Tovma Artsruni (erm. Թովմա Արծրունի), Foma Artsruni[2][3] (dəqiq təvəllüd və ölüm tarixi bilinmir ) — IX—X əsr erməni tarixçisi.

Tovma Artsruni
Թովմա Արծրունի
Doğum tarixi bilinmir[1]
Vəfat tarixi X əsr
Elm sahəsi tarix
Tanınır «Artsruni xanədanının tarixi»
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı və yaradıcılığı

redaktə
 
1852-ci il nəşrinin üz qabığı

Tarixçinin tərcümeyi-halı məlum deyil[4]. Yalnız məlumdur ki, görkəmli feodal sülaləsi olan Artsrunilər nəslindən olub. IX əsrin ikinci yarısında – X əsrin birinci onilliklərində yaşayıb-yaratmışdır[4]. Zamanəmizə qədər gəlib çıxmış «Artsruni xanədanının tarixi» əsərini 880-cı ildə yazmağa başlamış və 910-cu ilə qədər davam etdirmişdir[4].

Tədqiqatçıların fikrincə, «Artsruni xanədanının tarixi» əslində iki ayrı-ayrı müəllifin qələminin məhsuludur[5]. Ehtimal olunur ki, kitabın ilk hissəsi 261-ci səhifəyə qədər Tovma tərəfindən yazılmışdır, yerdə qalan (262-ci səhifədən 305-ci səhifəyə qədər) hissəni isə hansısa anonim müəllif əlavə etmişdir[5], hansı ki hadisələrin xronologiyasını 940-cı ilə qədər aparıb çıxarmışdır[6][7].

İstinadlar

redaktə
  1. Erməni Sovet Ensiklopediyası (erm.). / red. Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
  2. Пиотровский Б. Б. Ванское царство (Урарту). М. 129.
  3. Манандян Я. А. Маршруты персидских походов императора Ираклия. Византийский временник. 3. М. 1950.
  4. 1 2 3 Нерсисян В. Товма Арцруни // Видные деятели армянской культуры (V—XVIII века). Ереван. 1982. 124.
  5. 1 2 Нерсисян В. Товма Арцруни // Видные деятели армянской культуры (V—XVIII века). Ереван. 1982. 129.
  6. Armenian literature — Mənbə:Encyclopædia Britannica
  7. Гоян Г. 2000 лет армянского театра. 2. Театр средневековой Армении. М.: Искусство. 1952. 190.

Ədəbiyyat

redaktə
  • Thomas Artsruni. History of the House of Artsrunik. Trans. and edited by Robert W. Thomson. Detroit: Wayne State University Press, 1985.
  • «Historie des Ardzrouni, par Vartbied Thoma Ardzrouni», trad. par M. Brosset, SPb., 1874.

Xarici keçidlər

redaktə