Burjuaziya: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k düzenleme using AWB |
|||
Sətir 3:
== Tarixi ==
[[Orta əsrlər]]də [[cəmiyyət]] [[şəhər]]lilərə və [[kənd]]lilərə bölünürdü. Burjuaziya isə seçilmiş şəhər sakinləri adlanırdı. [[Feodalizm]] dövründə isə azsaylı şəhər əhalisini kəndli kütləsindən ayırmaq üçün onları ''burjuaziya'', tək halda isə ''burjua'' adlandırırdılar.<ref>Маркс К., Энгельс Ф. Соч., 2-е изд., т.4, с.425.</ref> Tezliklə "Burjuaziya" termini öz əhəmiyyətinə görə "üçüncü təbəqə" anlayışına yaxın idi. "Üçüncü təbəqə" XV əsrdən imkanlı şəhər əhalisi təbəqəsini nəzərdə tuturdu.
[[Fransa]]da [[feodalizm]]in dağılması ilə burjuaziya ([[tacir]]lər, [[sənətkar]]lar, imkanlı kəndlilər) cəmiyyətin sosial cəhətcə ən fəal hissəsinə çevrilməyə başladılar. [[Hollandiya]] [[burjua inqilabından]] başlayaraq bütün [[Avropa]]da burjuaziya inqilablarının və feodal cəmiyyətinin dağılmasının tərəfdarları kimi çıxış etməyə başladılar. Müasir tarixçilər və politoloqlar burjuaziyanın o dövrdəki fəaliyyətini çox müsbət qiymətləndirirlər.
Burjuaziya inqilabları ərəfəsində burjuaziya tərkibində həm varlı [[usta]]lar, həm də usta köməkçiləri, həm [[sələmçi]]lər, həm də onlardan asılı olan tacirlər daxil idi. Həmçinin bu sıraya sıraları daima genişlənən "azad sənət" sahibləri də daxil idi. Avropada XIX əsr inqilabları dövründə isə burjuaziyanın tərkibi artıq həyat şəraitinə, istehsal vasitələrinə münasibətə və [[siyasi hüquqlar]]a görə artıq kəskin fərqlənirdi.
Kapitalizm inkişaf etdikcə fərqlənmə güclənirdi. Çox sayda işçi qüvvəsindən istifadə edənlər və varlı səlıəmçilər iri burjuaziya təbəqəsinə çevrildilər. Öz əl əməyinin məhsulunu satanlar (sənətkarlar, "azad sənət" sahibləri, xırda tacirlər) siniflərinin kişik burjuaziya təbəqəsi oldular. Onların iri burjuaziyadan fərqli siyasi maraqları yaranmağa başlayır. Bununla da kapitalizm cəmiyyəti özünün yeni inkişaf mərhələsinə keçir.
Sətir 21:
* iri burjuaziya
* orta burjuaziya
* xırda burjuaziya
== Müasir baxış ==
[[Marksizm]] nəzəriyyəsinə görə burjuaziya sinfinə mənsubluq bir tərəfdən böyük maddi imkana mailikliklə, digər tərəfdən başqalarının əməyinin istismarı ilə ölçülür. Ancaq XIX əsr üçün verilmiş bu anlayış elə XX əsrdən özünü döğrultmadı. Birincisi, yuxarıda verilən təsnifatdakı qruplar arasında, eləcə də [[əl əməyi]] ilə yaşayan insanlar arsında dəqiq sərhəd qoymaq olmur. İkincisi, XX əsrdə yüksək ixtisaslaşmasına görə yüksək əmək haqqı alan çox sayda fəhlələr meydana gəlməyə başladı.
Həmçinin, şirkət səhmlərinə mali olan və bank hesabına malik olan insanlar marksizmin burjua anlayışı ilə izah edilə bilmirdi. Digər tərəfdən, real həyatda insanların öz qabiliyyətinə görə bir sosial qrupdan digərinə keçə bilməsi və dövlətin yüksək gəlirli insanlara böyük vergi qoyması cəmiyyət üzvləri arasında fərqi xeyli azaltmağa imkan verirdi.
| |||