Trautvetter kəklikotu
Trautvetter kəklikotu (lat. Thymus trautvetteri) — bitkilər aləminin dalamazçiçəklilər dəstəsinin dalamazkimilər fəsiləsinin kəklikotu cinsinə aid bitki növü. IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu Populyasiya "Nəsli kəsilmək təhlükəsində olanlar" kateqoriyasına aiddir –EN A2abc + 3bcd; B1ab(i, iii) + 2ab(ii, iii). Azərbaycanın nadir, Qafqazın endemik növüdür.
Trautvetter kəklikotu | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
Elmi təsnifat | ||||||
Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Cins: Növ: Trautvetter kəklikotu |
||||||
Beynəlxalq elmi adı | ||||||
|
||||||
|
Ümumi yayılması
redaktəQafqaz.
Statusu
redaktəAzərbaycanın nadir və relikt növüdür. En A2abc+3bcd; B1ab(i,ii,iii)+2ab(i,ii,iii).
Bitdiyi yer
redaktəOrta dağ zolağında çınqıllı yamaclarda bitir.
Təbii ehtiyatı
redaktəAzərbaycanda arealı dardır.
Bioloji xüsusiyyətləri
redaktəSürünən zoğları olmayan ağ keçətüklü yarımkolcuqdur. Çiçək saplaqlı budaqların hündürlüyü 3-5 sm, çiçək qrupunun altında uzun, əyilmiş tükcüklərlə örtülmüşdür. Yarpaqları saplaqlı olub, enli-yumurtavari formadadır və uzunluğu 4–7 mm, eni 2–4 mm olub hər iki tərəfdən qısa tükcüklərlə və nöqtəli vəziciklərlə örtülmüşdür. Yar¬paq¬ların yan damarcıqları üstə çıxandır. Çiçək qrupu başcıqlıdır. Çiçək sap¬laqları kasacıqdan qısa, uzun, əyilmiş tükcüklərlə örtülmüşdür. Kasa¬cığı zəngvari, uzunluğu 3-3,5 mm, uzun tükcüklü, yuxarı dişcikləri kəna¬rında sıx tükcükcüdür. Çiçək tacı ağ borucuqlu və bənövşəyi büküklüdür. V-VII aylarında çiçəkləyir, VII-VIII aylarında meyvə verir.
Çoxalması
redaktəTəbiətdə əsasən toxum vasitəsi ilə çoxalır.
Təbii ehtiyatının dəyişilməsi səbəbləri
redaktəBaşlıca olaraq insan fəaliyyə¬tidir.
Becərilməsi
redaktəBecərilməsi haqda məlumat yoxdur.
Qısa morfoloji təsviri
redaktəÇiçək budaqları 3-5 sm hündürlükdə ağ keçəli yarımkolcuqdur. Yarpaqları enli-yumurtavari, 4–7 mm uzunluqda, 2-4, 5 mm enində, hər iki tərəfdən qısa tükcüklərlə və vəziciklərlə örtülmüşdür. Çiçək qrupu başcıqlıdır. Çiçək saplaqları kasacıqdan qısa, uzun tüklərlə örtülmüşdür. Kasacıq zəngvari, 3-3,5 mm uzunluqda, uzuntükcüklüdür. Tac ağborulu və bənövşəyi büküşlüdür.
Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri
redaktəÇiçəkləməsi may-iyul, meyvə əmələgətirməsi iyul-avqust aylarına təsadüf edir. Kserofitdir bitkidir. Orta dağ qurşağında çınqıllı yamaclarda rast gəlinir. Efiryağlı bitkidir və dərman bitkisidir.
Yayılması
redaktəLənkəranın dağlıq hissəsi (Lənkəran rayonu – Buzaçar və Vərgədüz kəndləri ətrafı; Masallı rayonu – Viləşçay dərəsi kəndləri ətrafı; Yardımlı rayonu – Prembel, Daştəpə kəndləri ətrafı) və Diabar ərazisidir (Bizeyir, Qosmolyan, Pirasora, Nisli, Mistan kəndləri ətrafı, Buzurbard dərəsi, Hacıçaydərəsi).
Sayı və tendensiyası
redaktəPopulyasiyanın təbii bərpası azalır, yeganə lokalitetində mənfi iqlimə və antropogen təsirlərə həssaslıq müşahidə olunur.
Məhdudlaşdırıcı amillər
redaktəƏhali tərəfindən intensiv toplanılmasıdır.
Mühafizə tədbirləri
redaktəYayılma yerlərində mühafizə tədbirlərinin həyata keçirilməsi tələb olunur.
Sinonimləri
redaktəHomotipik sinonimləri
redaktə- Thymus incanus (Trautv.) Grossh.
- Thymus serpyllum var. incanus Trautv.
Heterotipik sinonimləri
redaktə- Thymus incanus (Trautv.) Grossh.
- Thymus serpyllum var. incanus Trautv.