Xəzər aterini

Xəzər aterini (lat. Atherina caspia) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin şüaüzgəclilər sinfinin aterinkimilər dəstəsinin aterinlər fəsiləsinin aterin cinsinə aid heyvan növü.

Xəzər aterini
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Ranqsız: Amorphea Ranqsız: Obazoa Ranqsız: Opisthokonta Ranqsız: Holozoa Ranqsız: Filozoa Aləm: Heyvanlar Yarımaləm: Eumetazoylar Klad: ParaHoxozoa Klad: İkitərəflisimmetriyalılar Klad: Nephrozoa Tipüstü: Sonağızlılar Tip: Xordalılar Klad: Olfactores Yarımtip: Onurğalılar İnfratip: Ağızçənəlilər Klad: Eugnathostomata Klad: Teleostomi Sinifüstü: Sümüklü balıqlar Sinif: Şüaüzgəclilər Ranqsız: Actinopteri Yarımsinif: Neopterygii İnfrasinif: Sümüklü balıqlar Ranqsız: Acanthomorpha Dəstəüstü: Acanthopterygii Klad: Percomorpha Ranqsız: Ovalentaria Ranqsız: Atherinomorpha Dəstə: Aterinkimilər Yarımdəstə: Atherinoidei Fəsilə: Aterinlər Yarımfəsilə: Atherininae Cins: Aterin Növ: Xəzər aterini
Beynəlxalq elmi adı
Atherina caspia Eichw., 1831
Şəklin VikiAnbarda axtarışı

Yayılması

Xəzərin hər yerində yayılmışdır. Sara yarmadası, Böyük Qızılağac körfəsi, Kür dili rayonlarında üstünlük təşkil edir. Kürün mənsəbində, az miqdarda Kiçik körfəzdə, Qumbaşı çayında, Lənkəran çaylarında, Uzbay vadisi göllərində, duzluluğu 60 %-ə çatan Kaydak körfəzində qeydə alınır.

Morfoloji əlamətləri

D VIII,1 10–15, A 11–16, qəlsəmə dişiciklərinin sayı 19–26, orta hesabla 22–23, fəqərələrinin sayı 44–48 olur. Yan xətti yoxdur. Bədəninin yanları boyu gümüşü rəngdə zolaq uzanır. Qarnı girdələşmiş şəkildədir. Ağzı böyükdü və ucda yerləşir. Çənələri gözün ön kənarına qədər çatır və ya bir qədər geriyə keçir. Qəlsəmə qapaqları və gözaltı sümüklərinin üzəri pulcuqlarla örtülü olur. Başının uzunluğu bədən uzunluğundan dörd dəfə azdır. Gözləri böyükdür, onun diametri başının uzunluğunun təxminən üçdə birini təşkil edir.

Yaşayış yeri və həyat tərzi

Aterin pelagik həyat tərzi keçirir, dənizdə çoxalır, arabir şirin sulara girir, lakin uzaqlara getmir. Vətəgələrdə başqa balıqları tutmaq üçün qoyulan toplara düşən aterinlərin uzunluğu 12 sm-ə qədər, çəkisi isə 13,5 q-a qədər olur. Aterin qidalanma baxımından yüksək plastik balıqdır. Onun yem tərkibinə plankton, nektobentos, dib orqanizmləri nümayəndələri, cücü sürfələri, erkən balıq körpələri daxildir. Əsas yemini ilbiz sürfələri, sikloplar, hava cücüləri və su bitkilərinin qırıntıları təşkil edir. Böyük Körfəzdə plankton və bitkilər onun əsas yemidir.

Çoxalması

Pelagik sürü balığıdır, yerdəyişməsi zəif öyrənilib. Şimali Xəzərdə apreldə nəzərə çarpır. 2–3 yaşında cinsi yetkinliyə çatır. Qonadaların yetişməsi hissə-hissədir. Suyun 10–120 temperaturunda — apreldə başlayan kürütökmə 2 dəfəyə həyata keçirilir və bütün yay ərzində davam edir. Kürülərin qabığında sapşəkilli çıxıntı olur və bunun köməyilə bitkiyə yapışır. 4,0–12,0 sm uzunluğunda balıqların iri kürülər üzrə məhsuldarlığı orta hesabla 360, ən çox – 1 mindən artıq, ən az 60 kürüdür.

Təsərrüfat əhəmiyyəti

Çoxsaylı, ancaq aşağı dəyərli balıqdır. Xüsusi olaraq tutulmur, sahil torları ilə kilkə tutumu zamanı tora düşür.