Vladislav İlliç-Svitıç
Vladislav Markoviç İlliç-Svitıç (rus. Владисла́в Ма́ркович И́ллич-Сви́тыч; 12 sentyabr 1934[1], Kiyev[1] – 22 avqust 1966[1], Şyolkovo, Moskva vilayəti) — Sovet dilçisi.
| Vladislav İlliç-Svitıç | |
|---|---|
| Doğum tarixi | 12 sentyabr 1934[1] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 22 avqust 1966[1] (31 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | nəqliyyatın insan üzərindən keçməsi[d] |
| Elm sahəsi | dilçilik |
| Elmi dərəcəsi |
|
| İş yeri |
|
| Təhsili |
|
| Tanınmış yetirməsi | Vitali Şevoroşkin |
Həyatı
redaktəYaradıcılığı
redaktəXIX əsrin əvvəllərindən başlayan müqayisəli-tarixi metod əsasında yaranmış zəngin elmi mənbələr XX əsrin 60-cı illərində Sovet alimi V. M. İlliç-Svitıça daha əsaslı araşdırmalar aparmağa imkan vermişdir. O, 1966-cı ildə "Opıt sravneniə nostratiçeskix əzıkov (semitoxamitskiy, kartvelğskiy, indoevropeyskiy, uralğskiy, dravidiyskiy, altayskiy)" adlı qiymətli əsərini hazırlamış, əsər müəllifin vəfatından bir neçə il sonra — 1971-ci ildə çap olunmuşdur. Ensiklopedik lüğətdəki:"Nostratik dillərin qohumluğu fərziyyəsini Daniya alimi X. Pedersen irəli sürmüş, Sovet alimi V. M. İlliç-Svitıçın işləri onun elmi cəhətdən əsaslı olduğunu sübut etmişdir". — sözləri nostratik nəzəriyyənin doğruluğunu təsdiq etməklə yanaşı, bu sahədə V. M. İlliç-Svitıçın böyük xidmətlərini də göstərir.
V. M. İlliç-Svitıç qeyd edilən dil ailələrində işlənən 245 sözün etimoloji təhlilini vermiş, ulu dildən gələn həmin sözlərin dil ailələrindəki arxetiplərini dəqiqləşdirib müqayisələr aparmaq istiqamətində xeyli iş görmüşdür. Ciddi fonetik araşdırmalar aparmış, dil ailələri arasındakı səs uyğunluqlarını müəyyənləşdirmək əsasında sözlərin eyni mənşədən törədiyini əks etdirən zəngin faktlar toplamışdır. Qeyd edilən altı dil ailəsi üzrə əvəzliklərin və əvəzliklərdən törəmiş şəxs şəkilçilərinin geniş cədvəlini vermişdir. Lüğət məqalələri alimin hər bir dil ailəsinə necə həssaslıqla yanaşdığını aydın göstərir. Müəllif hər dil ailələrinə aid elmi ədəbiyyatı diqqətlə nəzərdən keçirmiş və həmin ailəyə daxil olan dillərin tədqiqi səviyyəsi ilə maraqlanmışdır. Bu əsər dünya dillərinin bir kökdən olduğunu təsdiq edən ilk uğurlu ümumiləşdirici əsərdir. Lakin heç şübhəsiz, müəllifin tədqiqatının qüsurlu cəhətləri də vardır. Əsərdə bə’zi sözlərin ulu dilə aid arxetipləri deyil, hər bir dil ailəsinə məxsus müşahidə olunan ilkin forması seçilmişdir. Görünür, həqiqi arxetiplərin müəyyənləşdirilməsi sonrakı mərhələnin işi olmalıdır. Müəllif dünyanın qədim dillərinə də (sanskrit istisna olmaqla) fikir verməmişdir. Lakin gələcək araşdırmalar üçün, dilin mənşəyinin müəyyənləşdirilməsi üçün geniş üfüqlər açmışdır.
İlliç-Svitıçın əsəri Çin-Tibet, Malayziya-Polinez, Amerika və bir sıra Afrika dil ailələri istisna olmaqla, demək olar ki, Yer üzündəki əsas dil ailələrini əhatə edir. Amerika qitəsində, cənubi Asiyada və Afrikanın cənub ölkələrində, Avstraliyada və ətraf adalarda yaşayan yerli əhalinin özünəməxsus dilləri olsa da, həmin ölkələrdə ingilis, fransız, ispan, portuqal dillərindən ədəbi dil kimi istifadə edilir. Ona görə də həmin xalqların dillərinin (yerli dillərin) öyrənilməsi daha vacibdir. Şübhəsiz, həmin dillər sistemli şəkildə öyrənilməklə müqayisəyə cəlb edilən dillərin əhatə dairəsi daha da genişləndirilə bilər.
İstinadlar
redaktə- ↑ 1 2 3 4 5 6 Иллич-Свитыч Владислав Маркович // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохорова 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
