Uels şahzadəsi

Uels şahzadəsi (ing. Prince of Wales, vall Tywysog Cymru) — İngiltərə taxtının kişi varisinin titulu; titul 1707-ci ildən İngiltərə ilə Şotlandiyanın birləşməsindən sonra yarandı. Bir qayda olaraq, taxtın qadın varisi "Uels Şahzadə Xanımı" titulunu daşımır, onu ancaq şahzadənin həyat yoldaşı istifadə edir.

Uels şahzadəsi
Prince of Wales
Vəzifədədir Uilyam 9 sentyabr 2022-ci ildən
Müraciət forması	Kral əlahəzrətləri Ser
Rəsmi iqamətgahı	Klarens Haus
Səlahiyyət müddəti	ömürlük və ya taxa çıxanadək
Vəzifənin təsis tarixi	1301
Vəzifədə birinci	David ap Llivelin
Təyin edən	Böyük Britaniya monarxı
Rəsmi saytı	princeofwales.gov.uk
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Titulun tarixi

Bu titul erkən orta əsrlərdən bəri məlumdur, 13-cü əsrin sonlarına qədər onu Britaniyanın qərb regionu Uels hökmdarları daşıyırdılar. İngiltərədən müstəqil olan Uelsin son hökmdarı (Uels şahzadəsi) Llivelin ap Qrifid idi. XIII əsrin sonunda İngiltərə kralı I Eduardın Uelsi fəth etməsi və Uelsin müstəqilliyini itirməsi ilə əlaqədar olaraq, Uels şahzadəsi titulu ingilis tacına keçdi və taxtının varisinə aid olmağa başladı.

Rəvayətə görə, I Eduard Uelsdə ingilis tacının üstünlüyünü təşkil etmək üçün hiyləgərliyə əl atdı. Bu bölgədə heybətli hərbi müvəffəqiyyət əldə etdikdən sonra o, Uels knyazlarını bir araya gətirərək İngiltərədən vassal asılılıqlarını tanımağa dəvət etdi, onlar, öz növbəsində, Uels şahzadəsinin ingilis dilində bir kəlmə də bilməyən yerli birinin olmasını tələb etdilər. Eduard dərhal bu şərti yerinə yetirmək üçün təntənəli bir and içdi. Knyazlar vassal asıllılıq müqaviləsini imzaladılar, bundan sonra Eduard onlara bir gün əvvəl Uelsin Karnarvon qalasında anadan olan oğlunu (gələcək kral II Eduard) göstərdi və söylədi: "Budur Uels şahzadəniz, sizin ölkədə doğulmuş və o, ingilscə bir dənə söz də bilmir". Əfsanə XVI əsrdən bəri məlumdur. Əslində, I Eduardın dövründə İngiltərədəki aristokratiya norman idi və qədim fransızca danışırdı; lakin II Eduard həqiqətən atasının Uels kampaniyası zamanı Karnarvonda anadan olmuşdur.

Digər titullar

Uels şahzadəsi adətən həmçinin bu titul ilə verilən ikincidərəcəli Çester qrafı tituluna da yiyələnir. Bundan əlavə, monarxın böyük oğlu avtomatik olaraq (hökm sürən monarxın ailəsində doğulduğu andan və ya bir ata ya da ananın taxta çıxdığı andan etibarən) Kornuoll hersoqu adlı ingilis titulunu alır, 1603-cü ildə yaranmış İngiltərə-Şotlandiya ittifaqından sonra isə digər ikincidərəcəli titullarla birgə Rotsey hersoqu titulunu da mənimsəyir.

Uels şahzadələri siyahısı

Şəkil	Ad	Kimin varisi olub	Doğum tarixi	Titulun təqdim olunması	Titulu itirməsi	Vəfat tarixi	Digər titullar	Uels şahzadə xanımı (arvadı)
	David ap Llivelin	Böyük Llilvelinin oğlu	təx. 1215	11 aprel 1240; adının sənədlərdə ilk dəfə çəkilməsi 1244-cü ildə olub	25 fevral 1246		—	İzabella de Braoz
	Llivelin ap Qrifid	— II Qrifid ap Llilvelinin oğlu	təx. 1223	29 sentyabr 1267	11 dekabr 1282 döyüşdə həlak olub		Qvined şahzadəsi	Eleanor de Monfor
	David ap Qrifid	II Qrifid ap Llilvelinin qardaşı	təx. 1238	11 dekabr 1282	3 oktyabr 1283 Şrusberidə edam olunub		Snoudon lordu	Elizabet Ferres

