dekabr 1882[1] – 1 iyun 1971 və ya 1 iyun 1970[1], Kaunas[1]) — Sovet və Litva zooloqu, Litva SSR Elmlər Akademiyasının akademiki (1941-1970), Litva SSR-nin əməkdar elm xadimi (1945).
| Tadas İvanauskas | |
|---|---|
| lit. Tadas Ivanauskas belar. Тадэвуш Іваноўскі pol. Tadeusz Iwanowski | |
 | |
| Doğum adı | Tadeusz Iwanowski |
| Doğum tarixi | 16 dekabr 1882[1] |
| Vəfat tarixi | 1 iyun 1971 (88 yaşında) və ya 1 iyun 1970[1] (87 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
| Elm sahəsi | zoologiya |
| Elmi adı | |
| İş yerləri | |
| Təhsili | |
| Mükafatları |
  |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Bioqrafiya redaktə
Tadas İvanauskas 28 dekabr 1882-ci ildə Vasilişkovskaya volostunda (indiki Belarusiya Lida rayonu) Lebedka fermasında anadan olub. 1908-ci ildə Sorbonnanı, 1910-cu ildə isə Sankt-Peterburq Dövlət Universitetini bitirib. 1910-1915-ci illərdə yaratdığı əyani təbiətşünaslıq vasitələri laboratoriyasına rəhbərlik etmişdir. 1914-cü ildə Murmansk və Norveçin şimalına, 1917-ci ildə Şimal Buzlu okean sahillərinə ekspedisiya qurdu. 1919-1922-ci illərdə onun təşkil etdiyi Təbiəti Öyrənmə Stansiyasına rəhbərlik etmişdir. 1929-cu ildə ornitoloji stansiyanın əsasını qoydu. Tadas İvanauskas həqiqətən qoruq yaratmaq istəyirdi və 1937-ci ildə Juvinski Qoruğunu yaradanda onun arzusu gerçəkləşdi. O, Kaunasda Litva Universitetinin yaradıcılarından biri olub. 1922-1940-cı illərdə bu universitetin zoologiya və müqayisəli anatomiya kafedrasının professoru və müdiri vəzifələrində çalışmışdır. 1940-1956-cı illərdə Vilnüs Dövlət Universitetində Zoologiya kafedrasına rəhbərlik etmiş, eyni zamanda 1949-1956-cı illərdə Litva Kənd Təsərrüfatı Akademiyasının Meşəçilik kafedrasında çalışmışdır. Tadas İvanauskas həmkarları ilə birlikdə 1945-1950-ci illərdə direktor vəzifəsini tutduğu Litva SSR Elmlər Akademiyasının Biologiya İnstitutunu təşkil etmək qərarına gəldi. 1954-1970-ci illərdə Kaunas Tibb İnstitutunun ümumi biologiya kafedrasında işləmiş, 1965-ci ildən isə müdiri vəzifəsində çalışmışdır. Tadas İvanauskas 1 iyun 1970-ci ildə Kaunasda vəfat edib. O, Kaunas yaxınlığındakı Tabariş qəbiristanlığında dəfn edilib.[2]
Ailəsi və milli kimliyi redaktə
Tadas İvanauskas Tadeuş İvanovski adı ilə Belarusun müasir Qrodno bölgəsindəki Lebedka malikanəsində, zadəgan katolik ailəsində anadan olub. İvanauskas 1905-ci ilə qədər litva dilini bilməsə də, özünü litvalı hesab edir və həyatını yeni bərpa olunmuş ölkədə elmin inkişafına həsr etmişdir. 1918-ci ildə həyat yoldaşı ilə birlikdə ilk Litva məktəbini açdı. Polşa-Litva müharibəsi zamanı, qardaşlarından birinin atəşkəs zamanı Tadaların taksonomik kolleksiyasını cəbhə xətti boyunca Litvaya köçürməsi əhəmiyyətli bir epizod oldu. İvanauskasın qalan üç qardaşı özlərini keçmiş Polşa-Litva Birliyinin digər iki millətindən biri ilə eyniləşdirdilər, ikisi (siyasətçi və mühəndis Yerji İvanovski və hüquqşünas Stanislav İvanovski) polyak olmağa qərar verdi, siyasətçi Vatslav İvanovski isə özünü belarus hesab edirdi.[3]
Elmi əsərləri redaktə
Əsas elmi əsərlər onurğalıların zoologiyasına həsr edilmişdir.
- Çoxsaylı dərsliklərin və elmi-kütləvi kitabların müəllifi, dövri mətbuatda 600-dən çox məqalə dərc edilmişdir.
Cəmiyyətlərə üzvlük redaktə
- Rusiya Entomoloji Cəmiyyətinin üzvü (1916-1970).
- Padua Universitetinin fəxri üzvü (1923-1970).
- Litva SSR Elmlər Akademiyası Rəyasət Heyəti yanında Təbiəti Mühafizə Komissiyasının sədri.
İstinadlar redaktə
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Deutsche Nationalbibliothek Record #1032687401 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2023-03-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-03-29.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2023-03-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-03-29.