Trautvetter kəklikotu

bitki növü

Trautvetter kəklikotu (lat. Thymus trautvetteri) — bitkilər aləminin dalamazçiçəklilər dəstəsinin dalamazkimilər fəsiləsinin kəklikotu cinsinə aid bitki növü. IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu Populyasiya "Nəsli kəsilmək təhlükəsində olanlar" kateqoriyasına aiddir –EN A2abc + 3bcd; B1ab(i, iii) + 2ab(ii, iii). Azərbaycanın nadir, Qafqazın endemik növüdür.

Trautvetter kəklikotu
Elmi təsnifat
Beynəlxalq elmi adı

Ümumi yayılması

redaktə

Qafqaz.

Statusu

redaktə

Azərbaycanın nadir və relikt növüdür. En A2abc+3bcd; B1ab(i,ii,iii)+2ab(i,ii,iii).

Bitdiyi yer

redaktə

Orta dağ zolağında çınqıllı yamaclarda bitir.

Təbii ehtiyatı

redaktə

Azərbaycanda arealı dardır.

Bioloji xüsusiyyətləri

redaktə

Sürünən zoğları olmayan ağ keçətüklü yarımkolcuqdur. Çiçək saplaqlı budaqların hündürlüyü 3-5 sm, çiçək qrupunun altında uzun, əyilmiş tükcüklərlə örtülmüşdür. Yarpaqları saplaqlı olub, enli-yumurtavari formadadır və uzunluğu 4–7 mm, eni 2–4 mm olub hər iki tərəfdən qısa tükcüklərlə və nöqtəli vəziciklərlə örtülmüşdür. Yar¬paq¬ların yan damarcıqları üstə çıxandır. Çiçək qrupu başcıqlıdır. Çiçək sap¬laqları kasacıqdan qısa, uzun, əyilmiş tükcüklərlə örtülmüşdür. Kasa¬cığı zəngvari, uzunluğu 3-3,5 mm, uzun tükcüklü, yuxarı dişcikləri kəna¬rında sıx tükcükcüdür. Çiçək tacı ağ borucuqlu və bənövşəyi büküklüdür. V-VII aylarında çiçəkləyir, VII-VIII aylarında meyvə verir.

Çoxalması

redaktə

Təbiətdə əsasən toxum vasitəsi ilə çoxalır.

Təbii ehtiyatının dəyişilməsi səbəbləri

redaktə

Başlıca olaraq insan fəaliyyə¬tidir.

Becərilməsi

redaktə

Becərilməsi haqda məlumat yoxdur.

Qısa morfoloji təsviri

redaktə

Çiçək budaqları 3-5 sm hündürlükdə ağ keçəli yarımkolcuqdur. Yarpaqları enli-yumurtavari, 4–7 mm uzunluqda, 2-4, 5 mm enində, hər iki tərəfdən qısa tükcüklərlə və vəziciklərlə örtülmüşdür. Çiçək qrupu başcıqlıdır. Çiçək saplaqları kasacıqdan qısa, uzun tüklərlə örtülmüşdür. Kasacıq zəngvari, 3-3,5 mm uzunluqda, uzuntükcüklüdür. Tac ağborulu və bənövşəyi büküşlüdür.

Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri

redaktə

Çiçəkləməsi may-iyul, meyvə əmələgətirməsi iyul-avqust aylarına təsadüf edir. Kserofitdir bitkidir. Orta dağ qurşağında çınqıllı yamaclarda rast gəlinir. Efiryağlı bitkidir və dərman bitkisidir.

Yayılması

redaktə

Lənkəranın dağlıq hissəsi (Lənkəran rayonu – Buzaçar və Vərgədüz kəndləri ətrafı; Masallı rayonu – Viləşçay dərəsi kəndləri ətrafı; Yardımlı rayonu – Prembel, Daştəpə kəndləri ətrafı) və Diabar ərazisidir (Bizeyir, Qosmolyan, Pirasora, Nisli, Mistan kəndləri ətrafı, Buzurbard dərəsi, Hacıçaydərəsi).

Sayı və tendensiyası

redaktə

Populyasiyanın təbii bərpası azalır, yeganə lokalitetində mənfi iqlimə və antropogen təsirlərə həssaslıq müşahidə olunur.

Məhdudlaşdırıcı amillər

redaktə

Əhali tərəfindən intensiv toplanılmasıdır.

Mühafizə tədbirləri

redaktə

Yayılma yerlərində mühafizə tədbirlərinin həyata keçirilməsi tələb olunur.

Sinonimləri

redaktə

Homotipik sinonimləri

redaktə
  • Thymus incanus (Trautv.) Grossh.
  • Thymus serpyllum var. incanus Trautv.

Heterotipik sinonimləri

redaktə
  • Thymus incanus (Trautv.) Grossh.
  • Thymus serpyllum var. incanus Trautv.

İstinadlar

redaktə

Həmçinin bax

redaktə