Vikipediya

Vera Smirnova

Sovet uşaq yazıçısı, ədəbiyyatşünası və memuarçısı

Vera Vasilyevna Smirnova (rus. Вера Васильевна Смирнова; 17 (29) sentyabr 1898 və ya 1898[1], Sankt-Peterburq – 1977[1], Moskva) — Sovet uşaq yazıçısı, ədəbiyyatşünası və memuarçısı. Məşhur uşaq kitabları - "Ellin qəhrəmanları" və "Qızlar"ın müəllifi. Teatr rejissoru Aleksandra Smirnova-İskəndərin bacısı.

Vera Smirnova
rus. Вера Васильевна Смирнова
Doğum tarixi 17 (29) sentyabr 1898 və ya 1898[1]
Doğum yeri
Vəfat tarixi 1977[1]
Vəfat yeri
Fəaliyyəti yazıçı, ədəbiyyat tənqidçisi
Mükafatları "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni

Həyatı

redaktə

Aleksandra Vasilyevna Smirnova 1898-cı ildə Sankt-Peterburq anadan olub. Atası kəndli idi. 1898-ci ildə atası İmperator Rəssamlıq Akademiyasında komendant kimi işləməyə başlayıb.

1903-cü ildə atası Rus-Asiya Bankında işləmyə başladı və ailəni Yeni Margelana (hazırda Fərqanə; 1907-1924-cü illərdə şəhər Skobelev adlanırdı) köçürüb.

Vera Smirnova Skobelev adına Qadın Gimnaziyasını qızıl medalla, sonra pedaqoji kursları bitirmiş, 1914-cü ilin payızından iki il Ali İbtidai Məktəbdə dərs deyib.

1916-cı ilin payızında o, Petroqradda Bestujev adına Ali Qadın Kurslarının tarix-filologiya fakültəsinə daxil olur və eyni zamanda Vsevolod Meyerholdun teatr studiyasında oxuyur.

Ədəbi fəaliyyəti

redaktə

1917-ci ilin sonunda Vera Smirnova Fərqanəyə qayıdır, şəhər kitabxanasında, siyasi maarif şöbəsində işləyir. Orada həvəskar uşaq teatrı yaradır və ona rəhbərlik edir, pyeslər yazır və tamaşaya qoyur. 1922-ci ildən məktəbdə rus dili, ədəbiyyatı və ictimai elmlərdən dərs deməyə başlayır.

Vera Smirnova rəssam Mixail Yantsın ilə nigaha daxil olub və 1923-cü ildə onların qızı İrina dünyaya gəlib. 1925-ci ildə o, teatr direktoru olan bacısı Aleksandranın yanına Kiyevə gedir. Burda Vera Smirnova tamaşalara rəylər yazmağa başlayır. Bir müddət Səyyar Teatrın direktoru olur. 1927-ci ildə Kiyevdə onun Mərkəzi Asiyaya həsr olunmuş şeirlərini özündə əks etdirən “Gil küp” toplusu nəşr olunur. Kitabının üz qabığı həyat yoldaşı Mixail Yantsın hazırlayır.

1929-cu ildə Vera Smirnova ərindən ayrılaraq Moskvaya köçür. 1930-cu ildə “Molodaya qvardiya” nəşriyyatında uşaq şöbəsində redaktor köməkçisi işləməyə başlayır. Burda onun “Manoi” (“Yeni Oyuncaqlar emalatxanası”) nağıl kitabı nəşr olunur. Kitab ədəbi ictimaiyyət tərəfindən tənqid və qızğın mübahisə ilə qarşılanır. 1930-cu illərdə Vera Smirnova uşaq radio yayımının redaksiya heyətində, Mərkəzi Uşaq Teatrında (indiki Rusiya Akademik Gənclər Teatrı), “Murzilka” və “Pioner” jurnallarının redaksiya heyətində çalışır. Onun uşaqlar üçün hekayələri jurnal və kolleksiyalarda dərc olunub. “İki ürək” (1930), “Bir stulun möcüzəvi çevrilmələri” (1930), “Zamoryanlar” (1931) və başqaları ayrıca kitab şəklində çap eilib.

