Həsən Səbri Ayvazov: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k using AWB |
|||
Sətir 27:
Bir müddət Moskvadakı Lazarev İnstitunun şərqşünaslıq fakültəsində dərs deyən Həsən Səbri ictimai-siyasi xadim kimi şöhrətlənir.
Özünü həmişə İsmayılbəy Kaspıralının tələbəsi sayan Həsən Səbri onun həm də köməkçisi və məsləkdaşı olmuşdu. "Tərcüman" qəzetinin redaktorluğunu da İsmayılbəy Kaspıralı məhz H.S.Ayvazova etibar etmişdi. Ölüm ayağında İsmayılbəy Kaspıralının başı üzərində olan və onun son sözlərini Türk dünyasına çatdıran da Həsən Səbri olmuşdu.
1917-ci ilin fevralında Rusyanı sarsıdan inqilab Krımdan da yan keçmir. Krımda azadlıqsevərlər ayağa qalxırlar. Onlar müstəqil dövlətlərini də qura bilirlər. 1917-ci ilin Martın 26-da Kırım Xalq Cumhuriyyəti elan edilir və Noman Çələbi Cihanın rəhbərliyində Krım Millî
Krımda çağrılan məşhur I Qurultayın əsas təşkilatçılarından biri də Həsən Səbri Ayvazov olur. 1917-ci ilin noyabrın 17-də Kırımda ilk dəfə qadınların da tam hüquqlu vətəndaş kimi iştirak etdiyi bir seçki keçirilir. Aralarında qadınlar da olan 76 deputat Baxçasarayda toplaşır. Krım Müsəlmanları İcra Komitəsi adından Noman Çələbi Cihan onları salamlayır. Qurultayda Krım Xalq Cümhuriyyətinin Anayasasını(konstitusiyasını) hazırlamaq üçün komissiya yaradılır. Bu komissiyaya Noman Çelebi Cihan, Cəfər Seyamət, Cəfər Ablay, H.S.Ayvazov üzv seçilir. Onların hazırladığı Anayasa geniş müzakirədən sonra dekabrın 13-də qəbul olunur. Ölkədə parlamentli respublika yaradıldığı elan edilir. Həsən Səbri Ayvazov yeni yaradılmış parlamentə sədr seçilir.
Beynəlxalq vəziyyət olduqca mürəkkəb idi. Bir tərəfdən Ukrayna Radası Qurultay iştirakçılarına təbrik məktubu göndərir, o biri tərəfdən Krımı "tarixi torpaqları" kimi öz tərkibinə qatmağa can atırdı.
Sözdə proletar beynəlmiləlçiliyindən, millətlərin öz müqəddəratını təyindən, bərabərlikdən, qardaşıqdan dəm vuran yeni yaranmış Sovet Rusiyası da düşmənləri olan çar generalları ilə eyni mövqedə dayanır: Krımtatar Qurultayını və
Vətənini çətin durumdan qurtarmaq üçün H.S.Ayvazov Krım dövlətinin təmsilçisi kimi İstanbula gedir. Türkçülüyün ideoloqlarından biri kimi tanınan Həsən Səbri İstanbulda böyük hörmətlə qarşılanır. O, Krımın müstəqilliyi ideyasına Osmanlı dövlətinin mənəvi-siyasi dəstək verməsinə nail olur. Azərbaycan
H.S.Ayvazov 1917-ci ilin iyulun 27-də "Millət" qəzetini nəşrə başlayır. Qəzet 1918-ci ilin fevralın 1-dən Bakıda çıxır. Həmın il qəzetin 186 sayı çıxsa da, sonra uzun bir fasilə yaranır. 1919-cu ilin avqustun 15-də "Millət" qəzetinin bir sayı çıxır. Bu qəzetin son sayı olur.
Türk xalqlarının latın əlifbasına keçməsi üçün yorulmadan çalışan, 1927-ci ildə keçirilən I və 1929-cu ildə keçirilən II Ümumkrım dil konfranslarında məruzələr edən Həsən Səbri 1927-ci ildə "Latın əlifbasına dair", "Oktyabr inqlabı və tatar münəvvərləri", 1928-ci ildə "Qiraət kitabı", "Meyus şairlərimiz" və başqa əsərlərini çap etdirir, "Yeni dünya", "İleri", "Okub işleri" jurnallarına dilçiliyin müxtəlif sahələrindən bəhs edən məqalələr yazır, latın əlifbasıyla çap olunan "Kozaydın" jurnalına redaktorluq edir.
| |||