Uels şahzadələri — İngiltərə taxtının varisləri

Şəkil	Ad	Kimin varisi olub	Doğum tarixi	Taxt varisi elan olundu	Titulun təqdim olunması	Titulu itirməsi	Vəfat tarixi	Digər titullar	Uels şahzadə xanımı (arvadı)
	Eduard Karnarvonlu sonradan kral II Eduard	I Eduard	25 aprel 1284	19 avqust 1284	7 fevral 1301	7 iyul 1307 kral oldu	21 sentyabr 1327	qraf de Pontye, Çester qrafı	—
	Eduard Vudstok	III Eduard	15 iyun 1330		12 may 1343	8 iyun 1376		Çester qrafı, Kornuoll hersoqu	Coanna Plantagent
	Riçard Plantagenet sonradan kral II Riçard		6 yanvar 1367	8 iyun 1376	20 noyabr 1376	22 iyun 1377 kral oldu	14 fevral 1400	Kornuoll hersoqu, Çester qrafı	—
	Генри Монмут sonradan kral V Henri	IV Henrix	16 sentyabr 1387	30 sentyabr 1399	15 oktyabr 1399	21 mart 1413 kral oldu	31 avqust 1422	Lankaster hersoqu, Kornuoll hersoqu, Çester qrafı	—
	Eduard Plantagent	VI Henri	13 oktyabr 1453		15 mart 1454	11 aprel 1471 atasını devirməsi	4 may 1471	Kornuoll hersoqu, Çester qrafı	Anna Nevil
	Eduard York sonradan kral V Eduard	IV Eduard	4 noyabr 1470	11 aprel 1471	26 iyun 1471	9 aprel 1483 kral oldu	1483?	Kornuoll hersoqu, Çester qrafı	—
	Eduard Plantagent	III Riçard	təx. 1473	1483	24 avqust 1483	9 aprel 1484		Kornuoll hersoqu, Çester qrafı, Solsberi qrafı	—
	Artur Tüdor	VII Henri	20 sentyabr 1486		29 noyabr 1489	2 aprel 1502		Kornuoll hersoqu, Çester qrafı	Araqonlu Ketrin
	Henri Tüdor sonradan kral VIII Henri		28 iyun 1491	2 aprel 1502	18 fevral 1504	22 aprel 1509 kral oldu	28 yanvar 1547	Kornuoll hersoqu, Çester qrafı, York hersoqu	—
	Eduard Tüdor sonradan kral VI Eduard	VIII Henri	12 oktyabr 1537		1537	28 yanvar 1547 kral oldu	6 iyul 1553	Kornuoll hersoqu, Çester qrafı	—
	Henri Stüart	I Ceyms	19 fevral 1594	24 mart 1603	4 iyun 1610	6 noyabr 1612		Kornuoll hersoqu, Rotsey hersoqu, Çester qrafı, Karrik qrafı və sair	—
	Çarlz Stüart sonradan kral I Karl		19 noyabr 1600	6 noyabr 1612	4 noyabr 1616	27 mart 1625 kral oldu	30 yanvar 1649	Kornuoll hersoqu, Rotsey hersoqu, York hersoqu, Olbani hersoqu, маркиз Ормонд, Çester qrafı, Karrik qrafı, Ross qrafı və sair	—
	Çarlz Stüart sonradan kral II Karl	I Karl	29 may 1630		объявлен в 1638—1641	30 yanvar 1649 titul ləğv olundu (1660-cı ildə kral oldu)	6 fevral 1685	Kornuoll hersoqu, Rotsey hersoqu, Çester qrafı, Karrik qrafı, барон Ренфрью və sair	—
	Georq Avqust sonradan kral II Corc	I Corc	10 noyabr 1683	1 avqust 1714	27 sentyabr 1714	11 iyun 1727 kral oldu	25 oktyabr 1760	Kornuoll hersoqu, Rotsey hersoqu, Kembric hersoqu, Çester qrafı, Karrik qrafı və sair	Karolina Brandenburq-Ansbaxlı
	Frederik Luis	II Corc	1 fevral 1707	11 iyun	8 yanvar 1729	31 mart 1751		Kornuoll hersoqu, Rotsey hersoqu, Edinburq hersoqu, Çester qrafı, Karrik qrafı və sair	Avqusta Saksen-Qotlu
	Georq Vilgelm Frederik sonradan kral III Corc		4 iyun 1738	31 mart 1751	20 aprel 1751	25 oktyabr 1760 kral oldu	29 yanvar 1820	Edinburq hersoqu, Çester qrafı və sair	—
	Georq Avqust Frederik sonradan kral IV Georq	III Corc	12 avqust 1762		19 avqust 1762	29 yanvar 1820 kral oldu	26 iyun 1830	Kornuoll hersoqu, Rotsey hersoqu, Çester qrafı, Karrik qrafı və sair	Karolina Braunşveyqli
	Альберт Eduard sonradan kral VII Eduard	I Viktoriya	9 noyabr 1841		8 dekabr 1841	22 yanvar 1901 kral oldu	6 may 1910	Kornuoll hersoqu, Rotsey hersoqu, Çester qrafı, Karrik qrafı və sair	Aleksandra Danimarkalı
	Georq sonradan kral V Georq	VII Eduard	3 iyun 1865	22 yanvar 1901	9 noyabr 1901	6 may 1910 kral oldu	20 yanvar 1936	Kornuoll hersoqu, Rotsey hersoqu, York hersoqu, Çester qrafı, Karrik qrafı və sair	Mariya Tek
	Eduard sonradan kral VIII Eduard , daha sonra Vindzor hersoqu	V Georq	23 iyun 1894	6 may 1910	23 iyun 1910	20 yanvar 1936 kral oldu	28 may 1972	Kornuoll hersoqu, Rotsey hersoqu, Çester qrafı, Karrik qrafı və sair	—
	Çarlz Vindzor	II Elizabet	14 noyabr 1948	6 fevral 1952	26 iyul 1958	titulun yaşayan sahibi		Kornuoll hersoqu, Rotsey hersoqu, 2-ci Edinburq hersoqu, Çester qrafı, Karrik qrafı və sair	1. Diana Spenser 2. Kamilla Şand (Uels şahzadə xanımı titulunu istifadə etmir)