Elə həmin illərdə Smirnova Baumanski adına İşçi Uşaqlar Teatrı üçün Moskvanın Baumanski rayonunda uşaq və yeniyetmələrin həyatından bəhs edən sənədli materiallar əsasında “Tokmakov zolağı” tamaşasını yazır. “Ətrafdakı məktəblərin uşaqları iki-üç dəfə bu tamaşaya gedirdilər. Səhnədə özlərini, valideynlərini, qonşularını görürdülər” - deyə yazıçı Yevgeniya Taratuta xatırlayır. Vera Smirnova Mərkəzi Uşaq Teatrı üçün 1938-ci ildə Osloda Norveç Milli Teatrında tamaşaya qoyulmuş “Andersenin nağılları” tamaşasını yazır.[2]

1930-cu illərin sonunda Vera Vasilievna Moskva Pionerlər Evində ədəbi studiyaya rəhbərlik edirdi. Studiyanın keçmiş iştirakçılarından biri, sonralar məşhur etnoqraf və tarixçi Vladimir Kabo onu belə xatırlayır: “Vera Vasilievna gözəl insan idi: ədəbiyyatşünas və uşaq yazıçısı, həm də ürəklərə yol tapmağı bilən görkəmli müəllim idi. O, ədəbiyyat aşiqi olan, öz ədəbi gələcəyini arzulayan yeniyetmələrin düşüncələrini oxuya bilirdi. O, bizimlə hər şeydən danışır, yaşını nəzərə almadan, böyüklər kimi ciddi-ciddi danışırdı və biz bunu yüksək qiymətləndirirdik. O, hər kəsi görür və başa düşürdü - və yeniyetmələr bunu sevir və qiymətləndirirlər.” Vera Smirnova uzun illər sonra studiyanın bir çox keçmiş tələbələri ilə əlaqə saxlamağa və yazışmağa davam edib.[3]

1935-ci ildə onun ağır xəstə qızı İrina vəfat etdi. Vera Vasilievna redaktor və jurnalist İvan İqnatyeviç Xalturinlə nigaha girdi. Onların Vladimir adlı bir oğlu var idi.

Dövlət Uşaq Ədəbiyyatı Birliyinin tapşırığı ilə V.Smirnova iki ilə yaxın “İosif Stalinin uşaqlığı haqqında hekayələr” kitabı üzərində işləmiş, lakin İosif Stalinin özü kitabı qadağan etmişdi. Nəşriyyatın direktoruna məktubunda “Müəllifi nağıl ovçuları aldadıblar”, - deyə Stalin bildirmişdi. 1939-cu ildə Smirnovanın uşaqlar üçün inqilabçı Serqo Orconikidze haqqında "Yoldaş Serqo" kitabı nəşr olundu.[4]

Müharibə zamanı o, oğlu ilə birlikdə digər yazıçı ailələri ilə birlikdə evakuasiyanın bütün çətinliklərini yaşayaraq Çistopolda qalıb. Məktəbdə, uşaq bağçasında və yerli radiostansiyada işləyib.[5]

1943-cü ildə Vera Vasilyevna Moskvaya qayıdıb. 1943-1945-ci illərdə o, "Znamya" jurnalında nəsr şöbəsinə rəhbərlik etmişdir. Daha sonra Vasilyeva Maksim Qorki adına Ədəbiyyat İnstitutunda kafedra müdiri olub. Uşaq ədəbiyyatı və ədəbi tənqid haqda mühazirələr oxuyub. “Pioner” jurnalının redaksiya heyətinin üzvü olub.

Yaradıcılığı

redaktə

1940-cı ildən Smirnova əsasən tənqidlə məşğul olurdu, onun müasir ədəbiyyat və teatr haqqında məqalələri müntəzəm olaraq dövri mətbuatda və toplularda dərc olunurdu.

