Vladimir Putin və Mariya Lvova-Belovanın həbsi haqqında qərar

17 mart 2023-cü ildə Haaqa Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi (BCM) Rusiya prezidenti Vladimir Putinin həbsinə qərar verdi.[1] Rusiya Federasiyasının Prezidentinə qarşı Rusiya - Ukrayna müharibəsi zamanı azyaşlı uşaqların Ukraynanın işğal olunmuş ərazilərindən Rusiyaya qanunsuz deportasiya edilməsində ittiham irəli sürülüb.

Vladimir Putin (solda) Mariya Lvova-Belova (sağda)

Rusiya BMT Təhlükəsizlik Şurasının daimi üzvləri arasinda ilk dövlət və dövlət başçısı kimi Putin BCM tərəfindən həbs edilməsi tələb edilən üçüncü dövlət başçısı oldu.[2] Ondan əvvəl BCM Sudan prezidenti Ömər əl-Bəşir və Liviya hökmdarı Müəmmər Qəddafiyə qarşı ittihamlar irəli sürmüşdü.[3]

Putinlə birlikdə Rusiya Federasiyasının Prezidenti yanında Uşaq Hüquqları üzrə Müvəkkili Mariya Lvova-Belovanın da həbsinə qərar verilib .

Reuters-in qeyd etdiyi kimi, qərarın verilməsindən sonra Roma Nizamnaməsini ratifikasiya etmiş 123 ölkədən hər hansı birində Putin və Lvova-Belova peyda olarlarsa həbs olunaraq BCM-ə təhvil verilməlidirlər.[4]

Ukraynalı uşaqların Rusiyaya deportasiyası

redaktə

2022-ci ilin noyabrına olan məlumatlara görə, Ukraynadan Rusiyaya 300 mindən 705 minədək uşaq aparılıb.[5] Uşaqlar məcburi övladlığa götürülməyə, ruslaşdırmaya və bütün şəxsi məlumatlarının dəyişdirilməsinə məruz qalırlar.[6]

Rusiya hakimiyyəti həm yetimləri, həm də valideynləri olan uşaqları çıxarır. Xüsusilə, yüzlərlə ukraynalı uşaq Xersondan Rusiya tətil düşərgələrinə, bəzi hallarda valideynlərin icazəsi olmadan və ya valideynlərə təzyiq nəticəsində göndərilib.[7] Valideynlər övladlarının hazırkı yeri haqqında məlumat almır, onlara övladlarının qaytarılması da imtina edilir.[8]

Mayın 30-da Rusiya prezidenti Putin ukraynalı yetimlərə Rusiya vətəndaşlığının verilmə qaydalarını sadələşdirdi.[9] Ukrayna Xarici İşlər Nazirliyi bununla da Putinin uşaqların oğurlanmasını faktiki olaraq qanuniləşdirdiyini vurğuladı.[10]

Beynəlxalq hüquq

redaktə

Beynəlxalq hüquq nöqteyi-nəzərindən yetkinlik yaşına çatmayanların zorla deportasiyası insanlığa qarşı cinayət hesab olunur:[11]

  • Müharibə zamanı mülki şəxslərin müdafiəsi ilə bağlı 1949-cu il Cenevrə Konvensiyasına əsasən işğalçıların uşaqların mülki statusunu dəyişmək hüququ yoxdur;[12]
  • Rusiya BMT-nin Uşaq Hüquqları Konvensiyasının uşaqların ad almaq və vətəndaşlıq əldə etmək hüququnu təmin edən 7-ci maddəsini də pozub;[13]
  • 1948-ci il “Soyqırımı cinayətinin qarşısının alınması və cəzalandırılması haqqında” Konvensiyanın II maddəsində deyilir ki, “uşaqların bir insan qrupundan digərinə zorla köçürülməsi” soyqırım aktıdır;[14]
  • Rusiya İnsan Hüquqlarının və Əsas Azadlıqların Müdafiəsi haqqında Konvensiyanı ratifikasiya edib , ona əsasən “heç kəs vətəndaşı olduğu dövlətin ərazisindən nə fərdi, nə də kollektiv şəkildə çıxarıla bilməz”.[15]

BMT Komissiyası ukraynalı uşaqların deportasiyasını müharibə cinayəti kimi qiymətləndirdi.[16]

Təhlil

redaktə

The New York Times Rusiyanın öz məmurlarını təslim etməkdən imtina etməsi və məhkəmənin müttəhimləri qiyabi mühakimə etməməsi səbəbindən cənab Putinin hakimiyyətdə qaldığı müddətdə mühakimə ehtimalının cüzi olduğunu bildirib.[17] ABŞ Dövlət Departamentinin Müharibə Cinayətləri Məsələləri üzrə sabiq nümayəndəsi Stefen Rap bu barədə qeyd etmişdir ki, əgər Putin səyahət edərsə, həbs riski ilə üzləşir və bu qərarın bitmə tarixi yoxdur.[18] Utrext Universitetinin professoru İva Vukusiçin fikrincə, Putin açıqca müttəfiq olan və ya heç olmasa bir qədər Rusiya ilə müttəfiq olan ölkələrdən başqa heç bir yerə səyahət edə bilməyəcək.[19]