1950-ci illərdə Vera Smirnovanın iki ən məşhur və dəfələrlə təkrar nəşr olunan kitabı işıq üzü görür. Qədim Yunanıstanın miflərinə həsr olunan "Hellas qəhrəmanları" (1953) və "Qızlar" hekayəsi (1959) geniş marağa səbəb olur. Yevgeniya Taratuta Vera Vasilyevnanın “Hellas qəhrəmanları” kitabının ideyasının necə yaranması haqqında hekayəni belə xatırlayır: “Müharibə zamanı, evakuasiyada onun oğlu Volodya ağır xəstələnir və xəstəxanada olanda o, nəsə oxumağı xahiş edirdi. Amma kitab yox idi. Sonra Vera Vasilievna antik mifləri xatırlamağa başladı, axşamlar onları yadına salır və yazırdı. Ertəsi gün yazdıqlarını nağıl şəklində oğluna və palatada olan uşaqlara danışırdı. Vera Vasilyeva özü isə bunu belə nəql edirdi: "Bəlkə də bu Heraklın on üçüncü qəhrəmanlığıdır, çünki onun haqqında hekayələr Volodya və yoldaşlarının sağalmasına kömək edib." Sonra bu hekayələri kitab şəklində çap etdirdi...”.[6].

“Qızlar” kitabının qəhrəmanları Vera Vasilyevnanın kiçik qardaşı qızları və qızı İrişkadır, hadisə 1920-ci illərin sonlarında Kiyevdə baş verir və bütün digər personajlar və hadisələr də real həyatdan götürülüb. Əsərdə üç qızın gülməli və təsirli macəraları, gündəlik həyatı, oyunları, mübahisələri, xəyalları və kəşfləri təsvir edilir.[7]

1955-ci ildə Vera Vasilyevnanın oğlu, istedadlı, savadlı, perspektivli gənc Volodya faciəli şəkildə həlak olur.[8] O, Yurmalada Lielupe çayında üzərkən boğulub.[9]

Vera Smirnova Samuil Marşak, Lev Kvitko, Arkadi Qaydarın yaradıcılığına dair tənqidi və bioqrafik esselərin müəllifidir. Uşaq yazıçıları haqqında məqalələr onun “Uşaqlar haqqında və uşaqlar üçün” (1963) toplusuna daxil edilib. Smirnovanın “Ədəbiyyat və teatr haqqında” (1956), “Müasir portret” (1964), “Kitablar və talelər” (1968), “Müxtəlif illərdən” (1974) kitabları Mixail Bulqakov, Yevgeniy Şvart, Aleksey Tolstoy, Lev Panteleyev, K.Fedin, Antuan de Sent-Ekzüperi, Yanuş Korçak və başqalarının yaradıcılığına həsr olunub. Smirnova Orta Asiya yazıçılarının kitablarını, məsələn, Satım Uluq-Zod, Cəlal İkrami, Abdulla Qəhhar və Abdulla Qədirini rus dilinə tərcümə edib.

Vera Smirnovanın xatirələrində onun V.Meyerhold, K.Çukovski, S.Marşak, Q.Neuhaus və başqaları ilə görüşlərindən bəhs edilir.[10]

Vera Smirnova “Şərəf Nişanı” və “Qırmızı Əmək Bayrağı” ordenləri, “1941-1945-ci illər Vətən Müharibəsində rəşadətli əməyə görə” və “Moskvanın 800 illiyi” medalları ilə təltif edilib.[11]

Vera Vasilyevna ömrünün son illərində xatirələr kitabı üzərində işləyib. O, uşaqlıq və gənclik illərini keçirdiyi Fərqanə haqda xatirələrini yazıb. Smirnova 418 kitabdan ibarət kitabxanasını Fərqanə Diyarşünaslıq Muzeyinə vəsiyyət edib.[12]. O, həyat yoldaşı İvan Xalturinin kitabxanasını ərinin doğma diyarı Kirov Vilayət Kitabxanasına bağışlayıb.[13]

Vera Vasilyevna Smirnova 1977-ci ildə Moskvada vəfat edib və Qolovinski qəbiristanlığında dəfn olunub.[14]

Vera Smirnovanın geniş arxivi - əlyazmaları, məktubları, fotoşəkilləri - Rusiya Dövlət Ədəbiyyat Arxivində (Moskva) saxlanılır.[15]

İstinadlar

redaktə
  1. ↑ 1 2 3 4 Смирнова Вера Васильевна // Литераторы Санкт-Петербурга. ХХ век (rus.). / под ред. О. В. Богданова
  2. ↑ Таратута Е. А. Драгоценные автографы. — М.: Сов. писатель, 1986. — С. 50. См.: Пожарская И. Юрий Никулин. — М.: Мол.гвардия. — 2010.
  3. ↑ Кабо В. Р. Дорога в Австралию: воспоминания. Arxivləşdirilib 2019-01-11 at the Wayback Machine — М.: Восточная литература, 2008. — С. 63.
  4. ↑ Смирнова В. В. Автобиография. РГАЛИ, ф. 2847, оп. 1, ед. хр. 163.
  5. ↑ "Записка. Халтурин В. И. Один факт из биографии Марины Цветаевой". Archived from the original on 2017-01-05. İstifadə tarixi: 2024-04-02.
  6. ↑ Таратута Е. А. Драгоценные автографы. — М.: Сов. писатель, 1986. — С. 52.
  7. ↑ Бойцова Е. Послесловие // Вера Смирнова. Девочки. — СПб.: Речь, 2016. — С. 140—158.
  8. ↑ Елена Закс. "Иных уж нет, а те далече..." // Странники войны / Составитель Наталья Громова. – Москва, Астрель, 2012. – С. 280–281.
  9. ↑ О Володе Смирнове см.: Геннадий Шефтер. Мой друг — Володя Смирнов Arxivləşdirilib 2017-01-09 at the Wayback Machine; Мая Халтурина. Миша Гаспаров и Вова Смирнов Arxivləşdirilib 2017-01-09 at the Wayback Machine «Мы с ним любили английские стихи и греческие мифы»… Об обстоятельствах гибели Володи рассказала Софья Богатырева в своем интервью «Новой газете» от 15 марта 2015 года Arxivləşdirilib 2017-01-09 at the Wayback Machine.
  10. ↑ См.: Вера Смирнова. В студии Мейерхольда Arxivləşdirilib 2017-02-02 at the Wayback Machine // Из разных лет. — М.: Сов. писатель. — 1974. — С. 599—615; Вера Смирнова. В Ленинграде, в Москве, в Переделкине Arxivləşdirilib 2016-12-22 at the Wayback Machine // Воспоминания о Корнее Чуковском. — М.: Сов. писатель, 1977; Вера Смирнова. Маршак у испанских детей Arxivləşdirilib 2017-01-06 at the Wayback Machine // «Я думал, чувствовал, я жил» : Воспоминания о С. Я. Маршаке. — М.: «Сов. писатель», 1971. — С. 315—319; Смирнова В. В. О Генрихе Нейгаузе Arxivləşdirilib 2017-02-02 at the Wayback Machine // Вера Смирнова. Из разных лет. — М.: Сов. писатель. — 1974. — С. 682—700.
  11. ↑ "Сайт Татьяны Раутиан". 2017-02-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-01-22.
  12. ↑ Коллекция книг Веры Смирновой в Ферганском краеведческом музее Arxivləşdirilib 2017-01-09 at the Wayback Machine.
  13. ↑ См.: И. И. Халтурин и его коллекция книг // Коллекция книг Ивана Игнатьевича Халтурина: библиографический указатель / сост.: Е. Д. Рычкова, С. А. Шихова. — Киров: Кировская гос. унив. обл. науч. б-ка им. А. И. Герцена, 2007. — С.7-14.
  14. ↑ Смирнова В. В. Мастер детской книги Arxivləşdirilib 2016-11-04 at the Wayback Machine // Вера Смирнова. О детях и для детей. — М.: Детгиз, 1963. — С.48
  15. ↑ "РГАЛИ г.Москва". 2017-01-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-01-09.

Ədəbiyyat

redaktə

Xarici keçidlər

redaktə
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Vera_Smirnova&oldid=7807118"