Sky News analitiki Şon Bellin fikrincə , həbs qərarı Rusiya-Ukrayna müharibəsinə son qoymaq üçün sülh danışıqlarını çətinləşdirə bilər.[20] Əl-Cəzirə jurnalisti Əhməd Tveyc iddia edir ki, Putin kimi keçmiş ABŞ prezidenti Corc Buş da İraq müharibəsindəki rolu və müharibə cinayətlərinə görə BCM qarşısında cavab verməlidir.[21] İngilis jurnalisti Corc Monbiot Guardian - da Putini hədəf alan BCM-nin təşkilatın qeyri-qərblilərin cinayətlərinin mühakimə olunması lehinə olan qərəzinin nümunəsi olduğunu yazaraq "Bu cür cinayətlərdə afrikalılar daha böyük vəhşiliklər törədən qərb liderlərinə qarşı siyasi müdafiələrindən istifadə etmirlər" qeyd etmişdir.[22]

İstinadlar

redaktə
  1. "Situation in Ukraine: ICC judges issue arrest warrants against Vladimir Vladimirovich Putin and Maria Alekseyevna Lvova-Belova" (ingilis). Международный уголовный суд. 2023-03-17. 2023-03-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-03-18.
  2. "Arxivlənmiş surət". 2023-03-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-05-13.
  3. "Путин — не первый глава государства, которого международные суды подозревают в военных преступлениях Вспоминаем тех, кто был до него: от преемника Гитлера до Каддафи и лидера косовских албанцев". Meduza (rus). 2023-04-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-03-18.
  4. "Международный уголовный суд в Гааге выдал ордер на арест Путина". Важные истории. 2023-03-17. 2023-04-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-03-17.
  5. "Ukraynalı uşaqların Rusiyaya deportasiyası". www.rfi.fr/ru. 2022-12-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023.10.10.
  6. "«Мир должен помочь Украине возвратить из России сотни тысяч детей»". Крым.Реалии (rus). 2022-10-17. 2022-12-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-10-10.
  7. "Conflict Observatory: российские власти вывезли и «перевоспитывают» не менее шести тысяч украинских детей". Новая газета Европа. 2174-02-27. 2023-03-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-10-10.
  8. "Сотни украинских детей отправились в российские лагеря во время оккупации. Теперь их не отпускают на освобожденные территории". istories.media. 2022-12-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-10-10.
  9. "2000 военных сирот и детей, разлученных с семьями. Насильно вывезенных из Украины детей готовят к усыновлению в РФ". Настоящее Время (rus). 2022-06-29. 2022-08-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-10-10.
  10. "Путин фактически узаконил похищение детей из Украины - МИД". www.unian.net (rus). 2023-10-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-10-10.
  11. "Beynəlxalq hüquq". Hrw.org. 2022-12-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023.10.10.
  12. ""Нас торопят, с Москвы звонят". Как мальчик из Донбасса оказался в российской семье и получил российское гражданство". BBC News Русская служба (rus). 2022-12-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-10-10.
  13. "С начала войны из Украины в Россию вывезли 307 тысяч детей". Meduza (rus). 2022-08-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-10-10.
  14. "Ukraynadan uşaqların deportasiyası". rfi.fr. 2022-12-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023.10.10.
  15. "Rusiya - Ukrayna savaşı". lieber.westpoint.edu. 2022-08-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023.10.10.
  16. "Вывоз Россией украинских детей является военным преступлением - комиссия ООН". BBC News Русская служба (rus). 2023-07-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-10-10.
  17. Patil, Anushka. "Daily Briefing: War in Ukraine: International Criminal Court Issues Arrest Warrant for Putin". The New York Times (ingilis). 2023-03-17. ISSN 0362-4331. 2023-09-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-10-10.
  18. Patil, Anushka. "Daily Briefing: War in Ukraine: International Criminal Court Issues Arrest Warrant for Putin". The New York Times (ingilis). 2023-03-17. ISSN 0362-4331. 2023-09-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-10-11.
  19. Deutsch, Anthony; Berg, Stephanie van den. "Explainer: What does the ICC arrest warrant mean for Putin?". Reuters (ingilis). 2023-03-20. 2023-05-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-10-11.
  20. "What the arrest warrant really means for Putin - and how could it affect the war?". Sky News (ingilis). 2023-07-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-10-11.
  21. Twaij, Ahmed. "Bush did what Putin's doing — so why is he getting away?". www.aljazeera.com (ingilis). 2023-09-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-10-11.
  22. Monbiot, George. "How many of those calling for Putin's arrest were complicit in the illegal invasion of Iraq?". The Guardian (ingilis). 2023-03-20. ISSN 0261-3077. 2023-10-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-10-11.

Xarici keçidlər

redaktə